گروه فرهنگی: رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، صدمات همه‌گیری کرونا به بازار نشر را جانکاه دانست و گفت: یک اشتباه راهبردی می‌تواند برای همیشه بازار نشر و فروش کتاب را در ایران به هم بریزد، اگر در این بحران چهار کتابفروشی را از دست بدهیم، سرمایه عظیمی نابود شده که از فروش نمایشگاه هم بسیار بیشتر است.
روزهایی که همه‌گیری ویروس کووید-۱۹، باعث تعطیلی همه اصناف و ادارات کشور شد کتابفروشان و ناشران آسیب جدی‌تری را تجربه کردند.
روزهایی که اوج فروش و یکی از بهترین بازه‌های زمانی برای بازگشت سرمایه به کتابفروشان به شمار می‌رفت، آن‌ها را به لبه ورشکستگی کشید، از سوی دیگر با لغو نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که قرار بود در روزهای پایانی فروردین برگزار شود، این آسیب‌ها به اوج رسید.
بسیاری کتابفروشان ضرر خود را بیش از ۷۰ درصد دانستند و در روزهای اخیر در کشور نزدیک به ۱۰کتابفروشی، امکان ادامه کار را از دست دادند و فروشگاه خود را بستند، نبود آمار دقیق فروش کتاب باز هم یکی دیگر از ارکان این خسارت است؛ اما با توجه به نامه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به هیئت دولت درباره خسارت‌های اهالی فرهنگ در روزهای همه‌گیری، برآوردها و گمانه‌زنی‌ها، ارقام بزرگی مطرح می‌شود که در صورت نبود اقدام‌های حمایتی، آینده صنف کتاب و صنعت نشر را تاریک نشان می‌دهد.
این موضوعات باعث شد با رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران گفت‌وگو بپردازیم و چند و چون موضوع را از او جویا شویم.
هومان حسن‌پور گفت: اتحادیه در حوزه آسیب‌هایی کرونا به ناشران و کتابفروشان در چند حوزه عمل کرده است.
سعی کردیم برآوردی از اتفاقاتی که می‌افتد و پیش بینی برای آینده داشته باشیم. ناشران کتابفروشان و موزعان، هر سه حوزه اصلی کتاب درگیر بودند و در این میان نظر اعضای صنف را هم به روش‌های مختلف می‌پرسیدیم که جمع بندی بهتری داشته باشیم. محدودیت هایی هم در برگزاری جلسات داشتیم چون نمی توانستیم جلسات عمومی برگزار کنیم.
وی افزود: ترجیح می‌دهم در رسانه با عدد و رقم بازی نکنم، چون خطر بزرگی دارد، اگر اعداد را با وسواس و در جای خود خرج نکنیم، باعث می‌شود حساسیت از بین برود.
اعلام اعداد و ارقام و بزرگ شدن موضوع باعث می‌شود شنوندگان و مدیران نسبت به موضوعی که می‌شنوند حساسیت کمتری داشته باشند.
اتاق اصناف باید در زمینه مشکلات مالی صحبت کند و وظیفه در نظر گرفتن آمار و اعلام آن به عهده اتاق اصناف تهران است.
دولت هم این جزئیات را می‌دانند از اتاق اصناف جواب می‌خواهد، ملاک و معیار دولت برای این موضوعات، آماری است که صنوف ارائه می‌کنند.
حسن‌پور گفت: ارزیابی خسارت‌ها استانداردی دارد که از سویی با اقتصاد کشور و از سویی با مسائل بخش خصوصی هماهنگی پیدا می‌کند. سخن گفتن درباره موضوعی که نیاز به تحقیق و بررسی دارد در رسانه‌ها جایز نیست
حسن‌پور اظهار داشت: اعلام شروع بیماری از ابتدای اسفند بود که تا بیست و پنجم اسفند وضعیت حاد شد و چک‌های کتابفروشان برگشت خورد، چون پیش‌بینی کرده بودند درآمدی خواهند داشت و بر اساس آن بدهی‌های خود را تسویه می کنند.
وی آغاز مشکلات جدید را در وصول نشدن چک‌ها دانست و گفت: مشکل سوم از اینجا آغاز شد، چک‌های کتابفروشان دست موزعان است. آن‌ها نیروی کار زیادی دارند و معمولاً در اسفند باید تسویه حساب زیادی انجام بدهند و آن‌ها نیز بر اساس چک‌هایی که دریافت کرده‌اند، به ناشران چک دادند یا چک‌ها را خرج کردند و در نتیجه وقتی چک کتابفروش برگشت می‌خورد چک موزع هم برگشت می‌خورد و در نهایت ناشر سرمایه‌ای که فکر می‌کند به چرخه تولید برمی‌گردد را از دست می‌دهد، حتی چک ناشر به صحافی و لیتوگرافی داده بود هم، وصول نمی‌شود. شما دومینوی تخریب را می‌بینید که چرخه گردش سرمایه در بازار کتاب را به هم می‌ریزد.
حسن‌پور اعلام کرد: اگر این ماجرا همین امروز تمام شود و تا تابستان ادامه پیدا نکند، باز هم ضرر بسیاری به همه اصناف مرتبط با کتاب خورده است. بخش عظیمی از چک‌ها نیز در فروردین برگشت خورده است، بسیاری از کتابفروشان پرداخت بدهی‌های معوق خود را تا ۴ماه عقب انداخته‌اند، همه بخش‌های تولید توزیع و فروش کتاب این درد را می‌شناسند.
ناگوارترین بخش قضیه اینجاست که بسیاری از ناشران و کتابفروشان و موزعان در اسفند نتوانسته‌اند حقوق کارکنان و کارمندان خود را بدهند و در فروردین هم این وضعیت ادامه داشته و تا امروز بدتر شده است.نمایشگاه کتاب انگیزه‌ای بود که کلیه وجوه نقد در بازار کتاب را بلعید، طبیعی هم بود چون هر سال هم این اتفاق می‌افتد.
این ماجرا همه بخش‌ها را زمین‌گیر کرد، چه کاغذ چه کتاب و هر موضوعی که به کتاب مربوط می‌شود، چون دیگر نمی‌شد چیزی فروخت و همه درها بسته بودند.
حسن پور گفت: مسئله کرونا خارج از همه چهارچوب‌ها و تفکرات و پیش‌بینی‌های افراد است. از سوی دیگر به بخش خصوصی می گویند باید دو ماه فروشگاه، انتشارات و انبار بسته باشد و باید هم در خانه بمانم، نمی‌گویم چرا این را گفتند، این کار باید انجام می‌شد و وظیفه داشتند این قوانین را اجرا کنند چون مسئله حفظ سلامت اجتماعی بود. وی افزود: این دیگر مسئله‌ای نیست که بتوانیم بگوییم وابستگی نشر به دولت است، اینجا حکم رسمی آمده است باید در فروشگاه را ببندید و اگر باز کنید جریمه می_شوید و فروشگاه نیز پلمپ خواهد شد، همین مسئله برای دفاتر نشر، چاپخانه‌ها و همه نهادهای مربوط به کتاب بوده است. همه هم به یکدیگر توصیه می‌کردیم از خانه بیرون نرویم، یعنی حتی اگر کتابفروشی‌ها باز هم بودند، مخاطبی نبود. اما به هر حال این کار عواقبی دارد، این همان موضوعی است که این روزها به عنوان خسارت کرونا مطرح می‌شود. این صدمات را چه کسی باید به عهده بگیرد؟ وضعیت کتاب از همه بدتر است. فکر می کنید در این شرایط ناشر جرئت می‌کند به مولف و مترجم پیشنهاد کار جدید بدهد؟ آیا معقول است؟ در اسفند گفته بودیم به اقدام عاجل و آنی نیازمندیم، اگر آن موقع می‌دانستیم امکان کمک کردن وجود ندارد و برنامه‌ای برای حمایت نیست، شاید تصمیم دیگری می‌گرفتیم. همه دیدیم در کشورهایی که اقتصاد آزاد است و هیچ حمایتی از اصناف صورت نمی گیرد برنامه‌ریزی‌های دقیق حمایتی صورت گرفته است.
حسن‌پور خسارت کرونا را ویرانگر خواند و گفت: به دلیل همین وضوح ویرانی است که دولت از اصناف می‌خواهد درباره خسارت‌ها صحبت کنند، حرف‌های من چکیده‌ای از همه دردهای صنف است، نمی‌توانم یک بخش را ندیده بگیرم و بخش دیگری را مهم‌تر بدانم شاید هر کسی راه‌حلی برای این مشکلات داشته باشد اما راه‌حل او شاید برای این لحظه و خود او مناسب باشد و برای ۲هزار نفر دیگر مشکلات بیشتری فراهم کند.
Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com