اقتصاد افلیج شده زراعت چوب در آذربایجان غربی سایه بلند نبود واحد فرآوری بر تولید

گروه گزارش: زراعت چوب به ویژه صنوبر در آذربایجان غربی برای جلوگیری از، از بین رفتن جنگل‌های شمال و زاگرس هر چند ایده‌ای جامعه پسند بود ولی نبود واحدهای فرآوری منجر به خروج ۷۰ درصد محصول تولیدی از استان و بی بهره ماندن اقتصاد کشاورزی از ارزش افزوده ناشی از فرآوری شده است.
واژه طلای سبز که جنگل با توجه به اهمیت این گوهر گران‌بها و حیات بخش اختصاص داده شده چندان هم بی مسما نیست چرا که با در نظر گرفتن اهمیت جنگل‌ها و مراتع از نظر کنترل آب‌های سطحی و تغذیه آب‌های زیر زمینی مبارزه با آلودگی هوا، مبارزه با فرسایش و حفظ و تولید خاک، تفرجگاه و تولید مواد دارویی این عنوان بی مناسبت هم به نظر نمی‌رسد.
در این راستا سیاست دولت و سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری کشور بر این استوار شده که با توسعه زراعت چوب در استان‌هایی با پتانسیل تولید و تامین چوب مورد نیاز داخلی از تخریب مناطق جنگلی به خصوص جنگل‌های شمال و جنگل‌های زاگرس جلوگیری کنند، موضوعی که در آذربایجان غربی با زراعت صنوبر رونق گرفته و استان را به یکی از قطب‌های زراعت چوب کشور تبدیل کرده ولی ردپایی از واحدهای فرآوری به جز چند واحد محدود چوب بری در استان پیدا نمی‌شود.
تولید و پرورش و بهر برداری از گونه‌های سریع الرشد از جمله صنوبر، سر آغاز موفقیت آمیزی برای تحقیقات وسیع در زمینه به نژادی و به زراعی، کنترل آفت و بیماری‌ها با هدف افزایش تولید در واحد سطح از نظر کمی و کیفی در کوتاه‌ترین زمان ممکن برای تامین مواد اولیه صنایع مختلف بوده به طوری که درآمد حاصل از صنوبر کاری به دلیل داشتن چوب سفید و یکدست قابل توجه بوده و به عنوان بادشکن و دیوار های سبز نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
*فرآوری با تحمل هزینه‌های گزاف در سایر استان‌ها
آذربایجان غربی با توجه به شرایط توپوگرافی و اقلیمی با ۱۲ رودخانه دائمی به عنوان دومین استان پر آب کشور از قدیم الایام یکی از مناطق و قطب‌های مهم صنوبر کاری از دیدگاه تولید چوب محسوب می‌شود، که علاوه بر صنایع ساختمانی، درب و پنجره سازی و صنعت جعبه?سازی برای بسته بندی و حمل و نقل محصولات سر درختی، صنایع نئوپان سازی کاغذ سازی، روکش سازی و… به کار برده می‌شود.ولی متاسفانه باید گفت با این وجود واحدهای فرآوری حتی کبریت سازی و کاغذ سازی نیز در استان وجود نداشته و چوب تولیدی همانند مواد معدنی برای فرآوری با تحمل هزینه‌های گزاف به سایر استان‌ها صادر می‌شود، موضوعی که مسئولان برای حفظ ارزش افزوده ناشی از فرآوری و ایجاد اشتغال پایدار در منطقه ناگزیر از توجه به آن هستند.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی گفت: براساس نتایج بررسی دفتر فنی صنایع چوب سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور در سال ۶۷، میانگین کل موجودی سرپای صنوبر کشور ۲۳ میلیون متر مکعب بر آورد شده که از این میزان ۷ میلیون متر مکعب سهم استان و در تحقیقات یک سوم تولید و مقام اول را دارا است.
علی پیرمرادی با بیان اینکه میزان تولید نهال از زمان معرفی کلون‌های سریع الرشد توسط مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی آذربایجان غربی طی ۱۵ سال گذشته از ۳۰۰ هزار اصله در نهالستان‌های بخش دولتی به ۲۰ میلیون اصله در نهالستان‌های بخش دولتی و خصوصی رسیده اعلام کرد: از این مقدار یک میلیون اصله توسط بخش دولتی و بالغ بر ۱۰ میلیون اصله توسط بخش خصوصی بدون حمایت‌های دولت تولید شده است.
*بومی کردن دانش تولید نهال و زراعت چوب در آذربایجان غربی
وی بومی کردن دانش تولید نهال و زراعت چوب را یکی از شاخص‌های اصلی زراعت چوب و تولید نهال در استان به عنوان قطب مهم تولید در کشور دانست و ادامه داد: سالانه بیش از ۲۰ میلیون عدد جعبه در سطح استان مورد مصرف می‌شود که در کارگاه‌های چوب بری و واحد های کوچک روستایی تولید و مورد مصرف محصولات سر درختی از جمله سیب و زردآلو قرار می‌گیرد.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی اظهار داشت: در این راستا برای ترویج زراعت این درخت همه ساله بیش از ۴۰۰ هزار اصله نهال اصلاح شده از کلن‌های اصلاح شده ترکیه را در نهالستان‌های باراندوز ارومیه، دارلک مهاباد و نهالستان پیرانشهر تولید و به صورت رایگان و یارانه دار بین متقاضیان توزیع می‌شود. وی استفاده بهینه از آب و خاک و جلوگیری از تخریب و فرسایش این منابع در مقیاس موثر حداقل ۴ برابر سطح کاشت و به عبارتی بیش از ۲٫۵ میلیون هکتار، صرفه جویی ارزی با کاهش یا حذف واردات محصولات چوبی به میزان حداقل ۲ میلیارد دلار در سال، کاستن از فشار بی رویه به عرصه‌های جنگلی برای تامین چوب معادل حداقل ۶۰ درصد برداشت‌های قانونی و عرفی و توسعه درختکاری و ایجاد فضای سبز در کشور در حد استاندارد های جهانی را از جمله مزایای زراعت چوی دانست.
*کاهش رغبت زارعان چوب با فعالیت با عدم پرداخت به موقع تسهیلات بانکی
پیرمرادی تامین نیاز های چوبی کشور با توجه به روند رو به تزاید مصرف آن، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، ایجاد انگیزه لازم برای مشارکت‌های مردمی در امر تولید، گسترش فعالیت صنایع تبدیلی چوب و تقویت ظریفت کارخانجات مرتبط، ارتقای سطح معیشت و در آمد زارعان و کمک به امر دست‌یابی به حفاظت و صیانت از جنگل‌های طبیعی کشور از طریق جبران نیاز های چوبی کشور را از دیگر مزایای زراعت چوب در استان برشمرد.
وی وجود بازار مصرف مناسب و رو به گسترش چوب، تامین نهال ارقام اصلاح شده از طرف بخش دولتی برای کشت کاران، ارائه خدمات فنی در مراحل کاشت، داشت و برداشت، ارائه تسهیلات کم بهره به کشت کاران و تشویق کشت کاران به فروش تولیدات چوب خود به صاحبان صنایع با قیمت مناسب را سیاست‌های دولت در زمینه زراعت چوب اعلام کرد.
در کشور به طور میانگین ۲۳ میلیون متر مکعب چوب تولید می‌شود که آذربایجان غربی با تولید بیش از ۴۶۰ هزار متر مکعب چوب پس از گیلان در رتبه دوم کشور قرار گرفته است. در ۱۸ هزار هکتار از اراضی کشاورزی صنوبر کشت می‌شود که شناساندن جایگاه واقعی صنوبر ترویج اهمیت کشت و توسعه زراعت این درخت به منظور افزایش سرانه سطح سبز و جلوگیری از تخریب منابع طبیعی، ترویج توسعه زراعت چوب در مناطق مستعد ضروری است.
*خروج خام ۷۰ درصد چوب تولیدی از آذربایجان غربی
همچنین بر اساس اعلام مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان غربی طی مصاحبه با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان در خرداد ماه امسال، بیش از ۳۰ درصد چوب تولید شده در استان مورد استفاده قرار گرفته و ۷۰ درصد بقیه برای استفاده در صنایع کاغذ و کبریت سازی به سایر استان‌های کشور از جمله زنجان صادر می‌شود.
سنتی بودن تولید جعبه‌های چوبی و ساخت دستی نیز یکی از موانع رشد تولید و فرآوری چوب در آذربایجان غربی از دید کارشناسان بوده که معتقدند با جایگزین کردن شیوه تولید سنتی یا دستی با صنایع مدرن جعبه سازی می‌توان تحول اساسی در صنعت چوب استان و توسعه این بخش ایجاد کرد که نیازمند توجه و حمایت ویژه دولت در این راستا است.