بازار محبوب «دست دوم پوشی»

امین جلالوند
گروه گزارش: روسری‌های رنگارنگ، از هر جنس و طرحی که فکر کنید به میله های وسط مغازه آویزان شده است. در گوشه ای دیگر، کیف‌های چرمی و پلاستیکی روی میزی ولو شده و کفش‌های برق انداخته شده را هم روی میز دیگری گذاشته‌اند.
بیشتر فضای مغازه و شلوغ‌ترین بخش آن به لباس‌های خنک تابستانی رسیده است. اینجا تا دلتان بخواهد می‌توانید لباس‌های مختلف بپوشید، تن بزنید و با لباس‌های دیگرتان هماهنگ کنید، بدون این که صاحب مغازه شاکی شود و از کوره دربرود.
البته چند جفت چشم تیزبین، مراقب لباس‌هاست تا کسی هوس نکند در آن شلوغی، لباسی بردارد و پولش را ندهد. اصلا نمی‌شود با یک فروشنده، مغازه های شلوغ »تاناکورا« را اداره کرد.
برخلاف تصور خیلی‌ها که فکر می‌کنند مغازه های دست دوم فروشی پوشاک، فقط افراد فقیر جامعه را به سمت خودش می‌کشد و پولدار جماعت، اصلا گذرش به این مغازه‌ها نمی‌خورد، اما اتفاقا در این مغازه تاناکورا می‌شود همه جور آدم از فقیر تا غنی پیدا کرد.
وجود اجناس مارک دار، آن هم با قیمت یک دهم بازار می‌تواند هر پولداری را برای خرید ارزان یک جنس مرغوب وسوسه کند؛ حالا گیریم همین جنس به اصطلاح با کلاس را هم چند نفر دیگر قبل از ما پوشیده باشند، ولی آخرش هرچه باشد، جنس مارک دار، مارک دار است و خیلی راحت هم می‌شود گفت این لباس مارک دار را در گران‌ترین نقطه شهر خریده‌ام.
جدای از این مزیت، در همین تاناکوراها، تنوع محصولات به حدی زیاد است که خیلی سخت می‌شود این همه تنوع محصول و اجناس جورواجور را یکجا در لباس فروشی‌های نو پیدا کرد؛ حتی همین یک دلیل هم کافی است که مشتری‌های تاناکورا از همه طبقات جامعه باشند.
یکی از فروشنده های این مغازه دست دوم فروشی می‌گوید: اینجا با مشتری راه می‌آییم و چانه زدن و تخفیف گرفتن در تاناکوراها خیلی زیاد است. سعی می‌کنیم همه جور جنس ارزان و گرانی را برای سلیقه های مختلف مشتریان فراهم کنیم.
به هر لباسی که در این مغازه دست می‌زنید، بوی مواد ضدعفونی کننده به مشامتان می‌رسد. بعضی فروشنده‌ها برای اطمینان دادن به مشتری و نمایش تمیز بودن لباس‌های دست دوم، لباس‌های مستعمل را در مواد ضدعفونی کننده قرار می‌دهند؛ البته گاهی دیگر زیاده از حد لباس‌ها را با این مواد آغشته می‌کنند و به همین دلیل، بوی تند بعضی لباس‌های ضدعفونی شده از چندمتری قابل تشخیص است.معمولا لباس‌هایی را که کهنه تر و ارزان‌تر است، به صورت فله ای در کف مغازه انداخته‌اند، ولی اجناس گران‌تر را جلوی دید مشتری و روی چند چوب لباسی چرخان جا داده‌اند. حتی با کمک این ویژگی هم می‌شود حدود قیمت‌ها را فهمید. مثلا اگر لباسی را جلوی چشم مشتری قرار می‌دهند و جای مناسبی را هم برای آویزان کردن آن انتخاب می‌کنند، از همین مسئله می‌شود فهمید این لباس از پوشاکی که در کف مغازه ولو شده گران‌تر است.
با وجودی که کهنگی و حتی پارگی بعضی لباس‌ها از فاصله دور هم معلوم است، ولی بین همین لباس‌ها هم می‌شود جنس‌های دست دوم و سالمی پیدا کرد که با نمونه نوی آن مو نمی‌زند.
*تاناکوراها؛ معدن اجناس قاچاق
»این همه لباس دست دوم از کجا می‌آید؟« شاید این بدیهی‌ترین سوالی باشد که با دیدن تاناکوراها به ذهن آدم خطور می‌کند.
فرشید، فروشنده یکی دیگر از تاناکوراهای حوالی همان منطقه می‌گوید: بیشتر این لباس‌ها را خود مردم به ما می‌فروشند. این‌ها بیشتر لباس‌هایی است که مردم مدت‌ها پوشیده‌اند و حالا به دلیل خسته شدن یا کهنه شدن، دیگر دوست ندارند دوباره آن را بپوشند. ما هم با تعمیر و شست و شوی لباس‌های دست دوم، آن‌ها را با مبلغ بیشتری به مردم می‌فروشیم.
البته این فقط یک بخش داستان است.
یعنی شاید حرف این فروشنده درست باشد و بعضی لباس‌های موجود در تاناکوراها را خود مردم به دست فروشنده‌ها برسانند، ولی خیلی از اجناس تاناکوراها از کشورهای همسایه به ایران وارد می‌شود و گاهی به صورت بسته ای و کیلویی به فرد قاچاقچی فروخته می‌شود.
بیشتر این جنس‌های دست دوم خارجی هم از مسیر قانونی گمرک و پرداخت مالیات وارد کشور نمی‌شود.
این جنس‌های دست دوم معمولا از مسیر قاچاق وارد کشور شده و از طریق همین تاناکوراها در بازار داخلی ـ مثلا بازار بزرگ تاناکورا در شهر مرزی مهاباد ـ توزیع می‌شود.
گرچه این فروشنده اصرار دارد که هیچ وقت جنس دست دوم قاچاق به دست مشتری نمی‌دهد، ولی مسئولان ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز بارها تاکید کرده‌اند حجم زیادی از لباس‌ها و محصولات مستعمل تاناکوراها به صورت قاچاق و بدون پرداخت عوارض و مالیات وارد کشور می‌شود.
حتی شنیده می‌شود کسب و کار این گروه های قاچاق هم بسیار پررونق است و برای خودشان برو بیایی دارند. آن‌ها اول اجناس دست دوم خارجی را با قیمتی بسیار پایین می‌خرند و بعد هم همین محصولات کارکرده را از طریق غیرقانونی وارد کشور می‌کنند. این طور هم نیست که فقط جنس‌هایشان را به تاناکوراها بدهند، مثلا اگر ببینند جنس دست دومی که با قاچاق وارد کشور کرده‌اند، در حد نو یا شبیه جنس نو است، همان محصول را به عنوان جنس نو به بعضی فروشگاه‌ها می‌فروشند.
*حراج تاناکورایی؛ از ?۵ هزار تا ۲۰۰ هزار تومان
اگر جنس ارزان در تاناکورا پیدا نشود، دیگر اصلا اسمش تاناکورا نیست.
یکی از اصلی‌ترین دلیل محبوبیت برخی تاناکوراها، ارزان بودن جنس‌هایشان است، طوری که هر کسی با هر مقدار پولی که در جیبش دارد، بتواند جنس دست دوم بخرد، البته به این معنی نیست که قیمت همه جنس‌های تاناکورا ارزان است.خانم سربندی، یکی از مشتریان تاناکوراست که یک مانتوی نخی تابستانی را از این فروشگاه، ۵۰۰۰ تومان خریده است. می‌پرسم اگر دوست و آشنایی او را در حال خرید از تاناکورا ببیند احساس خجالت ندارد، می‌گوید: اگر هم ببیند، حس شرمندگی ندارم، چون کار زشتی نکرده‌ام. فوق فوقش می‌خواهند بگویند آدم بی کلاسی است، خب مهم نیست، بگذار بگویند.می‌گویم آخر بیشتر جنس‌هایشان قاچاق است و احتمال دارد از لحاظ بهداشتی هم مشکل داشته باشد، می‌گوید: این‌ها را که چند دفعه می‌شویم و قاچاق و غیرقاچاقش هم خیلی به من ربط ندارد. برایم هزینه‌اش مهم است.
وقتی قرار است فقط همین دو ماه گرم امسال این مانتوی نخی را بپوشم و خنکی‌اش برایم مهم است، چرا باید همین مانتو با همین دوخت را ?? ۵۰هزار تومان از مغازه روبه رویی بخرم.
کفش‌های ورزشی و کتانی مارک دار از گران‌ترین جنس‌های این تاناکوراست که اغلب آن‌ها ۷۰هزار تومان قیمت خورده و به قول فروشنده »اگر بخواهید همین کفش را از بیرون بخرید باید۶۰۰ هزار تومان پول بدهید.«
قیمت لباس‌های مجلسی زنانه در این تاناکورا هم از۴۰ هزار تومان تا ۲۰۰ هزار تومان متغیر است.
روسری، انواع پیراهن، تی شرت های مردانه و شلوار قیمت‌هایی بسیار پایین‌تر دارد و با پرداخت مبلغی حدود۳۰ هزار تومان می‌شود هر کدام از آن‌ها را انتخاب کرد.
*از مشکلات بهداشتی تا پلمب تاناکوراها
اگر از مشکل قاچاق این لباس‌ها و ضربه ای که به اقتصاد کشور می‌زند بگذریم موضوع بهداشتی نبودن این لباس‌ها هم همیشه جای بحث بوده است.
وقتی نمی‌شود فهمید این لباس تاناکورایی را قبلا چه?کسی استفاده کرده یا نمی‌شود فهمید این لباس تا رسیدن به مغازه در چه شرایط و مکانی نگهداری شده است، در این زمینه کسی نمی‌تواند سلامت و بهداشت این لباس‌ها را تضمین کند.
متخصصان تاکید دارند حتی با شستن لباس‌های دست دوم هم نمی‌شود با اطمینان از بهداشتی و بی خطر بودن این لباس‌ها حرف زد، زیرا بسیاری از میکروب‌ها و ویروس‌ها با شست و شو به طور کامل از بین نمی‌رود و خطر به وجود آمدن قارچ‌های پوستی در افرادی که از جنس‌های تاناکورا استفاده می‌کنند، همیشه وجود دارد.همه این مشکلات باعث شده مدیران ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز از طرح برخورد با تاناکوراها صحبت کنند.
طرح ضربتی که قرار است مرداد امسال در سراسر کشور اجرایی شود. در این طرح، ابتدا به صاحبان مغازه های تاناکورا اخطار داده می‌شود و آن‌ها را به سمت گرفتن مجوز مغازه های نوفروشی دعوت می‌کنند، اما در صورتی که صاحبان تاناکورا به این اخطارها توجه نکنند، مغازه آن‌ها تعطیل و پلمب می‌شود.