اوزونو بینمه ین انسانلار

اکبرسعادت
گره ک هر بیر گوزه له بیر دانا چیرکین ده یارانسین
بیری انسین یئره گوکدن بیری عرشه اوجالانسین
بیری چالسین ال آیاق غم دنیزینده
بیری ساحیلده سئوینج ایله دایانسین
آنادیلیمیز: گاهدان بیر پارا سوال لار بیزه جوانلیق دا راست گلیر و بیز ایسته ییریک اونون جوابین ائله او آندا وئره ک . اودا بو کی:انسانین اَن خوشبخت یاشی هانسی یاشدیر؟ بو سؤالا جواب وئرمک اوچون خوشبختلیگین تعریفینی بیلمک لازمدیر. روانشناسلار خوشبختلیگه اوچ فاکتور تانیرلار: بیرینجی عامل انسانین سالم اولماسی و هر جور خسته‌لیکدن کنار اولماسیدیر. ایکینجی عامل اجتماعی رفاهین اولماسیدیر. اجتماعی رفاه اؤزو ایله شادلیق و سئوینج گتیرر. اوچونجو عامل یاشاییشا اومود و اشتیاقین اولماسیدیر.
قرار دئییل انسان خوشبخت اولماق اوچون افراط ائدسین.بیلدیینیز کیمی،هر نه ده افراط دا یاخشی دئییل و تفریط ده
بیر پارا انسان لار بئله بیر فیکرلرده کی ،هر نه قدر افراط ائدسه ک اوقدر خوشبختیک.آمان بو تجملات الیندن.ایندی که جامعه میزده چوخلو طلاق لارین بیرینجی باعثی ائله همین بو تجملات دیر.
یا بیر پارا اشخاص فیکر ائدیر کی اینسانی شاد یاشمیندا ساخلایان،تجملات دیر.اما روانشناس لار هئچ بیری بو سوزو تایید ائله میر
جامعه‌ده یارانان مشکل‌لرین چوخو افراط و تفریطدن یارانیر، چونکی و افراط و تفریط انسانی دوز یولدان کنارا سالار.
افراط، حدی آشماق معناسیندا و تفریط مقداردان آز عمل ائله‌مگه دئییلیر. یعنی چوخ یئیین گئتمگه افراطا و سوست گئتمگه تفریط اطلاق اولار.
بو آرادا تجمل و تجملات گیریشن اینسانلار دا بو مشکلاتا داها دا آرتیریر.
افراط ائله‌ینلرین عملی‌نین نتیجه‌سی تفریط ائله‌مک اولور. هر ایشده حدی آشماق او ایشین ضررلی و فایداسیز گورونمه‌سینه سبب اولار. مثلا بیر یئمگه حدیندن آرتیق دوز توکولسه او یئمک چوخ شور و یئییلمز اولار. نتیجه‌ده او غذانی یئین انسان دوزدان زهله‌سی گئدر. یئمگی حاضرلاماقدا دا دوزدان اصلا استفاده اولونماسا او یئمگی یئمک چتین اولار.انسانین تاریخینده دولتلری و تمدنلری ییخان اساس سببلردن، تجمل دالیسیجا اولماق اولوب. بو روحیه، تمدنلرین سوستالماسی و ضعیفله‌مه‌سینه سبب اولور.قرآن آیه‌لری‌نین بویوردوغونا اساساً، تمدن‌لرین ییخیلما سسبلرینی اونلارین ائشیگینده یوخ بلکه ایچلرینده آختارماق لازمدیر. بو عامل‌لرین اصلیسی‌ده فساد و تجمّله رغبتلی اولماقدیر. آتن، روم و آیری تاریخی نمونه‌لرین تحقیقی بو مسأله‌نی تأیید ائلیر.
قرآنا گوره جامعه، بیر شخص کیمی اوز عمل و رفتاری ایله گئتدیگی مسیری تعیین ائلیر و اونلارین قارشیسیندا مسئولیت داشییر. بئله‌لیکله تمدن‌لر و دولتلر فقط سعی و چالیشماقلا ایره‌لی گئده بیلرلر و اونلارین ییخیلیب داغیلماسی داخلی و خارجی عامل‌لره باغلیدیر کی داخلی عامل‌لرین نقشی داها چوخدور. داخلی سببلرین ان مهملریندن بیری‌ده فساد و تجمله رغبت تاپماقدیر. تاریخی فیلسوفلار دا بو مساله‌یه تاکیدلری اولوب. او جمله‌دن ابن خلدون، فسادی و تجمل دالیسیجا اولماغی سیاسی و اجتماعی داغیلمانین اساس سببلریندن ساییر و سوزونه اندلوسداکی اسلامی حکومتین داغیلماسینی مثال گتیریر. انسانلار نه قدر کی ناز نعمته و تجمله غرق اولسالار او قدر ده مغلوبیته یاخینلاشارلار.
انسانلارین اوزلرینی بینمه‌مه‌سی، اونلاری ‌اوزگه‌یه اوخشاماغا رغبتلندیرر. تاریخلری ثباتلی اولان جامعه‌لرده مد دالیسینجا اولما رغبتی چوخ آشاغی سویه‌ده اولور. آما آتالارینا فخر ائتمه‌ین جامعه‌لر همیشه مد دالیسینجا اولوبلار. بئله‌نچی جامعه‌لر، اوزلرینه یوخ بلکه بیگانه‌لره اوخشاماق ایستیرلر بونا گوره ده مد نه‌ده ایسه اونون دالیسینجا دوشوب اونو کولگه‌دن کولگه‌یه تعقیب ائلیرلر. بو گونون دنیاسیندا دا ارتباطی وسیله‌لرین چوخالماسی نتیجه‌سینده مدو تعقیب ائتمک و اوندان خبردار اولماق داها ساده و راحت اولوب.
اوزلرینی حقیر گورن انسانلار منزلت و کرامت عطشی اولوب مد طریقی ایله اوزگه‌یه بنزه‌مک و بئله‌لیکله یوخاریدا گورونمک ایسته‌ییرلر. بئله انسانلار، هزینه ائله‌دیکلری یئری اوز احتیاجلاری ایله یوخ بلکه اونلاری جامعه‌ده یوخاری گوستره‌ بیلن یئرلره باخیب تعیین ائلیرلر. اونلارین فکری ذکری هر نه‌یین بهاسینا اولموش اولسا بئله، اطرافلارینا گوره داها یوخاریدا گورسنمک اولور. بو دوشونجه، انسانلارین بوتون یاشاییش ساحه‌لرینده ایستر اجتماعی ایستر سیاسی و حتی شخصی ساحه‌لرینده اوزونو بروزه وئریر.نئجه کی دئدیم،اینسانی ساغلام ائده ن و شاد ساخلایان تجملات دئییل.
نه یاخشی اولار کی بیز بو غلط فرهنگی بوتون گونده لیک واژه لریمیز دن سیله ک.بو حیاتا بیر آیری باخیشدا نظر سالاق.
خوشبختلیک حسی هر دوران دا وار.یا وارلیق دا یا یوخسولوق دا.مد دالیسیجا اولان لار بونو یاخشی دوشونه بیلمیرلر.
روانشناسلارین نظرینه گوره، انسانین ساغلاملیغی و عمرونون اوزونلوغو، شادلیق و خوشبختلیک حسی ایله سیخ باغلیدیر. چونکی روحون طراوتی و شادلیغی بدنین ساغلاملیغی ایله مستقیم رابطه‌لیدیر. مثلا یاشاییشلاری اومود ایله دولو اولان قوجالار، اومودسوز یاشایان قوجالاردان ایکی ایل آرتیق یاشاییرلار.
تاسف بو کی ایندی کی جامعه میزده اینسانلار خوشبخت یاشاماق اوچون هر نه ائدیرلر.و غرب اولکه لرینین تبلیغاتلاری دالیسیندادیلار.
بیزیم گونده لیک حیاتیمیزا و حتی بئله دئییم کی بیزیم پیشرفتیمیزه مانع اولان عامل لردن بیری سی ائله همین بو افراط و تفریط و تجملات دیر.
خوشبختلیک، انسانین رفاهدا، شاد و یاشاییشا اومودلو اولدوغو زمانا دئییلیر. روانشناسلارین دئدیگینه گوره خوشبختلیک انسان عمرونون اوچونجو اون ایلیندن باشلایار. آما بو یاش مختلف اولکه‌لرده فرقلی امکانلارا گوره دییشیک اولور.
مختلف مطالعه‌لر انسانلارین ۴۰ یاشدان سونرا خوشبختلیگی حس ائله‌دیکلرینی گوستریر. چونکی بو یاشدان سونرا رفتارلار عقل اوزو ایله اولور و قاباغا گئتمک مسیرینی راحتلادان چوخلو تجربه‌لر و دوستلار اله گلمیش اولور. انسانین ۴۰ یاشدان سونرا عمرونون اوزو آشاغی گئتدیگینه رغما اجتماعی رفاه، گونده‌لیک فعالیتلرین آزالماسی، اونون خاطر جمع اولماسینا و خوشبختلیق حسینه کومک ائلیه‌ بیلر. بو یاشداکی انسانلار گله‌جک اوچون اضافه استرسه دوشمزلر و یاشاییشدان داها آرتیق لذت آپارارلار.افراط و تفریط ی آرادان آپارماق همن ،بیزلر حیاتی شاید بیر آیری باخیشدا تجربه ائده ک.