اوشاق دیلی
اکبر سعادت
من سئوه ره م آنامی،اینجیتمه ره م آتامی
معللیمیم وار اولسون،تانری اونا یار اولسون
آنا دیلیمیز:اوشاق لارین دیلینجه دانیشماق بوتون آتا آنالار موعلیم لر شاعیر و یازیچیلار اوچون گره کلی،ها بئله اونملی مسئله دیر.کیمسه اونلارین دیلیجه دانیشاندا،دانیشیلان سوزلر ساده مهربان حال دا اولور کن.
اوره یه یاتیم و اوزه لیک له اوشاقلارین دوشونجه لری ایله اویغون اولمالی دیر.اوشاق ادبیاتی ساحه سینده یازیب یارادانلار اونلارین دونیاسینا قدم قویمالی،عین حالدا ایسه بیر اوشاق کیمی حیاتا باخمالی دیر.
اوشاق دیلی، اوشاقلارین ایلک دیل آچدیقدا ایشلتدیگی تک- توک سوزجوکلر یا دا اوشاقلارین دانیشمادیغی آنجاق آنلاییب اونا تپکی گوستردیگی اوزل سوزلردن اولوشان بیر دیلدیر. اوشاق اون ایکی، اون بئش آیلاریندان دیل آچماغا باشلار و نئچه ایل عرضینده تدریجا دیل قابیلیتی گلیشدیررک ایلک دیل آچماسیندا یارارلاندیغی اوشاق سوزجوکلرینی آنا دیلینین کلمهلریله عوض ائدر. دئمک اوشاق دیلی آنا دیلی نین باشلانقیجیدیر.اوشاقلارا دیل اویرتمک اوچون ایلک اونجه اونلارا چوخ بسیط و ساده سوزلر اویردرلر.بو سوزلرین بیر پاراسی عینا طبیعتدن تقلید اولموشدور مثلا:ایته هاف هاف،اینگه ما،تویوق-خوروزا قوقو،ایلدیریما گور گور بابا…باشقا سوزلرده عوموما آچیق بیر هیجانین ایکی دونه تیکراریندان یارانان سوزلردیر.کورپه واختی بیر آز سووشدوقدا آتا– آنالار اوشاقلارین دیندیرنده اونلاری اوزل بیر دیلله دانیشدیرارلار. بو کیمی دانیشیغین فلسفه‌سی نه اولورسا دا بو سطیرلرین یازارینا هله‌لیک آیدین دئییل و گومان کی بیر گون آیدینلاشا. بیز بو دانیشیقلارین بیر سیراسین توپلایب؛ سیز عزیزلره تقدیم ائدیب، ماراقلانانلاردان ایستهردیک بو قونودا آرتیق قدم گؤتورمهلرین ائلیمیزدن هابئله کولتوروموزدن اسیرگهمه‌سینلر. بعضی سوزلر اساسا بویوکلرین اوشاقلارا خیطاب سویله‌دیگی اوزل سوزلردیر. اوشاقلارین آنلادیقلاری سوزلر شخصا ایشلتدیکلریندن نئچه قات آرتیقدیر. بونلارین بیر پاراسی بویوکلره دئییل، صیرف اوشاقلارا خیطاب سویلنیلر. اوشاقلار دا بو سوزلرین معناسینی آنلاییب، اونا گوره ده مناسب تپکی گوستریر. همین سوزجوکلر ده اوشاق دیلینه عاییددیر.بعضی سوزلر طبیعتدن آلینما سسلرین تقلیدی اساسیندا یارانمیشدیر. بعضی سوزلر اساس آنادیلیندن آلینیب، ساده‌لشن کلمه‌لردیر. بیر چوخ سوزلر آچیق بیر هیجانین (یعنی سونو سسلی ایله بیتن بیر هیجانین) ایکی دونه تکراریندان یارانان سوزلردیر واوشاق دیلینده دئییلن بعضی سوزلر:قوقو= ائو حئیوانلارینا اطلاق اولونار، دودومه= قویون یا خود قوزو دئمک دیر
گوگور بابا= ایلدیریمین شاخماسیندان حاصل اولان سسه دئییلر.قوجی= قوجاقلاشماق آنلامین داشیرتتی– پاپی=یاواش یاواش یئریمک– آتدیم آتماق،حام ائلهمک= بیر یئمهیی اوشاغا یئدیردن ده دئییرلر
جینقیلی= دیقیلی،لول آتماق= ایشهمک ائلهمک دیر،هوببان= نسبی بیر اوجا یئردن آتیلماق
په‌په= هامان چورک دئمک دیر،قاقا= اوشاق یئمهلیسینه چوخ دئییلر. اورنگ اوچون شیرنی بالیق؛ مامپاس؛ کاروان و…
دیققیلی= کیچیک آنلامین ایفا ائدر، دودود= ماشین و سورمهلی شئیلره دئییلر،لالاش= اوشاغین یاتماغیندان عیبارت دیر
ادی– باجی= دالدادان باخماق و بیر نوع کنایه‌دیر. فلانکی ادی– باجی ائدیر؛ یعنی هئی باخیر. گودور
جوجو= دئمک بوتون یا بیر چوخ حئیوانلارا صدق ائدیر،نای نای= اویناماق؛ رقص ائتمک؛ نانای دا ایشلهنر، «گاه تویووو یاده سالیب- من دلی نای نای دئمیشم» اوستاد شهریار،به‌به= هامان اوشاق دئمک دیر،خوخان= آدام یئین؛ هئیبتلی و قورخونجلو آداما اشاره‌دیر. دئو،چوخ سوزوم واردی منیم ساخلامیشام سینهمده،چکرم جار خیاوانلاردا خوخانلار قویسا
رحمتلی تبریزلی اوستاد حمید سخا مهر،پاپان= آیاق قابی یا خود هامان باشماق دئمک دیر
چه‌پان= همان ال چالماق یا چپیک دئمک دیر،چیچی= پالتار و گئییم دئمک دیر،دردر = ائودن ائشیگه چیخماغا دئییرلر. دردره گئدک– یعنی گزمهیه گئدک،تاتان (ته‌تان )= آستاجا آیاق اوسته دورماق؛ یئریمک
جیز= اود و یاندیران شئیلره دئییرلر،آخ ائلهمک= یاواش دویمک آنلامیندا دیر،خیخی= کیفیر شئیلرده ایشلهنر (مدفوع معناسینا دا گلیب)،اوف= اینجیمه‌دن و یارالانماق دان منظور دور. اوف اولوب؛ یارالانیب؛ یانیب؛ سیریلیب و…
دادار= آیاق اوسته دورماق،پیشان= پیشیک دئمک دیر،هاپی= هامان ایت یا کوپک دیر
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۲۷ بهمن ۱۳۹۳ ساعت ۶:۰۸ ق.ظ
