مهدی قلی پور
گروه اقتصادی: یازده شهر از ۱۷ شهر استان آذربایجان غربی در بخش زنان دارای نرخ بیکاری بالای ۱۵ درصد است و میانگین نرخ بیکاری زنان در این استان ۱۸٫۳ درصد است. علاوه بر این، نرخ بیکاری زنان در شهرهای این استان بین ۵٫۵ تا ۲۴٫۸ درصد در نوسان است.
نیم نگاهی به موقعیت و شرایط فرصت های شغلی در اکثر استان های کشور و از جمله در استان آذربایجان غربی نشان می دهد که فضاهای شغلی به شکل عادلانه و مساوی میان زنان و مردان تقسیم نشده است و فرصت های شغلی برای مردان به مراتب بیشتر از زنان فراهم است. متاسفانه زنان جویای کار اغلب شاهد این هستند که فرصت های شغلی مردانه است و وقتی وارد بازار کار می شوند فرصت مطلوبی برای اشتغال خود نمی بینند.این موضوع در طولانی مدت موجب بازار زدگی زنان شده و مانع از حضور فعال آن ها می شود. با این وجود بهبود شرایط اقتصادی و تغییراتی در باور و فرهنگ عمومی می تواند این معضل را رفع کند.از دیگر عوامل موثر در کاهش نرخ مشارکت اقتصادی زنان علاقه مندی به ادامه تحصیل است و به دلیل اینکه زنان و دختران علاقه مند به ادامه تحصیل هستند از گروه جمعیت فعال جامعه که می تواند مشارکت اقتصادی داشته باشد, خارج می شوند.
در عین حال بافت فرهنگی جامعه و بیشتر دیدگاه خانواده ها مبنی بر اینکه زنان در استخدام های دولتی راحت تر می توانند حضور اجتماعی داشته باشند نیز تاثیر گذار است. به دلیل اینکه استخدام های دولتی محدود است به تبع این باور موجب می شود حضور زنان محدود تر باشد.
به گفته کارشناسان اقتصادی ؛ تمامی این عوامل موقتی بوده و با تغییر سیاست گذاری ها و باورهای فرهنگی می تواند تغییر یابد.
این در حالی است که در سالی که با عنوان دولت و ملت ؛ همدلی و همزبانی نامگذاری شده ضرورت توجه به بانوان کارآفرین در استان آذربایجان غربی بیش از پیش احساس می شود. یکی از محورهایی که در قانون برنامه ششم توسعه به عنوان وظایف معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری قلمداد شده ساماندهی امور اقتصادی ـ معیشتی با اولویت مشاغل خانگی است. با توجه به افزایش فارغ التحصیلان دختر و تقاضای آنان برای ورود به بازار کار دولت جایگاه خاصی را برای زنان و جوانان در تدوین بسته های اجرایی اشتغال در نظر گرفته است. معاونت زنان نیز پشنهادات خود را به مسوولان مربوطه داده است. البته در تدوین این بسته های اجرایی اشتغال تاکید بر توسعه مشاغل خانگی و صنایع خرد است.طرح مشاغل خانگی در راستای ایجاد اشتغال پایدار برای افراد جویای کار اجرا می‌شود و بر این اساس افراد متقاضی می‌توانند با معرفی طرح‌های خود به فنی و حرفه‌ای آذربایجان غربی درخواست تصویب آن طرح در کارگروه اشتغال استان را داشته باشند و در صورت تصویب طرح‌ها به بانک‌های عامل برای دریافت تسهیلات معرفی ‌شوند. ارایه مجوز و تسهیلات مشاغل خانگی در راستای توسعه کسب و کارهای خانگی با هدف تحقق اهدافی چون کمک به اقتصاد خانوار، تثبیت جمعیت روستایی و اشتغالزایی از سوی دولت به طور جدی مورد توجه دارد.‏ براساس مصوبه دولت طرح مشاغل خانگی در استان آغاز شده و حمایت‌های خوبی توسط دولت در این راستا صورت می‌گیرد.این در شرایطی است که زنان به عنوان نیروی انسانی مهم و تاثیر گذار در فرایندهای اجتماعی و اقتصادی خانوار در آذربایجان غربی نقش بسزایی در توسعه و آبادانی منطقه دارند به خصوص بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و ارتقای جایگاه زن به دلیل شان بالای او در دین مبین اسلام توجه ویژه ای به این قشر در دهه ها و سال های اخیر شده است.زنان و دختران در استان آذربایجان غربی با حضور فعال در مجامع علمی و دانشگاهی و کسب مدارج بالای آکادمیک اکنون موقعیت های خاصی در مشاغل استان را بر عهده گرفته اند و در مشاغل خانگی نیز سهم زنان بسیار ممتاز و فوق العاده است. بدون شک برای رسیدن به اهداف سند چشم انداز ۲۰ ساله نظام باید در حوزه اقتصاد فعالیتهای گسترده ای را انجام داد که حمایت از توسعه مشاغل خانگی به خصوص مشاغل مرتبط با زنان یکی از ضرورتهای اصلی به حساب می آید و در این میان طرحها و ایده های نو دانشجویان و حمایت از تعاونی های نوبنیان برای ایجاد اشتغال پایدار در استان باید از اولویت های این حوزه باشد.حمایت از مشاغل خانگی، حمایت از اشتغال پایدار و ارتقای درآمد روستائیان است و باید هماهنگی های لازم برای ارائه مجوزهای مورد نیاز در کمترین زمان ممکن به کارآفرینان و علاقمندان به توسعه و راه اندازی مشاغل خانگی انجام شود.در حالی که طبق اعلام مسئولان، شهرستان های اشنویه و بوکان به ترتیب کمترین و بیشترین میزان نرخ بیکاری را در استان دارا می باشند که بخش کشاورزی با ۳۵ درصد اشتغال زایی در استان در بین دیگر بخش های اقتصادی و تولیدی رتبه اول را داراست. مشارکت اقتصادی در استان در رتبه اول کشوری می باشد و تا به حال سرجمع ۱۶۰۰ میلیارد تومان به بنگاههای اقتصادی زود بازده در استان تزریق شده است و تا به حال ۸۵ میلیارد تومان تسهیلات مشاغل خانگی نیز به مخاطبان این بخش در استان تزریق شده است.نیم نگاهی به آمار رسمی اشتغال زنان در شهرها و استان های مختلف کشور نشان می دهد که وضعیت اشتغال زنان در مشاغل مختلف و از جمله در مشاغل خانگی مناسب نیست. ۱۱ شهر از ۱۷ شهر استان آذربایجان غربی در بخش زنان دارای نرخ بیکاری بالای ۱۵ درصد است و میانگین نرخ بیکاری زنان در این استان ۱۸٫۳ درصد است. علاوه بر این، نرخ بیکاری زنان در شهرهای این استان بین ۵٫۵ تا ۲۴٫۸ درصد در نوسان است. بیکارترین شهر آذربایجان غربی در بخش زنان چایپاره با ۲۴٫۸ درصد است.آمارها نشان می دهد از ابتدای سال ۹۰ تا پایان سال ۹۲ افزون بر ۵۲۶ میلیارد ریال تسهیلات به متقاضیان اجرای مشاغل خانگی استان پرداخت شده است، این میزان تسهیلات به ۱۳ هزار و ۷۳۸ پرونده پرداخت شده است و سهم اعتبارات مشاغل خانگی استان نیز برای امسال ۸۹۶ میلیارد ریال ابلاغ شده است.همراهی و مشارکت بالای بانک های عامل برای پرداخت تسهیلات به متقاضیان معرفی شده از سوی دستگاه های اجرایی نیز ضرورت دارد و باید با همراهی و هماهنگی بانک_ها و دستگاه های اجرایی تعهد اشتغال سهم استان عملیاتی شود. از سویی همکاری بانکهای عامل برای توسعه تعاونی ها نیز ضروری است.