بحران بي آبي تا نيمه پاييز ادامه خواهد داشت
بحران بی آبی تا نیمه پاییز ادامه خواهد داشت
گروه اقتصادی:در حالی که صادرات محصولات کشاورزی همواره از افتخارات دولت های مختلف بوده و آمار و ارقام آن با افتخار بیان می‌شده، نیم نگاهی به مقوله آب مجازی ثابت می‌کند که در این مسیر چه شکست های سنگینی نصیبمان شده که پیروزی قلمدادش کرده‌ایم!به گزارش »تابناک«، بحران کمبود آب در کشورمان که از کاهش بارندگی‌ها در سال آبی اخیر و مدیرت ناصحیح آب های جاری و منابع زیر زمینی و مشکلاتی از این دست حاصل آمده در حالی به فصل پاییز رسیده و احتمالا در روزهای پیش رو اوج خواهد گرفت که هنوز هیچ واکنش درخوری به خود ندیده است.از یک سو پیش بینی های هواشناسی حکایت از آن دارند که فصل بارندگی در بسیاری نقاط کشور من جمله استان تهران نیمه های آبان ماه به بعد، یعنی در نیمه دوم پاییز آغاز خواهد شد تا بتوان نتیجه گرفت که بحران بی آبی به قله اوج نرسیده و روزهای پیش رو، با پایین رفتن سطح آب انباشت شده پشت سدها که بزرگترین منبع آب بسیاری از شهرهای کشور هستند، بی آبی بیش از پیش خودی نشان خواهد داد.از سوی دیگر، اگر بدانیم پیش بینی ها حکایت از تداوم روند کاهش بارندگی سالانه در کشور داد و بحران کمبود آب در سالهای آتی به شدت تقویت خواهد شد، درخواهیم یافت که حتی اوج گیری بحران در برهه پاییزی امسال، به رغم آنکه نقطه اوج کم آبی کشورمان در سال ۹۳ را شکل می‌دهد، در قیاس با بحرانی که سال آینده رقم خواهد خورد، کوچک تر است.اینجاست که می‌توان به ضرورت تغییر در چگونگی مصرف آب در کشور رسید و بهینه مصرف کردن را آنقدر اولویت داد که نتیجه آن فراهم آمدن شرایط عوبر از بحران بی آبی در کشور باشد؛ همان چیزی که در مصرف خانگی مایع حیات، با نام پرهیز از اسراف از آن یاد می‌کنیم اما در مقیاس کلان تدبیری برای اجرایی شدن آن نداریم.از جمله رویکردهایی که برای پرهیز از اصراف یا صرفه جویی آب در مقیاس بزرگ می‌بایست مد نظر قرار دهیم، مقابله با هدر رفت آب در شبکه توزیع آن در شهرهاست که به باور بسیاری از کارشناسان، گاه تا یک سوم آب تصفیه شده در نقاطی مانند کلانشهر پایتخت را می‌بلعد ولی برای مقابله با آن تاکنون تدبیر خاصی در دستور کار قرار نگرفته است.از دیگر نقاطی تاریکی که در عرصه مصرف آب در کشورمان مشاهده می‌شود، دایر کردن صنایع مختلفی است که آب نقش زیادی در چرخه تولیدشان دارد اما در نتیجه یک سلسه تصمیمات نادرست، در مناطقی دایر شده اند که در بخش های خشک تر اقلیم کم آب ایران واقع شده‌اند و صد البته برای حل این مشکلات تبعی شان، تاکنون تدبیری اندیشیده و به کار بسته نشده است.اما بخش عمده تر مصرف آب در کشور که منابع زیادی از این نعمت استراتژیک و مهم را در کشور جذب خود کرده و می‌بلعد، بخش کشاورزی است که گاه به آن مقدار دچار مشکلات بدیهی است که نمی‌دانیم به اتفاقات رقم خورده در آن باید خندید یا گریست؛ کشت محصولی چون برنج در نقاط مرکزی فلات ایران از جمله این موارد است.سالهای سال است که بخش عمده بار آب رسانی به بسیاری از مردمان ساکن ایران مرکزی به چند رود پر آب گره خورده و به مرور زمان با افزایش جمعیت، توسعه کشاورزی و صنعت در این مناطق، موجبات خشکیده شدن رودهای مثال زدنی ایران زمین را فراهم آورده اما در مقابل هیچ واکنش درخوری صورت نگرفته است.این در حالی است که در این مدت، رها شدن مدیریت کشت و زرع و باغداری در این مناطق موجب شده که کشاورزی این مناطق رونق گرفته و البته بازار مصرف و صادرات، نوع کشت منطقه را تعیین کند؛ نوع کشت هایی که در مصرف آب اثر مستقیمی دارند و واژه »آب مجازی« برای توصیف نقش ایشان خلق شده، اما مزایای ناشی از آنها مانع دیده شدن معایبشان شده است.
شاید بهترین شاهد و مثال برای اثبات این مدعا، سرنوشت دریاچه ارومیه باشد که در آستانه نابودی کامل قرار گرفته و اینقدر بحران ریشه دوانده در آن قدرت گرفته که به نظر از شکل گیری کارگروه نجات هم برای حل مشکل آن، کاری بر نمی‌آید.حکایت، حکایت توسعه کشاورزی است که هرچند اشتغال آفرینی کرده و توسعه اقتصادی منطقه را فراهم آورده، اما به افزایش مصرف آب گره خورده، صادرات آب مجازی را سبب شده و در نهایت موجبات گسترده شدن خشکسالی را فراهم آورده اما در کمال تعجب، نقش آن ندید گرفته شده است تا متهم ردیف اول بحرانی شدن اوضاع آب، کمبود بارش، سد سازی و… باشد.این در حالی است که اگر بدانیم حدود ۳۰ سال قبل در استان های آذربایجان محدوده دریاچه ارومیه حدود ۲٫۵ میلیون تن محصول کشاورزی با مصرف حدود ۱٫۵ میلیارد متر مکعب آب تولید می‌شده و هم اکنون ۱۰ میلیون تن تولید با مصرف بیش از ۵ میلیارد متر مکعب آب تولید می‌شود، می‌توان دریافت که تنها عامل خشک شدن نگین آبی آذربایجان، کمبود بارش و سدسازی نبوده است.
اگر به این اشتباهات ناخواسته، رونق صادرات محصولات کشاورزی را اضافه کرده و در کنار آن، میزان آبی که برای تولید این محصولات صرف می‌شود (آب مجازی) را مد نظر قرار دهیم، تازه درخواهیم یافت که چه روند خطرناکی در پیش گرفته‌ایم؛ آنجا که می‌بینیم برای تولید یک عدد سیب حدود ۷۰ لیتر، برای یک عدد تخم مرغ حدود ۱۴۰ لیتر، یک عدد پرتقال ۱۰۰ گرمی حدود ۵۰ لیتر، یک کیلو گندم ۱۳۰۰ لیتر و یک قالب پنیر (۵۰۰ گرمی) حدود ۲۵۰۰ لیتر آب واقعی مصرف می‌شود.اینجاست که محاسبات نشان می‌دهد نخست) به ازای صادرات ۴۰۸ میلیون تن محصول کشاورزیسالانه سه میلیارد و ۵۸۷میلیون مترمکعب آب مجازی صادر می‌کنیم، دوم) شواهد نشان می‌دهد بحران بی آبی از جمله بزرگترین مشکلات و حتی مخاطرات پیش روی کشورمان است، اما هیچ کسی این دو گزاره را کنار هم نمی‌گذارد تا به این نتیجه برسد که برای مقابله با خشکسالی آغاز شده، ابتدا می‌بایست فکری برای کاهش مصرف آب در کشاورزی و در نتیجه ممانعت از صادرات آب کنیم!
نوشته شده توسط admin در چهارشنبه, ۰۹ مهر ۱۳۹۳ ساعت ۶:۰۳ ق.ظ
