- آراز آذربایجان – روزنامه خبری آذربایجان غربی - http://www.araznews.ir -

بدیعی ادبیات تئرمینلرینه آچیقلامالار

Posted By admin On آذر ۵, ۱۳۹۳ @ ۵:۳۲ ق.ظ In آنادیلیمیز | No Comments

م.ع.فرزانه
آنادیلیمیز:بدیعی ادبیاتین چوخ ساحه ‌لی و سایا گلمز اثرلری و یا بدیعی و هنری یایینلاری ایله ایلگیلنلر بیر چوخ حاللاردا بو تئرمینلرله اوز-اوزه گلیرلر و اونلارا عاید عمومی آنلاییش و آیدینلاشماغا ال تاپماقدا بو یا او قایناغا باش وورماغا و یا بوندان و اوندان سورماغا ناچار اولدوقدا بیر چوخ حاللاردا ایسته‌دیگی اودنجه‌یه چاتانمیرلار. آجیتما: آذربایجان شفاهی ادبیاتیندا اوشاق اویونلاریندا ایلنجه آماجیله اوخونان یاری گرچک?یاری ظارافات قیسا منظومه. باشقاسینی آجیغا سالماق اوچون عمومن دیالوق شکلینده اوخونور? گاهدان دولاما دا آدلانیر و قورولوشوندا مصراعلارین ا?لچوسو و قافیه‌ لرین قایدا- قانونو اولموشدور. شوخلوق و سوز آیدینلیغی اونون اوزللیکلریندندیرآبسوردیسم(پوچلوق ( ۲۰نجی عصرین۵-نجی ایللرینده اگزیستانسیالیزم دوشونجه‌ لرین علیهینده اورتایا چیخان و بو دوشونجه‌ لری لاغا قویان ادبی آخین?بو “آنتی تئاتر” و “آنتی درام” آخینین باشلیجا افاد?سینی ا.یونسکونون “داز خواننده قادین” ۱۹۵۳ و س. بکتین ” قودونون انظاریندا” ۱۹۵۲ پیئسلرینده تاپمیشدیر. آبسوردیسلر هنرده عقیلیونا قارشی چیخیر و بو یوللا یورویونلرین آیدینلاشماسی امکانسیز اولان مسئله ‌لرله اوغراشدیقلارینی لاغا قویوردولار.اونلار هنرده راسیونال جنبه‌نی انکار ائدن فلسفی- ائسته‌تیک موضعده دایانیرلار.آبسوردیستلر انسانین قضا و قدرله ایلگیلی اولان یالقیزلیغینی گ?سترن اثرلری ایله اگزیستانسیالیزم سجیه ‌وی اولان چار?سیزلیک?فلاکتدن چیخیلمازلیق چاشدیرمالارینی شدتلندیریرلر.بو یازیچیلیق پرنسیپلری فرانسه یازیچیلاریندان ژ. اودیبرتی? م. دییورا? ژ.تاردیه و ب.ویانانین شعر و دراملاری اوچون ده سجیه‌ویدیر. بو آخینلا ایلگیلی یازیچیلارین بیر قیسمی ضد روشنفکری شعار آلتیندا انسان طبیعتینی احساسات جنسی خصلتلرله سینیرلاشدیریرلار.آچیقلیق-آیدینلیق:سوزلوکلرده آیری-آیری آنلاملاری ایله بیرلیکده? بدیعی ادبیاتدا? ایستر دانیشیغین یا یازی ‌نین آچیق-آیدین? آنلایشلی? آخارلی و قاورامی اولماسیدیر. سوزون نه قدر دانیشیقدا و یازیدا آنلاییشلی اولماسی و اونون هر جور قوراشدیرما و بوروشدورمادان قورونماسی? دینله‌ ین یا اوخویانین دویغو? دوشونجه و ادراکینا اویغون گلیرسه?تاثیری دینله ‌ینه و اوخویانا جانلی و یاتیملی اولاجاق.آچیقلیق ادبیاتدا بیر اسلوب اوز?للیگیدیر و هامیدان اونجه اله آلدیغی اثرین بیرینجی نوبه ده موضوعونو قاوراماسینا باغلیدیر.
آچیق مکتوب : بیر چوخ واخت بیر تک کیمسه‌ نین یا بیر توپلومون و حتی یئری گلیرسه بیر خالقین قانونا اویغون حق-حقوقلارینی? سیاسی? اجتماعی?اقتصادی و مدنی-فرهنگی ایستکلرینی هامییا ائشیتدیرمک قصدیله یازیلان بیلدیریشه دئییرلر. آچیق مکتوبدا آدلاری یوخاریدا چکیلن ایستکلرین اجرا ائدیلمه ‌سی یا اجرا ائدیلمه ‌مه‌ سی و یا اجرا ائدیلیب? ائدیلمه‌ مکده دوزگون و قانونا اویغونلوقلارین نظره آلینمادیغی مسئول کیمسه ‌دن یا اورقاندان طلب ائدیلر.آچیق مکتوبدا حتی بعضا درج اولونان ایستکلر خصوصدا خالقین و توپلومون همرایلیکری رجا ائدیلیر
آچیقلاما :ادبی-بدیعی بیر اثرین گئنیش اوخوجو کوتله سینه آنلاشیلیر حالا گتیرمه قصدی ایله ایشه آپاریلان چالیشمالار.یازیچی اثرینده? آنلامی هرکس طرفیندن آنلاشیلمایان بیر چوخ کلیمه? دئییم و چئشیتلی ادبی-بدیعی افاد? لر ایضاح ائدیلر.آچیقلاما دا یئر به یئر بیر اولای? بیر دوروم و یا بیر دویغو دوشونجه آیدینلاشدیریلیر.بو ایضاحلاری اوخوجو ا?ر?نیب منیمسه مه دن اثرین آنلاییشیندا ایسته دیگی مقصد? چاتیشانماز. بیر سیرا اثرلرده آچیقلامالار قیسا اولورسا? کیتابین صفحه سینده آشاغیدا اشاره ایله وئریلیر.لاکین بیر چوخ اثرلرده مثلا نظامینین آذربایجان دیلینه ترجمه سی کیمی اثرلرده کیتابین سونوندا ایضاح ائدیلیر. آفیش :بیلدیریش و تبلیغ قصدیله هامینین گ?ر? بیله‌جه‌ یی یئرلرده آسیلان یا دووارلارا یاپیشدیریلان تصویرلی و یازیلی کاغاذ واراقلاری.اصلی جاد?لرده?خیابالاردا? یول اوزونلاریندا? تئاتر و سینمالاردا? اتوبوسدا و بیر سوزله هرگون گوز ا?نونده فیرلانان آفیشلر?بوگونکو یاشامین آیریلماز بیر زورونلوغو ساییلماقدادیر.حتی واخت الوان یانیب س?نن نئون لامپلاردا باخیشلاری اوزلرینه چکمکده و مشتریلری بازارا سوق ائتمکده داها اوستون رولی اویناییرلار. آفیش? بوگونکو تبلیغ و پروپاگاندا اونملی یئر آلیرآداپته (اویغونلاشدیرما?قوراشدیرما)هر هانکی بیر دیلده یازیلمیش بدیعی-ادبی اثری? یئر و آداملارین آدلارینی دگیشدیریب?اورادا یئرآلان اولایلاری?عرف-عادت?دویوش و دوشونوشلری آختاریلدیغی دیلی دانیشانلارین حیات و یاشامینا اویغونلاتماق شکیلده اولدوقجا سربست بیرشیوه ایله چئویرمگه دئییلر. بیر بدیعی-ادبی اثری ( رومان? داستان? تئاتر و بو کیمی) سینما? یا صحنه‌ یه اویغونلاشدیرماق و اونلاردان فرقلی بیر قوراشدیرما یا اویغورنلاشدیرما اورتایا چیخارتماغادا آداپتاسیون دئییلیر. ترکیه و آذربایجان صحنه ‌لرینده بعضا بئله بیر اثرلره توخونماق اولورآغی:بیر کیمسه ‌نین اولوموندن دویولان آجیلاری آنلاتماق اوچون س?یله‌نن شعر.آغیلار خالق ادبیاتی شعرینده هجا سایی و قالیب باخیمیندان آیری بایاتی نوعلری ایله اورتاق اولوب? یاس و ماتم مراسیمینده دونیادان کوچه ‌نین یاخشیلیقلارینی و ایگیتلیکلرینی اوخشاییب و اونون اولوموندن دویولان آجیلیقلاری یانیقلی و کدرلی سوزلرایله سسله ‌ییردیلر. روایتلره گوره کئچمیشلرده ائل آراسیندا آغیلاری قوپوز مشایعتی ایله اوخورموشلار. یوغجولار دونیانی ترک ائدن ایگیدین سجیه‌ لریندن سوز آچیب? مراسیمه ییغیلانلاری آغلاداردیلار. اولوم ایله ایلگیلی توپلانتیلاردا یوغجولار قوپوز چالیب اوینارمیشلار.آغیلاردا بدیهیه‌چیلیک اوستون یئر توتور و بونا گوره ده آغیلارین چوخونون قوشانلاری تانینماز.آغیلارین بیر سیراسی قورولوش جهتدن بایاتیلارلا هاماش اولماسی?اونلارین بایاتیلار آراسیندا یئر آچماسینا سبب اولوب: بو داغلار اولو داغلار چشمه‌لی سولو داغلار بوردا بیر ایگید اولموش گ?ی کیشنر? بولود آغلار.آغی بعض حسرتله دولو نیسکیللی س?زلرله ده سسله‌نیر. بو کیمی آغیلار دا قافیه‌لی نثردن بهره آلینینر. ” آی کیمی چیخدین? گون تکی باتدین? منی ساراتدین? ائلی آغلاتدین.آفوریزم (حکمتلی سوزلر)عمومی لشمیش? بیتگین درین بیر دوشونجه‌نی ییغجام? دقیق بیان ائدن و دیلده باغیمسیز شکیلده یاشایا بیلن کلام.آنلام درینلیگی?افاده اینجه‌لیگی و جانلیلیق آفوریزمده باشلیجا ا?ز?للیکدیر. تک-تک و هاردا بیر یازیچی و شاعیره بئله اقبال پای دوشورکی? دوغما دیلینده یاراتدیغی دگرلی آفوریزملریله بو ا?لمز خزینه‌نی زنگینلشدیره بیلسین. یازیلی ادبیاتدا آفوریزم ایله چوخ اوز-اوزه گلمک اولور. نظامینین “خمسه”سینده شکسپیرین دراملاریندا? تولستوی و درایزرین رومانلاریندا و باشقا کلاسیکلرین اثرلرینده چوخلو آفوریزملر واردیر.میغ-میغ گئجه یاتماز کی سورا قانینی خلقین آلدانما? اگر صبحه قدر اویماسا زاهد.(صائب)آکادمیک نشر:
بیر مولفین اثرلرینده علمی-تنقیدی صورتده حاضیرلانمیش متن. آکادمیک نشر? یازیچینین بوتون یارادیجیلیق ارثینی اثرلرین اصل متنی اساسیندا قاوراییر. بو حاضیرلانماقدا صلاحیتلی بیلگینلر طرفیندن درین علمی آچیقلامالار? شرحلر و گ?ستریشلر وئریلیر. عادت اوز?ره آکادمی یایینلارینین بوراخدیغی بوتون اثرلر آکادمیک نشر آدلاندیریلیر? بو دوزگون دگیلدیر و آکادمیک نشر ایله آکادمیک نشریات آراسیندا درین سئچگینلیک وار. آکین: قازاخ? قیرقیز و بعضی باشقا خالقلاردا ائل شاعیری و نغمه ‌چیسینه دئییرلر.آکینلار ماهنیلارینی چالغی آلتی دومبیرانین مشایعتی ایله ایفا ائدیرلر.قازاخ آکینی جامبول جابایفین? قیرقیز آکینی توکتوقول ساتیلقانوفون آدلاری و اثرلری مشهوردور. بو آکینلار خالق آکینی آدی آلمیشلار. ایندیلیکده پئشه‌کار (حرفه‌چی) شاعیرلر? ده آکین دئییلیر آغیچی:آغیچیلار یاس مراسیمینده بدیهه سویله ‌ین پئشه ‌کار کیشیلر یا قادینلار اولموشلار.بونلار چوخ قدیم زامانلاردان تورک سویلولار آراسیندا آغیچیلیق رسم-رسومونو قوروموش و یایمیشلار. آغیچیلار هر بیر اورتایا چیخان فاجعه و ایتگی اوچون یئنی آغی قوشور و یا سینه دفتر اولان یا دیلده گز? ن آغیلاری همین فاجعه‌ یه اویغونلاشدیریرلار. قادینلار آراسیندان چیخان یاغیچیلار بدیعی تخیلی ایفاچیلیق باجاریغی ایله بیرلشدیریرلر.ایندینین بوگونونده ماتم تورنلرینده پئشه‌کار قادین آغیچیلاری ایله اوز-اوزه گلمک اولور. پئشه‌کار آغیچیلاردان علاوه? معمولی قادینلاردان بیر چوخلاری? خصوصیله ائل-اوبا آراسیندا? آغیچیلیغی منیمسه ‌میش یئری گلنده بایاتیلارین دردلی-نیسکیللی آنلاملاریندان توتوملو سسله اوخویورلار.


Article printed from آراز آذربایجان – روزنامه خبری آذربایجان غربی: http://www.araznews.ir

URL to article: http://www.araznews.ir/%d8%a8%d8%af%d9%8a%d8%b9%d9%8a-%d8%a7%d8%af%d8%a8%d9%8a%d8%a7%d8%aa-%d8%aa%d8%a6%d8%b1%d9%85%d9%8a%d9%86%d9%84%d8%b1%d9%8a%d9%86%d9%87-%d8%a2%da%86%d9%8a%d9%82%d9%84%d8%a7%d9%85%d8%a7%d9%84%d8%a7-4/

Copyright © 2013 آراز آذربایجان - روزنامه خبری آذربایجان غربی. All rights reserved.