برنامه ریزی و فرهنگ سازی مناسب در مقوله جمعیت
گروه اجتماعی: عزم ملی برای اجرای سیاست_های جمعیتی در کشور مهم ترین هدف در سند چشم انداز توسعه محسوب می شود. مقوله ای مهم که تنها با برنامه ریزی، فرهنگ سازی و مدیریت مناسب می تواند در قالب رویکردی صحیح و کارآمد به مرحله اجرا درآید.
ابلاغ سیاست های کلی جمعیت به وسیله مقام معظم رهبری در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ خورشیدی؛ راهبردی کلان در زمینه جبران کاهش نرخ رشد جمعیت و نرخ باروری در سال های گذشته و اهمیت مقوله جمعیت در اقتدار ملی محسوب می شود.
این سیاست ها شامل موضوع هایی چون ارتقای پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت با افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزند، کاهش سن ازدواج تحکیم بنیان و پایداری خانواده با اصلاح و تکمیل آموزش‌های عمومی درباره اصالت کانون خانواده و فرزند پروری و با تأکید بر آموزش مهارت‌های زندگی و… می شود.
مسوولان می توانند با کمک نهادهای دیگر رسانه ها و همچنین مردم با برنامه ریزی های جامع برای رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور متناسب با سیاست های جمعیتی گام های موثری را در این عرصه بردارند.
بنابراین با توجه به ضرورت رصد مستمر اجرای سیاست های ابلاغ شده از طرف رهبر معظم انقلاب و انعکاس و ارزیابی برنامه های اجرایی مربوط به حوزه جمعیت بنا به پیشنهاد سازمان ثبت احوال کشور و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی »روز ملی جمعیت« برابر با روز ابلاغ سیاست های کلی جمعیت در تقویم کشور به ثبت رسید.
صادقی با بیان اینکه رشد جمعیت ایران فرصت ها و چالش های پیش روی آن به یکی از محورهای اصلی نظام و عرصه سیاست گذاری تبدیل شده است، گفت: تحولات سریع فرایندهای جمعیتی کشور در دهه های گذشته، به ویژه کاهش باروری به زیر سطح جانشینی تدوین و بازنگری راهبردها و سیاست های جمعیتی کشور موضوعی که بیش از پیش توجه برنامه ریزان، سیاستگذاران و محققان کشور را به خود معطوف ساخته است.
تغییرهای جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی ایران در نیم سده گذشته مسایل و چالش های متعددی را در زمینه جمعیت و توسعه به همراه داشت و رشد شتابان جمعیت و پیامدهای آن نظیر ترکیب و توزیع نامتناسب جمعیت، مهاجرت های بی_رویه روستا به شهر، تنگناهای مرتبط با آموزش اشتغال و مسایل زیست محیطی، اهمیت خاصی به مطالعات جمعیت و توسعه در ایران داده است.
همچنین کشور که در مرحله پایانی گذار جمعیتی قرار دارد اینک با دوره جدیدی از تحولات جمعیتی آغاز شده و ایران با ابعاد و مسایل نوظهور جمعیت و توسعه ای نظیر نیروی محرکه (گشتاور) جمعیتی، توزیع نابرابر جمعیت مهاجرت و شهرنشینی سریع، وضعیت مهاجران خارجی، تغییرهای ساختار سنی، سالخوردگی جمعیت، تغییرات خانواده، نابرابری جنسیتی رشد فزاینده تعداد زنان سرپرست خانوار، فقر و نابرابری، تخریب محیط زیست و… رو به رو شده است و بر این پایه در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ خورشیدی سیاست های کلی جمعیت در ۱۴ بند به وسیله مقام معظم رهبری ابلاغ شد.
معاون پژوهشی موسسه مطالعات جمعیتی کشور با تاکید بر اینکه دولت یازدهم پس از ابلاغ سیاست های کلی از طرف مقام معظم رهبری بخشنامه ای به وسیله معاون اول برای دستگاه ها و نهادهای مرتبط در خصوص اجرای سیاست های جمعیتی ارسال کرد، اظهار داشت: از جمله اقدام_هایی که دولت یازدهم در راستای اجرای سیاست های کلی جمعیت انجام داده است می_توان به باور و اعتقاد به تخصص گرایی در حوزه موضوع های و مسایل جمعیتی، برگزاری جلسه های کارشناسی با حضور متخصصان و جمعیت شناسان دانشگاه تهران و انجمن جمعیت شناسی ایران برای بررسی وضعیت و روندهای پیش رو و برنامه ریزی های مناسب، تهیه گزارش کشوری وضعیت جمعیت در جمهوری اسلامی ایران به وسیله مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری و موسسه مطالعات جمعیتی کشور با مشارکت ۲۰ تن متخصص در حوزه مسایل جمعیتی، تشکیل کمیته جمعیت برنامه ششم برای طراحی برنامه هایی در راستای سیاست های جمعیتی در برنامه ششم توسعه اقتصادی و اجتماعی، برگزاری و حمایت از سمینارها و همایش های مختلف درباره مسایل نوظهور جمعیتی اشاره کرد.
اجرای برنامه هایی در زمینه افزایش باروری اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران به ویژه در دوره بارداری و شیردهی و پوشش بیمه‌ای هزینه‌های زایمان و درمان ناباروری مردان و زنان به وسیله وزارت بهداشت و درمان، اقدام هایی درباره کُند کردن روند افزایش سن ازدواج از راه افزایش وام ازدواج و حمایت از زوج های جوان افزایش تعداد موالید و سطح باروری در کشور فعال کردن شورای ملی سالمندی و اجرای برنامه_های حمایتی از سالمندان، باور به جوانان و فرصت طلایی پنجره جمعیتی و طراحی برنامه ها و سیاست هایی برای استفاده و بهره برداری از این فرصت جمعیتی، کاهش برخی مسایل اقتصادی پیش روی تشکیل خانواده و فرزندآوری نظیر کاهش چشمگیر نرخ تورم در کشور، تشویق ایرانیان خارج از کشور برای حضور و سرمایه_گذاری و بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و توانایی‌های آنان و بازگشت تعدادی از نخبگان به کشور، انجام مطالعات و پژوهش ها در راستای تدوین سند مناطق مرزی کشور در جهت حفظ و جذب جمعیت در منطقه های مرزی و کم تراکم کشور، ایجاد مراکز جدید جمعیتی به ویژه در جزایر و سواحل خلیج فارس و دریای عمان از راه توسعه شبکه‌های زیربنایی، حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری و ایجاد فضای کسب و کار با درآمد کافی از دیگر اقدام های دولت یازدهم در زمینه سیاست های جمعیتی محسوب می شود.
وی درباره پدیده مهاجرت از روستاها به شهر بیان داشت: میزان روستانشینی در ایران اکنون ۲۵ درصد است.
به بیان دیگر، یک چهارم جمعیت کشور در مناطق روستایی آن ساکن هستند. در سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ خورشیدی، مهاجرت ها و جابه جایی های داخلی به خصوص از منطقه های روستایی کاهش یافته است، هر چند که بخشی از ساختار جمعیتی روستاها، جوانان به شمار می_روند و برای تحصیل و کسب سرمایه انسانی و دسترسی به فرصت های شغلی هنوز دارای پتانسیل مهاجرتی هستند.
البته اکنون جریان مسلط مهاجرتی در کشور جریان مهاجرتی از شهرهای کوچک به طرف شهرهای بزرگ نیز محسوب می شود. ساختار جمعیتی جوان، کمبود فرصت های شغلی در بسیاری از منطقه های کشور و تمرکزگرایی امکانات در پایتخت؛ این جریان را به طرف کلانشهر تهران سوق داده و امروزه این شهر به عنوان قطب جمعیتی کشور، از بیشترین تعداد مهاجران، بافت جمعیتی غیربومی و حجم بالایی از جمعیت شناور برخوردار است. صادقی با اشاره به اینکه یک سوم جمعیت در شهر متولد نشده اند و در واقع مهاجر محسوب می شوند؛ گفت: هر ساله ۱۰۰ هزار تن مهاجر جدید به تهران وارد می_شوند که ۷۰ درصد آن از دیگر استان های کشور هستند. علاوه بر آن روزانه حجم زیادی از جمعیت که محل سکونت آنها خارج از شهر تهران بوده اما محل کار یا تحصیل آنان تهران است همواره به این کلانشهر رفت و آمد می کنند و جمعیت شناور تهران را شکل می_دهند.
جمعیت شناور سبب پدید آمدن شهرک ها و شهرهای خوابگاهی در اطراف این کلانشهر شده است که این جمعیت روزها وارد تهران شده و در شب به محل سکونت شان (شهرهای خوابگاهی) باز می گردند. در واقع بخش عمده ای از ترافیک درون شهری و نیز میان شهری تهران با شهرهای در اطراف خویش، ناشی از این پدیده جمعیتی است.
وی با بیان اینکه اکنون جمعیت ایران ۸۰ میلیون تن و نرخ رشد سالیانه ۱٫۲۴ درصد است، تصریح کرد: در واقع، هرساله یک میلیون تن به جمعیت کشور افزوده می شود، از این رو، از نقطه نظر تعداد و رشد جمعیت وضعیت کشور مناسب است. با این حال، به دلیل تغییرها در ساختار سنی جمعیت از جوانی به سالخوردگی، نرخ رشد جمعیت ایران در سال های آینده کاهش خواهد یافت و به کمتر از یک درصد خواهد رسید. معاون پژوهشی موسسه مطالعات جمعیتی کشور در پایان درباره نقش رسانه ها و مسوولان در زمینه سیاست های جمعیت در کشور، گفت: اکنون عصر رسانه ها محسوب می شود که جزو جدایی ناپذیر زندگی آحاد جامعه هستند. به این دلیل رسانه ها نقش مهمی در مسایل و سیاست های جمعیتی دارند. با این حال، متاسفانه در چند سال گذشته، رسانه ها به ویژه رسانه ملی نگاهی تک بعدی، تقلیل گرا و غیرکارشناسی به مسایل جمعیتی داشته و از افراد متخصصی برای طرح مسایل و مباحث جمعیتی استفاده نکرده اند. البته برخی از رسانه ها نیز به صورت جهت دار در راستای تخریب دولت، به تخریب جمعیت شناسان متخصص کشور پرداخته اند. نتایج مطالعه تحلیل محتوای رسانه ها بیانگر این امر خواهد بود که کاربران ضمن به چالش کشیدن جریان مسلط در رسانه، موضعی انتقادی در تفسیر و رمزگشایی مباحث جمعیتی داشته و نسبت به نهادینه شدن گفتمان‌های افزایش جمعیت به وسیله افراد غیر متخصص مقاومت می کنند.
نوشته شده توسط admin در یکشنبه, ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۶ ساعت ۵:۲۵ ق.ظ
