بوکان بعد از۲۴سال
مسعود درویشی
گروه جامعه:در اواخر سال ۱۳۶۸ بود که با رای اکثریت وزیران عضو کمیسیون سیاسی-دفاعی هیأت دولت با طرح تشکیل شهرستان بوکان موافقت شد و بوکان از بخش به شهرستان ارتقایافت. در اردبیهشت سال ۱۳۶۹نیز فرمانداری بوکان احداث و رسماً آغاز بکار نمود. با ورود به دهه هفتاد خورشیدی، بوکان سریعاً رشد کرد و تبدیل به یک شهرستان مُهم شد و در همان دهه ادارات مستقل شهرستانی، مراکز آموزشی همچون فنی و حرفه‌ای، دانشگاه پیام نور و علم کاربردی، بیمارستان شهید قلی پور و… احداث شدند. همچنین طرح راه آهن مراغه به بوکان هم مورد مطالعه و بررسی قرارگرفت. حتی در همان دوران نیز زمزمه‌های ایجاد استانی جدید در جنوب استان آذربایجان غربی با مرکزیت شهرستان تازه تاسیس بوکان از سوی نماینده وقت؛ مرحوم احمدطه در مجلس شورای اسلامی شنیده می‌شد.
شهرستان بوکان:۲۴سال از شهرستان شدن بوکان می‌گذرد، و برخلاف دهه هفتاد، در دهه هشتاد سیر پیشرفت سریع این شهرستان متوقف یا روند توسعه و آبادانی آن بسیار کندتر شده و با همان امکانات و شرایط دهه هفتاد باقی مانده است. در حال حاضر شهرستان بوکان دارای جمعیتی بالغ بر ۲۵۰هزار نفر بوده و ۲۵۴۱کیلومتر مربع وسعت آن می‌باشد. از مهمترین شاخص‌های سیاسی-جغرافیایی آن می‌توان به موقعیت استراثژیک و مسطح بودن شهر بوکان اشاره کرد. بوکان با مرکز سیاسی-اجتماعی استان ??? کیلومتر فاصله دارد، همچنین در طرح سکان جمعیت در سال ۱۳۹۰شهر بوکان با شهرهای ارومیه و خوی دارای جمعیت۱۰۰تا۲۵۰هزار نفری استان آذربایجان غربی رتبه بندی شده‌است. این شهرستان درمیان سه فرمانداری ویژه (سقز، مهاباد، میاندوآب) قرار گرفته است هرچند بوکان محق ترین شهرستان برای فرمانداری ویژه نسبت به شهرستانهای نامبرده شده می‌باشد. شهر بوکان در جایگاه سوم شهرهای بزرگ مناطق کردنشین ایران یعنی بعد از کرمانشاه و سنندج قرار گرفته است. آمایش‌های سرزمینی نشان می‌دهد تنها بوکان ظرفیت مرکز یک استان جدید را در جنوب استان آذربایجان غربی داراست. مهاجرت:با توجه به ظرفیتهای بالای شهرستان بوکان، کمبود و کاستی‌های آن اکنون برای مردم مشکلاتی را ایجاد کرده است. بعنوان نمونه نبود سیلو برای کشاورزان ممتاز بوکانی، کوچک بودن تنها بیمارستان بوکان، معضل مسکن و گرانی آن، کمبود آب از مهمترین مشکلات مردم این شهرستان می‌باشند.بیمارستان این شهرستان ۲۵۰هزار نفری تنها دارای ۹۶ تخت خواب است که نبود امکاناتی مانند ام آر آی، ماموگرافی و خرابی ستی اسکن مردم را دچار سردرگمی و آواره? شهرهای دیگر کرده است درحالی که بوکان پذیرایی جمعیت بالائی از شهرهای همجوار همچون شاهین دژ، تکاب، سردشت، بانه و سقز می‌باشد و عنوان دومین شهر مهاجر پذیر ایران را باخود به یدک می‌کشد. هرچند طرح توسعه بیمارستان شهید قلی پور این شهرستان از سال ۱۳۸۸ شروع شده و تا اکنون پایان نیافته است.
اشتغال و صنعت:عدم وجود کارخانجات متعدد، مشکلات نقدینگی و تسیهلات بانکی و نبود سرمایه‌گذار فعال، بوکان را با سیلی از بیکاران تحصیل کرده مواجه کرده است و طبق آخرین آمار و ارقام؛ نرخ بیکاری این شهرستان به ۲۲درصد رسیده است. در خردادماه امسال قربانعلی سعادت استاندار آذربایجان غربی از احداث منطقه ویژه اقصادی در مناطق مختلف این استان خبرداده بود که جنوب استان نیز الخصوص بوکان را هم دربرمیگرفت. اما منطقه ویژه اقتصادی چیست؟ مناطق ویژه تجاری صنعتی را می‌توان به این صورت تعریف کرد: «به محدوده جغرافیایی مشخص که قوانین گمرکی محدوده گمرکی کشور در آن اجرا نمی‌شود و به منظور تسهیل در امر واردات و صادرات کالا و حمایت از صنعت داخلی کشور و همچنین جذب فناوری‌های نوین در امر تولید و توسعه منطقه‌ای در مبادی گمرکات و نقاط مرزی کشور ایجاد می‌شود را مناطق ویژه تجاری – صنعتی می‌نامند.به گفته سعادت کلیات طرح ایجاد مناطق ویژه اقتصادی در »منطقه سروی ارومیه« و »منطقه پیرانشهر- نقده – اشنویه« به تصویب رسیده استوی همچنین اعلام کرد که طرح ایجاد منطقه ویژه اقتصادی در شهرستانهای میاندوآب، سردشت، شاهین دژ، بوکان، تکاب و مهاباد و خوی در دستور کار است.بالاخره در اسفندماه همین سال جزئیات منطقه ویژه اقتصادی میان شهرستانهای بوکان و میاندوآب برروی خروجی رسانه‌های استانی و محلی قرارگرفت. متن این جزئیات حاکی از ایجاد منطقه ویژه اقتصادی در روستای گامیش گُلی بود، اما دیری از انتشار این خبر نگذشت که واکنش مردم بوکان را در فضای مجازی بهمراه داشت؛ ناراضایتی مردم از مکان انتخاب شده برای این منطقه بود چراکه روستای مذکور با شهر میاندوآب تنها ? کیلومتر فاصله دارد و با شهر بوکان نیز بیش از ۴۰ کیلومتر و عملاً اشتغالزا نخواهد بود حداقل برای ساکنین شهرستان بوکان.مردم بوکان تجربه? احداث کارخانه شهری دیگر در حوزه استحفاضی دیار خود را دارند، بعنوان نمونه کارخانه بزرگ سیمان کاوان ۹۰درصد از نیروی آن را غیره بومی‌ها تشکیل می‌دهند و تنها این کارخانه نام بوکان بهمراه خود به یدک می‌کشد و دیگر هیچ نقشی در اشتغال زایی مردم بومی منطقه ندارد. امتیازات این شهرستان بعد از مدتی از شهرستانهای همجوار سردرمیاورند. در همین رابطه، خبر ایجاد شهرک پتروشیمی در بوکان پایدار نماند و دیری نگذشت که مسئولین استان و شهرستان میاندوآب در خبری متفاوت از احداث شهرک پتروشیمی در میاندوآب خبردادند. جدا از چنین وعده وعیدهای به سرانجام نرسیده مسئولین بوکان، شهرک صنعتی فعلی بوکان نیز خود با مشکلاتی دسته و پنجه نرم می‌کند.
آمار و ارقام:شهرستان بوکان تنها دارای یک کارخانه سیمان است که یکی از بزرگترین کارخانه‌های سیمان استان بشمار می‌آید. هرچند بیشتر نیروی آن را غیره بومی‌ها تشکیل می‌دهند و به دلیل دور بودن از مرکز شهرستان، بومی‌های این منطقه رغبت چندانی به کار در این کارخانه ندارند.بر اساس سرشماری عمومی صنعت و معدن در سال ۱۳۹۰، تعداد کل کارگاههای صنعتی این شهرستان ۱۴۰واحد می‌باشد. در این ۱۴۰ واحد کارگاه تعداد ۳۳۶۸ نفر به صورت دائم مشغول به کار می‌باشند.
توزیع امکانات:درحاضر این شهرستان کم برخورداترین شهرستان از نظر امکانات نسبت به شهرستانهای همجوار است. وضعیت نامناسب و غیره استاندار جاده‌ها و راههای منتهی به شهرستان، معلق ماندن طرح راه آهن سراسری (مراغه-بوکان) و عبور آن از این شهرستان، پایانه‌های مسافربری غیره استاندار، استفاده از ناوگان حمل و نقلی فرسوده در ترمینالها برای مسافرتهای بین شهری، نبود فرودگاه باتوجه به موقعیت ممتاز و استراتژیک شهرستان در شمالغرب ایران، وجود تنها یک بیمارستان کوچک برای شهر مهاجرپذیر و پرجمعیت منطقه، پروسه کند گازرسانی به روستاهای تابع شهرستان، وابستگی ادارات بوکان به ادارات شهرهای همجوار، باتوجه به جایگاه فرهنگی و تاریخی شهرستان و نبود رسانه ی محلی، کمبود مراکز فرهنگی و هنری و مراکز آموزشی و… تنها بخشی از کمبودهای بوکان می‌باشد. نماینده فعلی بوکان، کمبود و کاستی‌های این شهرستان را مرتبط با وضع موجود کل کشور می داند.جمعیت شهر بوکان در ۳۵سال گذشته هشت برابر افزایش یافته که این امر در کنار عدم وجود برنامه ریزی مناسب در زمینه شهرسازی و توسعه شهری باعث به وجود آمدن مشکلات عدیده‌ای شده است. روند سریع انتقال جمعیت از روستاها به شهر بوکان با ایجاد منابع و امکانات کافی شهری مانند مسکن، آب، برق و … همراه نبوده و کمبودهایی در همه زمینه‌ها وجود داشته است. از طرف دیگر افزایش جمعیت، گسترش فیزیکی شهر را در پی داشته و ارائه خدمات شهری را مشکل کرده است. بدین ترتیب مشکل مسکن، کمبود فضای سبز کافی، حاشیه نشینی و بیکاری از جمله عوامل نارضایتی شهری است. از شهرشدن بوکان و تاسیس شهرداری در آن قریب به ۷۰سال می‌گذرد.گسترش شهرنشینی در دهه‌های اخیر در بوکان بویژه افزایش جمعیت بطوری که اکنون ۷۴درصد از جمعیت کل این شهرستان در شهر زندگی می‌کنند که این شهرنشینی بالا باعث کمبود امکانات رفاهی متناسب با این افزایش جمعیت، مشکلات اجتماعی فراوانی پیش روی مدیریت شهری قرارداده است. بدین ترتیب بررسی نگرش شهروندان از مشارکت در مدیریت شهری به عنوان هدف اصلی می‌تواند حائز اهمیت باشد. مشارکت فرایندی توصیف شده است که توسط آن مردم می‌توانند خود را سازمان دهند و از طریق آن در فعالیت‌های توسعه محلی توان اظهار نظر یابند، همچنین روابط اجتماعی و تعامل‌ها یکی از عوامل مهم در ایجاد احساس تعلق عنوان شده به طوری که تعامل اجتماعی را تشکیل می‌دهد و در شکل گیری جمعی متشکل از افراد، نقش برجسته‌ای ایفا می‌کند. رشد جمیعت شهر بوکان سالیانه ۴درصد می باشد. شهرداری و شورای شهر بوکان در طول چندین سال گذشته، توسعه و آبادانی شهر را فدای اختلافات شخصی خود کرده و برای انتفام و تنبیه اجتماعی یکدیگر؛ مشکلات را مانند توپی به زمین یکدیگر شوت کرده‌اند و نتیجه? جز افزایش مشکلات شهر نداشته و مردم را از خود رنجیده‌اند.نقش اعضای شورای اسلامی شهر نیز در کنترل بوکان بسیار پررنگتر بوده به گونه‌ای که تصمیمات شهردار ممکن است گاهی باب به میل وی نباشد و تنها مطیع گروهی خاص از مسئولین باشد. شورای شهر در ادوار مختلف بسیار بر روند توسعه شهر تأثیر گذار بوده و به عنوان یک عامل اصلی تصمیم‌گیری تا کنون گامهای موثری بر نداشته‌اند و مطالعات خیلی کمی در مورد برنامه‌ریزی شهری در شهر بوکان صورت گرفته است.در ارتباط با پروژه‌های شهرداری بوکان باید گفت نتیجه پروژه‌های شهرداری بیشتر از دو حالت نیست! »یا هیچگاه سرانجامی ندارند یا در زمان و وعده از قبل داده شده افتتاح نمی‌شوند.« بعنوان مثال پروژه‌ای که تنها یکسال زمان بر است در دوسال به اتمام می‌رسد!
بافت شهر:شهر بوکان به صورت بی‌رویه گسترش پیدا کرده است و این گسترش بی‌رویه موجب شده زمینهای مناسب کشاورزی در معرض توسعه فیزیکی شهر قرار بگیرند و این گسترش فوق‌العاده ناموزون موجب حذف صرفه جویهایی ناشی از مقیاس در شهر بوکان شده است بافت قدیمی که فرسوده می‌باشد از جمعیت ساکن در آنها تدریجاً کم می‌شود زیرا بسیاری از این مناطق فاقد تأسیسات شهری می‌باشد و لزوم بهسازی این بافت احساس می‌شود.
کمبودها، مشکلات، محدودیت‌ها:-نقش کم رنگ فعالیت‌های صنعتی در ساختار اقتصادی شهر بوکان-کمبود واحد مسکونی و بوجود آمدن بورس بازی در بازار زمین و مسکن-ضعف جدی در بنیان‌های اقتصادی و زیر ساخت‌های شهری- -نبود یا ناکافی بودن امکانات اولیه در مکانهای تاریخی و طبیعی شهر بوکان برای جلب گردشگر و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی- نبود سینما- بالا بودن هزینه شهرداریها و پائین بودن درآمد آنها از طریق درآمدهای پایدار-بود رسانه? رسمی بعنوان پلی ارتباطی با مردم و مسئولین شهر، هرچند وعده رادیو شهری داده شده اما گویا عزم جدی برای راه‌اندازی آن میان مسئولین نیست-نبود موزه- دفترخبری ساده و بدون نیروی متخصص (تدوین کار، مونتاژ کار، صدابردار و-وضعیت نامناسب ورودی‌های شهر…
برخی از راهکارها:-ارائه و تدوین برنامه جامع مدیریت شهری
- -توسعه صنعت گردشگری از طریق مطالعات لازم در این مورد و ایجاد مراکز تفریحی برای گردشگران و معرفی جاذبه‌های گردشگری شهر.-توجه به افکار عمومی جامعه- -لازم است اقداماتی جهت اصلاح و بهبود مدیریت شهری و سیستم‌های اطلاعاتی صورت پذیرد و بودجه‌ای برای مطالعاتی در زمینه اقتصاد شهری اختصاص داده شود.-ایجاد صنایع بزرگ و کاربر به منظور غلبه بر بیکاری بالا- -سرمایه‌گذاری در بخش عمران شهری و استقرار خدمات متناسب جهت افزایش حوزه عملکرد اقتصادی شهر بوکان-انتقال بازار دواب به مکانی دیگر- -برای تامین کمبود عرضه زمین و مسکن و ایجاد توازن در بازار زمین و مسکن به عنوان بخش اصلی اقتصاد شهری راهکارهای اصولی و منطقی برای عرضه مسکن ایجاد شود و برنامه ریزی جهت ممنوعیت و جلوگیری از بورس بازی زمین و مسکن صورت پذیرد…
نوشته شده توسط admin در سه شنبه, ۱۹ اسفند ۱۳۹۳ ساعت ۶:۲۲ ق.ظ
