بت پرستی جناحی و مطلق گرایی سیاسی

گروه تحلیل: سیاست و امر سیاسی در ایران تا حدود زیادی با ابهام، پیچیدگی، عدم شفافیت و مهم تر از همهت مطلق گرایی همراه است.
در اینجا قصد داریم به مطلق گرایی برخی از سیاسیون، منتقدان، کارشناسان و به صورت کلی ذهن ایرانی در سپهر سیاسی بپردازیم و اشاراتی را به این مسئله نسبت به رویدادهای اخیری همچون خروج آمریکا از برجام و رویکرد مقامات و ناظران داخلی به آن داشته باشیم.
به نظر می رسد، »مطلق گرایی« ویژگی مشترک بسیاری از سیاسیون و کارشناسان داخلی، از چپ و راست و حتی کسانی که از اعتدال سخن به میان می آورند، است. بدین معنا که هیچ کسی در محیط سیاسی ایران نمی تواند یا حق این را ندارد که مابین دو طیف، دو جریان یا دو حزب قرار گیرد و در مواقعی از موضع هر دو دفاع کند یا منتقد آن ها باشد.
یا بایستی مخالفی راسخ باشی با چشمانی بسته و یا اینکه با بردن سر در زیر برف، موافقی صد در صدی. در عرصه سیاست ایران نمی شود به صورت همزمان هم موافقت داشته باشی هم مخالفت. مقصود این نیست که خود را دچار تناقض کنیم؛ بلکه مقصود این است که در عین حال که می توان یک پدیده، رویداد، لایجه، برنامه، توافق و.. را نقد کرد، می توان از محاسن آن نیز سخن گفت.
به طور مثال، از همان ابتدا، در مورد برجام دو طیف در مقابل هم صف آرایی کردند؛ موافقان راسخ برجام و مخالفان سرسخت برجام. این دو گروه بیش از آنکه با اصل و متن و زمینه های حصول برجام برای کوبیدن یکدیگر رجوع کرده باشند، بازی های سیاسی را سرلوحه نقد و دفاع خود قرار داده اند.
برای یک گروه برجام یعنی فتح الفتوح و برای دیگری یعنی ذلت و خیانت! گروه اول هنوز نتوانسته یا نخواسته به این پرسش پاسخ دهد که چرا برجام نتوانست انتظارات را برآورده کند و گروه دوم نیز هیچ پاسخی به این پرسش نداده و ندارد که بدیل و جایگزین برجام چه بوده!
آنچه واضح است این است که این دو طیف و گروه نخواستند دیالوگی با یکدیگر داشته باشند، نخواستند حرف یکدیگر را بشنوند و شاید مهم تر از هر چیز اینکه اعتمادی به نیات یکدیگر نداشته و ندارند.
شاید یکی از اشتباهات دولت روحانی و موافقان برجام این بود که نخواستند مخالفان برجام را در آن سهیم کنند و خواستند همه دستاورد برجام مال خودشان باشد؛ از طرف دیگر، شاید اشتباه مخالفان برجام این بوده که غرورشان اجازه نمی داد از دستاورد رقیب تعریف و تمجید کنند و خود را در آن به عنوان یک دستاورد ملی سهیم بدانند!
می توان مطلق گرایی و تمامیت خواهی را ویژگی مشترک هر دو گروه مخالف و موافق برجام قلمداد کرد که در میان آن ها هیچ منتقد یا مدافع منصفی نمی توانست عرض اندام کند.
به همین جهت است که می بینیم هر کسی که در عین دفاع از برجام، نقدهایی نیز به آن وارد می کند، بلافاصله توسط رسانه های هر دو طیف مورد هجمه سنگین قرار می گیرد.
در این میان، محسن رضایی یکی از کسانی بود که از دوران مذاکرات منتهی به حصول برجام، زمان اجرای برجام و اکنون که ایالات متحده از آن خارج شده، همواره مواضعی را بدون در نظر گرفتن رویکرد مطلق گرای دو گروه موافق و مخالف برجام ابراز می کرد.
اما در چند روز گذشته پس از اظهارات محسن رضایی در مورد برجام، هر دو گروه حملات رسانه ای را علیه ایشان راه اندازی کرده اند؛ گروه مخالف برجام می گوید محسن رضایی در گذشته هر چند نقدهایی به برجام داشته اما از آن نیز دفاع کرده است و گروه موافق برجام نیز عکس آن را گفته است!
گویی آن ها در مورد هر چیزی اشتراک نداشته باشند اما برای حمله به منتقد خود اشتراک یا حتی اتحاد خارق العاده ای دارند!
محسن رضایی در عین حال که از همان ابتدا، از برجام و دستاوردهای مثبت آن در زمینه های خاصی از جمله از بین رفتن اجماع جهانی علیه ایران سخن گفته است و آن ها را به مخالفان برجام متذکر می شد، اما همواره هشدارها و نقدهای لازم را نیز در مورد برجام به موافقان آن و از جمله دولتمردان ارائه داده است.
او در صفحه اینستاگرام خود نوشت: برجام تمام شده و باید از آن درس آموخت. اولین اشتباه، حضور نداشتن تیم اقتصادی در مذاکرات و وادار نکردن خزانه‌داری امریکا در متن توافقنامه برای ابلاغ تعهدات برجام به بخش های اقتصادی آمریکا و اروپا بود.
دومین اشتباه؛ نیز با دنبال نکردن شروط نه گانه رهبر معظم انقلاب از سوی دولت ومجلس، واقع و برجام درحالی نیمه کاره رها شد که مذاکرات باید ادامه می یافت تا شرایط رهبر انقلاب به عنوان متمم به برجام الحاق شود؛ حال آن که شتابزدگی آقای روحانی در اعلان جشن ملی برجام، مذاکرات را متوقف کرد.
سومین اشتباه، گره زدن اقتصاد به سرنوشت برجام بود که موجب شد کارآفرینان ما بیهوده به مدت چند سال به سراب توافقنامه ای بین المللی چشم بدوزند. اگر نرمش قهرمانانه ایران با این اشتباهات مواجه نمی شد، آمریکا هم نمی توانست راهی برای فرار بیابد.
اکنون که دولت روحانی با اشتباهات سه گانه فوق، خود را در موقعیتی دشوار قرار داده، دست کم باید از ارتکاب اشتباه چهارم پرهیز کند.
پس از این موضع گیری محسن رضایی، بسیاری از رسانه های موافق برجام به ایشان حمله ور شدند. آن ها با یادآوری حمایت های صد در صدی رضایی از برجام و مقایسه آن ها با موضع گیری روز دوشنبه، سعی در القای تناقض در اظهارات و موضع گیری های رضایی در قبال برجام داشته اند.با این حال، محسن رضایی نه موافق صددرصدی برجام بوده و نه مخالف ثابت قدم. بلکه با بازخوانی مواضع محسن رضایی در مورد برجام به خوبی می توانیم هم دفاع و هم نقد ایشان از برجام را مشاهده کنیم که چندان خوشایند هر دو گروه موافق و مخالف برجام نبوده و نیست؛ چراکه همانطور که گفته شد، مطلق گرایی و تمامیت خواهی ویژگی ثابت بسیاری از سیاسیون و رسانه های داخلی بوده است!
این در حالی است که بخش فارسی «بی بی سی» که سرآمد تحریف اخبار و اظهارات مقامات ایرانی است، بدون تحریف سخنان محسن رضایی و دقیق تر از برخی از رسانه های داخلی اظهارات وی در مورد برجام را منعکس کرده است که به نظر می رسد باید گفت برخی از رسانه های داخلی گوی سبقت را در تحریف اخبار حتی از بی بی سی نیز ربوده اند!
در ادامه به برخی مواضع محسن رضایی در مورد برجام اشاره می کنیم که نشان دهنده رویکرد متعادل و نه متناقض ایشان است:
- ۲۷ مهر ماه ۹۶ در »یادواره ۲۵۷ شهید اطلاعات قرارگاه صاحب الزمان(عج) نیروی زمین سپاه در استان های قم، مرکزی، کرمان و قزوین« در قم: بعد از ۱۲ سال گفت و گوی بین المللی توافقی حاصل شد که اقدام های امروز آمریکا اثبات کننده حقانیت جمهوری اسلامی است.
وی رفع تردید از مسئولان کشور را از جمله دیگر دستاوردهای برجام دانست و گفت: برخی مشکل اصلی جمهوری اسلامی را ارتباط برقرار نکردن با آمریکا معرفی می کردند که برجام نشان داد که این چنین نیست و ارتباط با آمریکا نه تنها ایران را بهشت نمی کند، بلکه آسیب های فراوانی دارد.
وی در اینجا در عین دفاع از برخی دستاوردهای برجام از نحوه اجرای آن انتقاد کرد و گفت: این که عده ای همچنان منتظر هستند که از آسمان برجام، سرمایه خارجی ببارد و زمین اقتصاد ایران را آباد کند، تصور نادرستی است، چراکه می بینیم که چنین خبری نیست و نخواهد بود و باید به توان داخلی اکتفا کرد.
- محسن رضایی همچنین در عین آن که پس از مذاکرات ژنو به مذاکره کنندگان »خسته نباشید«گفته و آنان را به مبارزه در»فرامتن« مذاکرات فراخوانده بود، برخلاف بسیاری که برجام را بی نیاز از مصوبه مجلس می پنداشتند، بر ورود مجلس به بررسی آن تأکید داشت. وی همچنین پس از تصویب برجام در مجلس به صراحت اعلام کرده بود که برجام با وجود مصوبات مجلس و شورای امنیت ملی همچنان ناقص و تنها با اعمال شروط ? گانه رهبر انقلاب قابل دفاع است: » گروهی که مانع بررسی برجام در مجلس می‌شوند، مشکوکند.
هر نوع توافق بین‌المللی که می‌خواهد در ایران عملیاتی شود، باید به مجلس برود چرا که از یک اقدام مخفی جلوگیری می‌کند.ضمنا از مجلس انتظار می رود پس از بررسی برجام شرایطی بر آن بیفزاید…«
-به خصوص یکی از پربازتاب ترین و مشهور ترین انتقادات محسن رضایی در فرایند توافق برجام ، وارد نشدن تیم اقتصادی درمذاکرات بود که بارها با انعکاس رسانه ای گسترده همراه گردید: »در برجام در کنار دیپلمات‌ها و مسئولان سازمان انرژی اتمی که مذاکرات برجام را انجام می‌دادند، یک تیم اقتصادی قوی نداشتیم که تحرکات پنهان اقتصادی آمریکا را رصد کند؛ اگر در برجام ده پانزده حکم درباره وزارت خزانه داری آمریکا می‌نوشتیم، امروز بسیاری از مشکلات را در مسیر اجرای آن نداشتیم«.
و خیلی از مواضع اینچنینی دیگر که در اینجا مجال بازخوانی آن ها وجود ندارد؛ با این حال، در نهایت باید گفت، در سپهر سیاست ایران نمی توان منتقدی مصلح باشی بلکه باید نقش موافق یا مخالف مطلق را بازی کرد تا در زیر بار حملات دو طرف له نشد!
در همین رابطه بود که به صورت مشخص دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، حتی در یک برنامه تلویزیونی از تصمیم آمریکا برای حمله به ایران خبر داد. موضوعی که بعدها باعث شد دولتیان و طرفداران دولت وی را آماج حملات خود قرار دهند و از این هشدار دلسوزانه برای تخریب وجهه محسن رضایی سوء استفاده کنند تا جایی که حتی شخص رییس جمهور با بیانی تمسخر آمیز این هشدار و پیش بینی را ناشی از آرزوی شهادت وی دانست.
بر این اساس اما آنچه اکنون بر اساس نوشته های خود جرج بوش مشخص شده، این است که در آن زمان تصمیم برای حمله به ایران گرفته شده بود و تذکرات اشخاصی چون محسن رضایی منطبق با تحلیل درست و واقعی بوده است، اما دولتیان هیچ وقت این تحلیل ها را جدی نگرفتند.
کما اینکه اکنون نیز به موضع گیری و هشدارهای ایشان در قبال برجام نیز حمله شده است!
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از تابناک، گفتنی است اگرچه بوش تصمیم خود مبنی بر حمله به ایران را در کتابش روشن نموده است، اما تغییر در این تصمیم و عدم حمله به ایران را توضیح نداده است، سئوالی که بعدها محسن رضایی به آن پاسخ داد و گفت: تدابیر رهبر انقلاب و آماده باش کامل نیروها در مناطق حساس باعث خنثی شدن این حمله گردیده است.