اگر اذهان مدیران فرهنگی درباره فضای مجازی بهروزرسانی نشود
محمدرضا رئیسی
گروه فرهنگی: در چند سال اخیر، وقتی خبری از نهادهای تصمیم¬گیر و سیاستگزار درباره فضای مجازی منتشر می¬شود، برخی از ما ناخودآگاه انتظار شنیدن تصمیمهای جدید را در این حوزه و بهویژه درباره »شبکه¬های اجتماعی«و »پیام¬رسان-های آنلاین« داریم و تا کنون کمتر مباحث مبنایی از جلسههای این نهادها یا اعضای آن برای عموم مردم منتشر شده است.
اخباری از نشست »چالشها و فرصتهای رسانه و فضای مجازی در حوزه فرهنگ و تربیت« در دانشگاه فرهنگیان منتشر شد که چند گام فراتر از رویدادهای روزمره و تصمیمهای رسمی درباره اینترنت و فضای مجازی بود و نیاز به تامل جدی دارد.
سخنان دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور در دانشگاه فرهنگیان بهعنوان دانشگاه مادر حوزه آموزشوپرورش، نشان داد در کنار همه بحثهای رسانه¬ای-اینترنتی جاری، نیازمند مباحث و تبیین¬های عمیق و بسیار مهم درباره تحولات جاری در زندگی حقیقی و مجازی جامعه هستیم و در پیوند با مقولههای فرهنگ و تربیت، برخی بازتعریف¬ها در اذهان مدیران فرهنگی کشور لازم است.
سید ابوالحسن فیروزآبادی دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی در نشست یادشده، در چند محور کلی شامل »تحولات و تغییرات گسترده« ناشی از ظهور فضای مجازی، »لزوم بازتعریف مفاهیم و نگرش¬ها«، »بازطراحی نظام تربیتی«، »تحولات نظام رسانهای« و … را مطرح کرد و نکاتی مهم را به بحث کشاند.
در بخش نخست می¬توان به مباحثی تئوریک اشاره کرد که به تعبیر فیروزآبادی منجر به »انفجار« و »جهش فناوری همچون محاسبات کوانتومی و هوش مصنوعی« در این عصر و »ارتباطات انسان« شد و »تغییرات عمیقی در حوزه اجتماع انسانها« ایحاد کرد؛ یا آنجا که او درباره »نیاز به بازتعریف مفاهیم« استدلال کرد و این نکته اساسی که »در صورتی که بخواهیم با مفاهیم پیشین در فضای بسط¬یافته امروز زیست کنیم، با چالش روبرو خواهیم شد«؛ نیز آنجا که به صراحت تاکیدکرد، با توجه به سرعت تحولات و بسط¬یافتگی آن¬ها،»مفاهیمی همچون آزادی، حریم خصوصی، آموزش و نظام رسانه نیاز به بازتعریف دار«.
تبیین و تشریح تحولات ناشی از فضای مجازی برای کدام نهادها؟
روشن است که هر فرد صاحب نظری در حوزه¬های فرهنگ، رسانه و ارتباطات نوین می¬تواند از دریچه نگاه خود نقدهایی مبنایی و مصداقی به سخنان دبیر شورای عالی فضای مجازی داشته باشد و یا در جهت مقوم آن، مباحثی را طرح کند.
نکته قابل توجه اما آنجاست که در دبیرخانه بالاترین نهاد تصمیم¬ساز فضای مجازی، تفکری مشرف به تحولات فضای مجازی قرار دارد که درکی مناسب و بهروز از تحولات و روزآمدی¬های رسانه و فرهنگ دارد و در صورتی که نظام شورای عالی، انعطاف و ظرفیت لازم را داشته باشد، قابلیت عرضه گسترده این مفاهبم را برای دیگر اعضا و مخاطبان خواهد داشت.
به این ترتیب این انتظار ایجاد می¬شود که همکاران ستادی مستقر در دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی، تا حد ممکن نسبت به ترویج این مفاهیم و بسط معانی و مصادیق آن در میان سطوح بالای مدیریت فرهنگی کشور اقدام کنند و در یک برنامه مدون، سلسله جلسههایی را برای برخی نهادهای فرهنگی نظام تدارک ببینند؛ از شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی و صداوسیما تا شورای سیاستگذاری ائمه جمعه، بخش¬های فرهنگی دولتی و عمومی شامل وزارتخانههای فرهنگ و ارشاد اسلامی، علوم و آموزشوپرورش، برخی نهادهای فرهنگی حاکمیتی و حتی شورای عالی انقلاب فرهنگی که عالی¬ترین نهاد متولی فرهنگ و آموزش در کشور است.
به طور یقین می¬توان برآورد کرد که خروجی این جلسهها، نتایج مبارکی را برای نظام، کشور و مردم خواهد داشت و بسیاری از اختلافنظرهای مبنایی درباره شیوه سیاستگزاری و برنامه¬ریزی در حوزه فرهنگ و رسانه از میان خواهد رفت یا کمرنگ خواهد شد.
این دستاورد به تنهایی گره¬گشای بسیاری از معضلات ملی در حوزه کلان فرهنگ و هنر و رسانه خواهد بود و بخشی از عقب¬ماندگی¬های کنونی را جبران خواهد کرد.
از طرفی مباحثی مانند این بخش از اظهارات رئیس مرکز ملی فضای مجازی که »حرکت بشر به سمت جهانی¬شدن باعث این اتفاق بوده و ما شاهد یک تحول تمدنی بزرگ هستیم و برای حکمرانی آن نیاز به بازتعریف و سازماندهی مجدد مفاهیم در تمامی حوزه¬ها داریم« می¬تواند بخش مهمی از نگرش¬های متصلب در اذهان متولیان فرهنگی را مورد توجه قرار دهد و با روزآمدی این برداشت¬ها، خطر بزرگی که ناشی از غفلت مدیران از تحولات شتابان اخیر است، برطرف کند.
همافزایی برای اصلاح ذهنیتهای فرهنگی در کشور
نقصه¬ایی در درک و شناخت تحولات جهانی، که در نظام رسانه¬ای کشور بهگونهای فاحش قابل مشاهده است و انتظارمی¬رود دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی به هر شیوه ممکن در توالی و تواتر زمانی گسترده، این گزاره را تصریح و تبلیغ کنند که: »ما با جهانی¬شدن اکثر نظامات مهم اقتصادی و سیاسی، مواجه و شاهد تحولات سریع در نظام رسانه¬ای خواهیم بود؛ تحولاتی که در ابتدا در نظام اطلاعاتی با موتور جستوجوها ایجاد شد و در حال حاضر شبکه¬های اجتماعی و همچنین رسانه¬های اجتماعی شکل گرفته است«.
از آن سو به نظر می¬رسد با اشراف و اطلاعاتی که در مدیریت جدید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود دارد، بتوان در یک همکاری و همافزایی میان¬سازمانی بین وزارت ارشاد و مرکز ملی فضای مجازی، مقدمات لازم برای اصلاح ذهنیتهای فرهنگی را در کشور فراهم کرد و در سلسله نشست¬هایی به میزبانی این دو دستگاه، از دیدگاههای دیگر کارشناسان بهره گرفت تا شکاف رسانه¬ای موجود میان رسانههای کشور و رسانه¬های معتبر جهانی برطرف شود.
بحث دیگری که در جلسه یادشده در دانشگاه فرهنگیان مطرح شد، به حوزه »حکمرانی و مدیریت نرم« فضای مجازی و»اعمال حاکمیت نظام آموزش«با کمک ابزارهای جدید مجازی ارتباط داشت؛ بحثی که به ویژه در دو سال اخیر و با ورود ویروس کرونا درباره نظام آموزشی مدارس کشور باز شد و لزوم برخی تغییر رویه¬ها را در سطحی وسیع گستراند.
در کنار نظام آموزشی، مباحث پرورشی و تربیتی بود که به تعبیر سخنرانان این نشست نیازمند »بازطراحی« و کاربرمحور شدن است. این حوزه نیز همچون حوزه رسانه و فرهنگ نیازمند بازاندیشی گسترده با تکیه بر اصول و معیارهای ملی و اسلامی است و به نظر می¬رسد این ظرفیت در دانشگاه فرهنگیان بهعنوان متولی برگزاری نشست علمی یادشده موجود باشد.
به گزارش آراز آذربایجان به نقل از ایرناپلاس، به این ترتیب انتظار می¬رود در یک هم¬آفرینی اندیشیده شده میان وزارت آموزشوپرورش و دیگر نهادهای علمی و تخصصی کشور و البته با دعوت از صاحبنظران مستقل، لازم است هرچه زودتر درباره اصلاح نظام¬های تربیتی، آموزشی، مهارتی و فکری خیل عظیم دانشآموزان کشور چاره¬اندیشی کرد؛ پیش از آنکه بیشتر از این فرصت¬ها از دست بروند.
Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۱۳ آذر ۱۴۰۰ ساعت ۸:۵۷ ق.ظ