بافت فرسوده روند ثبت جهانی قلعه ماکو را تهدید می‌کند

گروه اجتماعی: قلعه تاریخی ماکو به عنوان نماد اصلی در پرونده ثبت منظر تاریخی فرهنگی این شهر در یونسکو مطرح است اما املاک فرسوده شهری در اطراف این قلعه سبب شده مشکلاتی برای جهانی شدن این اثر به وجود آید که در گزارش پیش رو بدان پرداخته شده است.
این شهر به دلیل جغرافیای ویژه‌ای که دارد در ساخت‌وساز شهری مشکلات خاص خود را دارد.
در حقیقت شهر ماکو در دره‌ای ما بین دو کوه و در دو سوی رودخانه زنگبار شکل‌گرفته بنابراین کوه‌های صخره‌ای اطراف مانع ساخت‌وساز بناهای شهری هستند.
از همین روست که یک موضوع کاملاً پیش پا افتاده، یعنی تعریض یک خیابان که در همه شهرها به سهولت و در زمانی کوتاه قابل انجام است در ماکو ده‌ها سال به درازا کشیده و هنوز که هنوز است به نتیجه نرسیده است.
اما حکایت بافت فرسوده در شهر مرزی ماکو که در بین صخره و سنگ گرفتار آمده واقعیت دیگری است که ساماندهی و نوسازی آن تابع سیاست‌گذاری و برنامه ریزی‌های خاصی نیز هست.
*منطقه باستانی قلعه ماکو در محاصره بافت فرسوده
در زیر اصلی‌ترین صخره‌ای که شهر ما کو را در احاطه خود دارد یک منطقه باستانی چند هزار ساله وجود دارد که در نوع خود کم‌نظیر است و هم‌اینک پروسه تکمیل پرونده برای ثبت به‌عنوان میراث جهانی در یونسکو را طی می‌کند.
وجود بافت فرسوده چندین هکتاری در مجاورت این منطقه نه تنها دسترسی به منطقه باستانی قلعه ماکو را سخت کرده بلکه در صورت ساماندهی نشدن آن سبب آسیب خود این منطقه باستانی در مسیر ثبت جهانی نیز خواهد بود.
از سوی دیگر بافت فرسوده اطراف قلعه به دلیل ترکیب جمعیتی خاص مردمان ساکن در آن‌چنان نیست که بتوان به سهولت قطعات ریز مسکونی آن منطقه را از شهروندان خریداری و ساماندهی کرد.
*مقرون‌به‌صرفه نبودن ساخت‌وساز در اطراف قلعه ماکو
از دیگر سو به دلیل مقرون‌به‌صرفه نبودن ساخت‌وساز در این منطقه از شهر ماکو خود شهروندان نیز هیچ علاقه‌ای به ساخت‌وساز در این منطقه ندارند چراکه اساساً ارزش افزوده‌ای برایشان ایجاد نمی‌کند و علاوه بر آن هر ساخت و ساز جدید سبب آسیب دیدم چشم انداز قلعه تاریخی ماکو نیز خواهد شد.
مجموعه این پیچیدگی‌ها از یک طرف و فقدان بودجه و اعتبار کافی در شهرداری ماکو و مهم‌تر از آن نبود عزم جدی برای سر و سامان دادن به بافت فرسوده ماکو سبب شده تا نخستین شهر ایران برای گردشگرانی که از طرف اروپا می‌آیند منظره‌ای فقیر و پر فلاکت را پیش چشمانشان تصویرسازی کند.روشن است که هیچ گردشگری داخلی و خارجی برای مشاهده فقر و فلاکت انسان‌ها رهسپار سفر و بازدید از اماکن مختلف نمی‌شود بنابراین برای افزایش بازدیدکنندگان از اماکن تاریخی و فرهنگی متعددی که در بافت فرسوده شهر ماکو قرار دارند و هم‌اینک بعضاً در حال رسیدگی و مرمت هستند ابتدا باید تدبیری نیز به فضای پیرامون این اماکن و بافت بسیار فرسوده آن کرد.
*بدعهدی دولتهای ادوار مختلف در تعریض خیابان امام ماکو
از اینها گذشته تعریض خیابان امام ماکو که در آستانه چهل ساله شدن است باید با هر روشی سرعت یابد.
چندی پیش دولت نیز برای باز کردن این گره کور پا پیش گذاشت و معاون رئیس جمهور از برخی هماهنگی‌ها در این ارتباط خبر داد.
رئیس شورای اسلامی شهر ماکو در این ارتباط در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم گفت: اتمام انتظار ۳۰ ساله مردم ماکو برای تعریض خیابان امام منتظر همت دولت و تحقق کمک معاون رئیس جمهور در تخصیص ۵۰ میلیارد تومان اعتبار است.
عزیز برگ نیی با اشاره به مشکلات فراوان مردم ماکو در به درازا کشیدن چند دهه‌ای خیابان امام این شهر اظهار داشت: وضعیت کنونی خیابان امام ماکو به گونه‌ای است که در رخدادهای مختلف خطرات زیادی را متوجه ساکنان این شهر کرده بطوریکه با ایجاد کوچک‌ترین اختلال امکان خدمات دهی به موقع در فوریت‌های پزشکی وجود ندارد.
*احیا وجهه بین المللی ماکو نیازمند ۱۱۴ میلیارد تومان اعتبار
وی تصریح کرد: وضعیت خیابان امام ماکو به دلیل باریکی آن سبب شده که در مواقعی که آتش‌سوزی بزرگی در بخشی از شهر رخ می‌دهد امکان حضور به موقع و فوری آتش نشانی وجود ندارد چراکه مسیر خیابان به گونه ایست که نمی‌توان به عبور و مرور خودروها سر و سامان داد.
رئیس شورای شهر ماکو گفت: هم‌اینک حدود یک هزار ۱۵۰ متر از کار تعریض این خیابان باقی مانده و اعتباری افزون بر ۱۱۴ میلیارد تومان برای تملک املاک و تعریض خیابان مورد نیاز شهرداری ماکوست که در صورت تأمین به موقع آن می‌توان این پروژه را به اتمام رساند.
وی با اشاره به وعده دولتمردان برای رسیدگی به این خیابان اظهار داشت: آقای جمشید انصاری معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور چندی پیش در دیدار با مسئولان استان آذربایجان غربی و مسئولان شهرستان ماکو وعده دادند که ۵۰ میلیارد تومان برای پروژه تعریض خیابان امام ماکو از سوی دولت تخصیص دهند و نماینده مردم ماکو در مجلس شورای اسلامی نیز پیگیر تحقق این وعده است اما تا کنون توفیقی در تخصیص آن حاصل نشده است.
برگ نیی گفت: پیش از این بازارچه‌ای توسط منطقه آزاد ماکو در بخشی از این شهر احداث شد و مقرر بود در قبال بخشی از املاک مورد تملک در مسیر این خیابان به‌صورت معوض از مغازه‌های این بازارچه در اختیار شهروندان قرار داده شود اما این طرح مورد استقبال مردم و صاحبان املاک در این خیابان قرار نگرفت بلکه شهروندان مایلند در قبال املاک خود پول دریافت کنند بنابراین لازم است دولت در این زمینه به شهرداری ماکو کمک کند.
وی افزود: تعریض خیابان امام در اولویت برنامه سازمان منطقه آزاد ماکو قرار گرفته و به‌زودی با انعقاد تفاهم‌نامه یا قراردادی چگونگی ایفای نقش این سازمان در خاتمه بخشی به این پروژه که چند دهه است مردم شهر ماکو را به خود مشغول کرده مشخص شود.
*اماکن تاریخی ماکو نماد هنر و فرهنگ مردم شمال غرب ایران
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ماکو نیز درباره چگونگی مرمت و حفظ آثار باستانی و بناهای تاریخی ماکو اظهار داشت: برای این کار یک همت همگانی لازم است چرا که آثار باستانی و بناهای تاریخی هر سرزمینی جلوه ای از تاریخ و فرهنگ مردم آن منطقه بوده و بنابراین حفظ، حراست و مرمت این بناها همت همه مسئولین و دستگاه های ذی ربط و مردم را طلب می کند.
حسین فروزان این سخنان را پس از بازدید از بناهای تاریخی درحال تخریب ماکو گفته و افزود: این آثار علاوه بر اینکه تاریخچه هنر و فرهنگ مردم منطقه آزاد ماکو را به نمایش می گذارد آیینه_ای از سبک زندگی و توانمندی مردم این دیار است.
وی با اشاره به اینکه برخی از بناهای تاریخی و باستانی منطقه در حال بازسازی هستند افزود: حفظ و مرمت آثار تاریخی برای ما از اهمیت فراوانی برخوردار بوده و مرمت این بناها در اولویت برنامه های سازمان است.
* مرمت آثار باستانی اطراف قلعه تاریخی ماکو
به گفته وی برای تکمیل طرح های مرمتی آثار باستانی منطقه مکاتبات و پیگیری های فراوان شده که در این راستا اعتبارات قابل توجهی به مرمت قلعه تاریخی ماکو، کاخ موزه سردار و پل_های تاریخی ماکو اختصاص یافته است ولی با این وجود برخی بناها از جمله ساختمان قدیمی شیر و خورشید و کلاه فرنگی در شرایط نامطلوبی قرار دارند.
فروزان با اشاره به اینکه در صورت رفع موانع بزودی عملیات مرمت این بناها نیز آغاز می شود گفت: تهیه پرونده ثبت منظر تاریخی فرهنگی ماکو در فهرست میراث جهانی یونسکو با اعتبار یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال در حال انجام است.
وی گفت: آغاز عملیات مرمت کاخ موزه باغچه جوق با اعتبار ۳۶ میلیارد ریال، مرمت و بازسازی قلعه تاریخی ماکو با اعتبار ۱۱ میلیارد و ۷۰۰ میلیون ریال نیز مراحل عملیاتی خود را طی می کند.
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از تسنیم فروزان تصریح کرد: حفاری های باستان شناسی مجموعه تاریخی سنگر با اعتبار ۲ میلیارد ریال و پل های تاریخی قلعه جوق و بشگوز ماکو با اعتبار ۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون ریال نیز از اقدامات این سازمان درباره مسائل مربوط به میراث فرهنگی است.