اورمونون آیران آشی

اورمونون آیران آشی

اکبرسعادت
آنادیلیمیز:باش سوز،بیلمیرم ندن دی ، اما بیز تورک لر،آش پیشیرمه‌یی هم چوخ سئوه‌ریک هم ده اونون اوچون چوخلو انرژی -وقت صرف ائده‌ریک. بئله کی همه‌شه هر عاییله ده اولان قادین لارا بیر نئچه جوره آش پیشیریرلر. اوروجلوقدا دا محرملیک ده ، ایل بویوندا حاضیرلادیغیمیز آش لار، افطار سوفره ‌لریمیزی یا محرم ده کی احسان لاریمیزی گوزلـله‌ندیریب یا حتی باشقا قوناقلیقلاردا و مراسیم‌لریمیزده، هر ائوین دبینه گوره قوناقلار اوچون سئرو اولار.
چوخلو کند تصرفاتی و همده داغلیق و اوجا زیروه لئرده قرار آلمیش شهیر لر ؛و هم دورد یول آراسیندا ؛ اورپا و چین و هندوستان و عرب اولکه لر همسایه اولماقدا و هم بو کی ایپئک یولو دوشرگه لئر هامی و هامی باعث اولوب آذربایجان مطبخی زنگین اولان صورجه همده قالارفی سو منبع لئرینده و ایندی کی زمان دا بوزدولاب لاری یندا یوکسک استیفاده ده ؛انژی ساحه سینده و یا کالری قیسمینده چوخ گوزل کیفیت ده اولسون آذربایجان مطبخی .بیر مثال اولاراق البته چوخلو فرق ایله کیلان و یا عرب اولکه لئر ی ایله فرق لئن سین .
زنگین لیق قیسمی البته بیزیم خانیم لار و آنا لاریمیز ایللئر بویو بو طرز طبخی قورویوب ساخلایب لار .
هر اولکه نین البته خانیم لاری مطبخ ساخلاماق دا چوخلو ارزش لئری وار ؛ امما آذربایجان خانیم لاری کندی نه مخصوص بیر تمیز لیقدا و سلیقه ده شهرت صاحب لئری دیلئر .مخصوصا بو انفرماتیک آبادانلیق لار بو ایشی گوزل صوت ده آیدین لاشدیریب و همده گاهدان سرگی لئرده عموم نظرینه چاتیب دی .
اگر گئچمیش سنه لئر ده تکجه بیر سوز و آتا بابا سوزو اولسادی بو تعریف و تمجید امما حالا بو همان انفرماتیک سیته لئرده عیان لاشیب و آذربایجان قادین لارین و قیز گلین لرین یوکسک معنا وئریب دی .قارداش اولکه لئریمیزده حتی بو همین مطبخ کنسرو صورت ده سایره اولکه لره صادر اولور .نمونه سین من آذربایجان مملکت ینده سرگی ده مشاهده ائله دیم .بو صفحه نی آچان و تلاش دا اولان خانیم لار و تمام آذربایجان بایانلاری کی هر بیر مدنی و کولتور و ادبی ایشده چالیشیر لار.
آیران آشی: او بیر نوع دورو و یایقین بولاماجین کامللشمیش آشدیر کـی، آیران، اون، نارین دوغرانمیش آلتـی نوع ترهوز: او جوملهدن قازآیاغی، گشنیش، جعفری، اسپناق، شویود، ریحان (??پازی یارپاغی?)، دن??_? دوشدن: دویو، نوخود بعضا آجـی بیبر، ساریمساق، لازیم قدری دوزدان عمله گلیـر.
اونو حاضیرلاماغا اولده اَلَنمیش بوغدا اونونو تدریجله آیراندا اریدیرلر و بو ایش اوجاق اوستونده اولا بیلر.
سونرا اوجاغین سئنگیـن (??وام??) اودو اوستونده اونلـو آیرانی بولایا??_??بولایا چومچه ایله قاریشدیـرا??_?? قاریشدیرا آیریجا پیشمیش دن??_??دوش و ترهوزی توکرلر و گـوزونه بیر یا ایکی یومورتا دا چالیب قاریشدیرارلار(گاهدان اون وورارلار). قاینارا گلینجه بو آشی بولاماق گرک، چونکو بولامانسا آش چورویر و اَمدن (??کیفیتدن??) دوشر. بو آشین گوزللیگـی، تامی??_??دادی بولاماسیندادیر.
لازیمینجه قاینایاندان سونرا بو آشین، باشی ییغیناقلی و شادلیق تورهدن اولار. (یعنی ائشیدن بیلین قونوم?_??قونوشو ، آش ایچمگـه، پیشیریلن ائوه ییغیشارلار، او دور کـی دئیرلر: »آیران آشینین باشی ییغیناقلی اولار«) اورمودا اولماز کـی، بیر ائوده بو آش پیشیریله، قونشولار چاغیریلمایا و آش قازانینین باشی آدامسیز، ییغناغسیز و دئییب_? گـولمهسیز اولا!
بو آش آذربایجانیـن بعضی یئرلرینده او جملهدن (ماراغا، اردبیل، تبریز)ده »دووغا« آدلانیر، سولدوزدا یاشایان قاراپاپاقـلار ایچینده خصوصا بیر عادت_عنعنه کیمـی »آیران آشی« آدی ایله چوخ ایچمهلـی، باش ییغیناقلـی و شادلیق تؤرهدن رسمی قیدا ساییـلار.
بیر آیری آش:بو آش بادمجان اولدوغونا گوره اوروجلوقدا بدنین سویونو بیر قدر تامین ائده‌بیلر دئمه‌لی‌دیر؛آش‌دا اولان آبقورا ایسه مزاجی سرین اولدوغو اوچون فایدالی اولا بیلر.بو آش آذربایجانین خصوصیله اورمونون قدیمکی آشلارین‌دان دی رو چوخ یئملی اولماسیندان ساوایی طیب باخمیندان دا چوخلو فایدالی‌دیر.او جمله‌دن؛ سوسوزلوغو و صفرانی آرادان آپارار.قندی ائندیره‌ر،کلسترولو آزالدار ودری‌ده چیخان زگیل و …توختاق اولور.
نئجه بیشرمه لییک:سوغانلاری خیلال و یا مربع شکیلینده دوغراییب بیر قدر یاغدا قیزارداریق (تو وئره ریک) .
دقت ائدین کی آشلارین ایچینه وورولان سوغان کامیل قیزاریلمازبلکه اونلاری بیر قدر اوز دیلییمیز پورته له ییب ، اجازه وئره ریک قالانی آشینان باهم پیشیب ،دادینی آشا وئرسین.
سونرا آش دویوسینن یارمانی یودوقدان سونرا بیر آز سو و قلم سویی ایله باهم پیشیره ریک و سوغانی یاغینن باهم اونا علاوه ائدریک سونرا تره توکه ریک پیشسین، سونرا قاباقجا پیشیریب سویون دگیشدییمیز لوبیه لری اونا قاتاریق و رنده لنمیش بامادورلاری توکوب ،رنگینه باخاریق ،رنگی آز اولدوقدا بیر و یا ۲ قاشیقدا رب توکه ریک و قویاریق آش وامینان اوزونو تاپسین و بیر قدر حلیم سالسین .
قورو نعنانی و آبقورانی علاوه ائده ریک ،بیر بورون قئینه دیکدن سونرا گازین آلتینی سوندوره ریک .
بعضی عایله لر بو آشا لوبیه یئرینه لپه وورار .آنجاق دئمه لییک اصیل آذربایجان آشلاریندا داش کلم آشیندان سونرا هئچ آشدا لپه دن استفاده اولونماز.آنجاق بونو دئمه لییم کیقابلی آذربایجانین اسکی خوره کلریندندیرو یوردوموزون مختلف یئرلرینده فرقلی فورملاردا پیشیریلر، فرقلی آش لار،آما هامیسیندا مرجیمک،یارما ،دویو و ریشته اورتاقدیر.

نوشته شده توسط admin در شنبه, ۱۶ آبان ۱۳۹۴ ساعت ۱۱:۰۹ ق.ظ

دیدگاه


چهار + 4 =