بایاتیلار گئدیش یوللارینی گؤسته ریر

آنادیلیمیز: درین معنالاری اؤزونده ساخلایان بایاتیلار، اینسانلارین بلکه ده بیر ملتین دونیا گؤروشونو، حیات فلسفه سینی و گئدیش یوللارینی گؤسته ریر.
گله جکده بیزیم ملتی باشقا ملتلر بایالاریمیزدان تانی ییب، خالقیمیزین بیلگی دوشونجه و تجروبه لرینه ال تاپاجاقلار. بیر بالاجا – دؤرد مصرعدن اله گلن بیر بایاتی دا نه گؤزه ل تجروبه، دوشونجه و فلسفه ئاردیر! بو سؤزلری و دوشونجه نی بو خیردا قابا تؤکن ملت، سؤز یوخ کی بشریته و دونیایا اوز چئویریب، اؤز اوره ک آرزیلاری ایله تجروبه لرینی اتحاف ائده جک. بیر کتابلا آراشدیریب سؤیله یه بیلمه ین بیر دوشونجه نی نئجه بیر بایاتبیدا دیله گتیرمیشدیر! آزاد یاشایان انسان، قوجالدیقجا اوجالار!
آنجاق بو بایاتی منده درین بیر خاطیره یارادیر. بو خاطیره آتامدان بیر یادگاردیر:
۱۳۵۴جو ایلده آذربایجان عشقیله بیلیم یوردوندا بیر آشیق تؤره نی قورماق و دیلیمیزی هابئله موسیقیمیزی و اونون یانیندا ادبیاتیمیزی تانیتدیرماغا چالیشما یولوندا، آشیق کونسئرتی تاماملاناراق، ساواک طرفیندن دوستاغا آلیندیم. دوستاق اوچ آی یاریم چکدی. آذر آیی نین ۱۴دن اسفند آیی نین ۲۹نا قده ر. آنجاق تبریزده یاشایان آتا – آنام و عائیله م بو حادثه دن خبرسیز، تکجه بایرام گله رک منیم گلمه دیگیمدن نیگاران قالیرلار. بایرامیم ایلک گونو تبریزلی یولداشلاریم، صینیف یولداشلاریم عائیله مه خبر وئرمک قرارینا گلمیشلر. آنجاق اونلار گلمه دن نئچه ساعات اؤنجه من ده آزاد اولوب ائوه گلمیشدیم. دوستلارین گلمه سیله، آتام منیم نییه تبریزه گئج دؤندویومون سببینی بیلدی. آنجاق باشینی اوجا توتوب، دؤشونو قاباغا وئردی و بیر بالاجا غرورلا دا اولاراق اوزونو منه چئویردی و اوخودو:
انسان آزا یاشاسا، قوجالماز هئچ!، اوجالار!
آنجاق بو تؤره ن نئجه قورولدو؟ ۲۱ آذری خاطیرلاماق اوچون بیلیم یوردونا آذربایجان نجاتی گونو عنوانیلا مجوز آلدیم. آنجاق ۲۱ آذر ۱۳۲۴ منظوروموزدایدی و نه ۱۳۲۵جی ایلین ۲۱ آذری. آنجاق او ایل ۲۱ آذر محرم آیی نین بیرینجی گونونه دوشوردو. پس تؤره نی بیر نئچه گون قاباغا سالمالی ایدیک. اونا گؤره مراسیم ۱۴ آذرده توتولدو. ایشلر یاخشی ایره لی گئدیردی.
وئرلیشی من اجرا ائدیردیم و تبریزلی آشیق حسین – شاه دؤرونده اونون ساز چالماسی قدغن ایدی، آنجاق بیز، اونون تبریزدن اوزاغا آپارمیشدیق. آشیق حسین چالیب – اوخویوردو و من اوندان اؤنجه همان اوخونان شئعری دیکلمه ائدیب و فارسیجا ترجمه سینی ده وئریردیم. بیلیم یوردو ایله بئله قرارا گلمیشدیک. من شئعر اوخویوب، آشیق حسین تبریزلی ده ساز چالیب، خوش آوازلا اوخویوردو. هاوالار دؤیوش و شبلیک هاوالاری ایدی.
اوخونان شئعرلر چاغداش آذربایجان هاواسیندا: بابک ده، کوراوغلودان، صمددن، آرازدان و بئله – بئله شئعرلر اوخونوردو. اؤیره نجی لر ده ائشیمه دیگی و گؤرمه دیگی هاوالاردا یاشاییردیلار. وئرلیش سونا چاتیردی و هیجان دا گئت گئده چوخالیردی. آنجاق بیلیم یوردونون رئیسینه نه دئمیشلر کی او، بئله دوشونور بو مراسیم شاها قارشی گئدیشده دیر و تبریزین اعتراض سسی دیر! تؤره ن سون دقیقه لره یاخینلاشیردی. بیری گلیب قولاغیما دئدی: دوکتور اضغری سنی تئزلیکله اوتاغینا چاغیریر. دوکتور اصغری بیلیم یوردوموزون رئیسی ایدی.
آشیغا تاپشیردیم من تئز گلیره، آنجاق گئجیکسم سه، سنی بیر آز اوزالت و قوی من گلیم چاتیم. تله سیک رئیسین اوتاغینا گیردی. رئیس آجیقلی – آجیقلی منه باخیب دئدی: ایندی ساواک مامورلاری بیلیم یوردونون هر بوجاغینی آلمیشلار. سن بیزی آزدیرمیشسان. هر حالدا بیر شعار وئریلسه، بیر جام سیندیریلسا، من تکجه سنی تانیییرام! والسلام!
من ده قاییدیب، وئرلیشین سون دقیقه سینده میکروفون آرخاسیندا دایاندیم و دئدیم: عزیز یئلداشلار! تؤره نیمیز قورتارمادادیر، بونو بیلین کی بو مراسیم گؤز آلتیندادیر. لطفا، لطفا انقلابی مانتینیزی حفط ائده یین! اللرینیزی باتیرمایین. شعار دا وئرمه یین. بیلیم یوردونو ساکیتجه ترک ائدین. یورولمایین، شاد قالین!
گورولتولو آلقیشلارلا سالونو ترک ائتدیک. یولداشلار دا متانت لرینی گؤسته ره رک، شعار وئره ن ده اولمادی و هئچ بیر خلاف ایش ده گؤرونمه دی. حتا بیر شوشه ده سینمادی. هامی بیلیم یوردونو ترک ائتدی. من ده آشیقلاری گؤتوروب هُتله آپاریب ائوه دؤندوکده ساواکین گیرینه دوشدوم. ماشینا میندیریب، باشیما بیر ایپلیک بؤرک کئچیریب یولا دوشدوک.
بیر اوتاغا آپاریب، بؤرکو باشیمدان گؤتوردولر. بالاجا بیر اوتاق، افسر بیر صندل اوستونده اوتوروب، منی بیر صندلده اوتورتدولار. افسر بیر آریق و اوجا بویلو افسر ایدی. آیاغا دویورب دینمه دن بیر سیگارئت اودلاییب قدم وورماغا باشلادی. هئچ بیر سؤز ده دئمیردی. سیگارینان مشغول اولوب، قدم ووردو تا سیگارئتی سونا چاتدی. سیگاری سؤندوروب منه دؤندو و بیر سیلله ایله قارشیمدا دایاندی: متانت انقلابی را به من نشون بده! به بهانه ی روز نجات آذربایجان، مراسم ۱۶ آذر را اجرا می_کنی؟
فکر کردی فقط تو می فهمی؟ بقیه احمقند؟دوغرودان بو من ایدیم کی اصلا ۱۶ آذر فیکرینده دئییل ایدیم. هر حالدا اوگوندن اوچ آی یاریم دوستاقدا قالدیم. دوستاق دئدیکده بیر اوتاق ایدی و اورادا ۱۲ کیشینی توپلامیشدیلار. ایچیمیزده هر جور آدام واریدی. بیری قهوه خانادا فرحه – شاهین آروادینا سؤیوش وئرمیشدی. بیری شاهین عکسینی جیرمیشدی. او بیری رئیسی ایله ساواشیب دولته یامان دئمیشدی. تکجه بیر کیشی واردی کی اوندان کتاب توتور – صمد بهرنگی نین کتابلاریندان – ایکی ایل ده زندان کسمشدیلر. او دا بیر بانک ایشچی سی ایدی. او دئییردی یاخشی کی ماکسیم گورگی نین آنا کتابینی ائویمیزده گؤرمه دیلر، یوخسا اونون ۱۰ ایل زندانی وار!
۱۳۵۵جی ایله چؤنوردوک. گئجه ساعات ایکی یاریمدا ایل تحویل اولاجاق ایدی. آخشام ساعات ۳ده منی جاغیدیلار. همان افسرین اوتاغینا آپاردیلار. ئبو دؤنه صندل اوسته راحات اوتورموشدو. اوزونو منه چئویریب بیر بالاجا دا نصیحت کیمی دانیشاراق دئدی:
باخ گؤروم، بو دلی لرله قالماغین یاخشی دی یا گئدیب بیر اداره ده رئیس اولماغین؟ سن صاباح مملکتیمیزده بیر مهندس اولاجاقسان، یا ایستیرسن دوستاقثلاردا قالیب بئله احمقلرله عمروو تلف ائده سن؟
من باشیمی یئره تیکمیشدیم و دانیشنمیردیم.
افسر دئدی:
هارالیسان؟
تبریزلی.
ایندی یولا دوشوب گئتسن هاچان چاتارسان؟
•چاتماغیم مهم دئییل. آنجاق گئدیب چاتارام.
•پولون وار؟
بعلی. (آنجاق یوخوم ایدی. تکجه نچه تومن پولوم واریدی. اونونلا دا گئدیب چاتا بیلمزدیم. ولی دونیا بؤیوکدو)
افسر بیر اللی تومنلیک اسکناس ماسانین اوستونه قویدو: گؤتور، گئت، اما گله جه ییوین فیکرینده اول.
من اوتاغا قاییتدیم. اثاثیمی بالاجا بیر کیفیمه ییغدیم. آیاق قابلاریم تاپیلمادی. آیاق آلتی ایله گوتمک ایسته دیم. یولداشیم – همان بانک کارمندی کتابیلارینی منه وئردی. اؤپوشدوم و چیخدیم.آزادلیق هاواسی نه گؤزه ل ایدی!؟ یئرده یوخ، گؤیلرده اوچوردوم. آنجاق ایل تحویل اولوردو کی من تهراندان تبریزه یولا دوشدوم.
Arazazarbaijzn.anadilimiz@gmail.com