اردوهای جهادی ماهی می‌دهند یا ابزار ماهی‌گیری؟
گروه اقتصادی: سال‌های ابتدایی پس از پیروزی انقلاب، عده‌ای از جوانان متعهد و دلسوز که افکار و آرزوهای بزرگ، همت عالی و آرمان‌های مقدس در سر داشتند، بعد از فرمان امام و دیدن نابسامانی در بسیاری از مناطق دور از مرکز و هیاهوی شهری و فاقد امکانات، دست به کاری بزرگ زدند و در غالب فعالیت‌های جهاد سازندگی، تصمیم گرفتند به مردمی که سهم زیادی از این انقلاب داشته، ولی وجودشان مورد غفلت واقع شده بود، کمک کنند و با تکیه بر خلاقیت و نیروی جوانی، از هر گونه یاری به مردم این مناطق، برای رسیدن به وضعیت مطلوب فرهنگی و اقتصادی آن‌ها، دریغ ننمایند. اردوهای جهادی دانشجویی از جنس همان احیای سنت‌هاست که هم برای مردم مناطق محروم و هم قشر دانشجو مفید فایده بوده است. این اردوها می‌تواند یکی از اهداف دانشگاه اسلامی که همان کارخانه آدم‌ساز بودن است را تحقق بخشند. دانشجوهای جهادگر، با رفتن به مناطق محروم، هم به مردم آن‌ها زندگی دوباره می‌بخشند و هم زندگی کردن را دوباره یاد می‌گیرند. رهبر معظم انقلاب، در دیدار ۳۱ شهریور ماه ۹۰ با جوانان جهادگر، اردوهای جهادی را هم‌طراز با جهاد سازندگی اوایل انقلاب دانسته و تاکید کردند: «یک روز، نیازِ حرکت دفاعى در درون جامعه بود، یک روز نیازِ حرکت دفاعى در مرزهاى کشور بود، یک روز نیازِ به علم و دانش است، یک روز نیازِ به تحکیم عقاید و ایمان‌هاست، یک روز نیازِ به خدمتگزارى است… شما سفیران کار و تلاش خواهید شد. وقتى شما در یک محیطى حاضر می‌شوید؛ در کویر، در کوهستان، در نقاط دور از دسترس، در میان مردم محروم مشغول کار می‌شوید، جوانى که در آنجاست، از شما الهام می‌گیرد و شما می‌شوید سفیر تلاش و کار و خدمت و جهاد و مجاهدت.« فعالیت بیش از ده سال اردوهای جهادی، نه تنها به شکل‌گیری بسیج سازندگی انجامیده، بلکه تجربه‌های موفقی مانند: تدوین طرح جامع حرکت‌های جهادی، شکل‌گیری ثابت حلقه‌های جهادی در اکثر دانشگاه‌های مختلف کشور و برگزاری اردوهای مختلف را در زمینه‌های عمرانی نوسازی، فرهنگی، آموزشی و پزشکی بهداشتی رقم زده است. با این حال، برخی چالش‌های موجود در زمینه برنامه‌ریزی و جهت‌دهی حرکت اردوهای جهادی، با توجه به ظرفیت‌های مناطق، لزوم نقد جدی و البته دوستانه بر شیوه اجرایی برخی از گروه‌ها را ضروری می‌سازد. با توجه به وضعیت اقتصادی کشور و تاکید مقام معظم رهبری (مدظله) در طی چند سال اخیر مبنی بر لزوم حرکت جهادی و حماسه سازی در زمینه اقتصاد، تکیه بر ظرفیت‌های داخلی استان‌های کشور و تقویت و حمایت از اقتصاد معیشتی، به ویژه در مناطق روستایی ضروری است.
خانم ز. ن از فعالین اردوهای جهادی و عضو شورای هماهنگی حرکت‌های جهادی است. او از تجارب خوبی که دانشجویان شرکت‌کننده در اردوهای جهادی به دست می‌آورند، می‌گوید و معتقد است: دانشجوهای جهادگر در این اردوها به رشد اخلاقی می‌رسند، رضایت از شرایط موجودشان، بعد از دیدن شرایط نامناسب زندگی در مناطق محروم، قناعت، کمک به مردم آن هم با تمام وجود و دوری از بی‌تفاوتی نسبت به دیگران، از ویژگی‌هایی است که در این اردوها به افراد منتقل می‌شود.
البته شناخت الگوهای جهادگر نیز در این مسیر موثر است. اردوهای جهادی یک سبک زندگی متفاوت را به دانشجویان معرفی می‌کند که در صورت ماندگاری و تثبیت آن، می‌تواند در ادامه مسیر زندگی‌شان راه‌گشا باشد؛ البته این رشد دو طرفه است.
فعالیت‌های جهادی گروه و خدمت رسانی به روستاها، باعث رشد روستاییان و هویت بخشی و اکرام آن‌ها می‌شود. این دانشجوی فعال جهادگر ادامه می‌دهد: فعالیت گروه‌های جهادی خودجوش، معمولا با کارهای عمرانی در روستاهای محروم شروع شده، ولی واضح است که نیازهای روستاییان خیلی بیشتر از این موارد است و اولویت‌های مهم‌تری را هم بایستی لحاظ کرد. از طرف دیگر مزیت نسبی دانشجوها هم متفاوت است و می‌توان علاوه بر کار عمرانی (البته بیشتر برای آقایان)، با بررسی‌های لازم در منطقه اولویت‌های دیگری را نیز شناسایی کرد؛ که بعد از بررسی‌های گروه متوجه شدیم که اولویت‌های نیاز روستاییان، اولا از نیازهای سخت، مثل: جاده و پل و … بیشتر به سمت نیازهای نرم، مثل: آگاهی، آموزش، فرهنگ اشتغال و… تغییر جهت داده است؛ یعنی به ترتیب اولویت: فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی می‌باشد. مثلا گروه ما یک منطقه را به عنوان پایلوت انتخاب کرده و برای الگو سازی در نظر گرفته که امسال وارد سال پنجم کار متمرکز در این منطقه شدیم و با توجه به اولویت‌هایی که شناسایی کردیم، در روستاهای منطقه فعالیت می‌کنیم.
کار تیم فرهنگی در دو بخش اصلی خلاصه می‌شود. اول این که باید فطرت آدم‌ها را بیدار کند و آن‌ها را با خدا آشتی دهد؛ اگر این اتفاق بیفتد، مثل پیشگیری قبل درمان است. خیلی از دعواها، سرقت‌ها، خیانت‌ها، جنایت‌ها، آلودگی‌ها، کدورت‌ها و ویژگی‌های بد اخلاقی قبل از پیدایش از بین می‌رود و حتی اگر هم در حال ایجاد باشد، متوقف می‌شود. دومین مسئله مهم فرهنگی، ترویج فرهنگ جمعی و تعاون است، اگر فرهنگ مشارکت و تعاون شکل بگیرد، هم افزایی و رشد ایجاد می‌کند. بهترین ساختار سنتی و بومی، تعاون و مشارکت هیئت‌های مذهبی هستند، هیئت‌ها اگر درست اداره و جهت گیری شوند، می‌توانند باعث نزدیک شدن دل‌ها به همدیگر شوند. کار تیم اقتصادی این است که اولا خودش دنبال درآمدزایی نباشد، چون هدفش فرهنگی و تربیتی بوده، هدف سود دهی، می‌تواند این هدف را تحت‌الشعاع قرار دهد، بنابراین دوستان تصمیم گرفتند تنها هدفشان را از کار اقتصادی در منطقه، اشتغال جوانان روستا قرار دهند. ارتباط کار جهادیِ، فرهنگی و اقتصادی به این صورت است که اولا کار اقتصادی در قالب تعاونی شکل می‌گیرد که ریشه فرهنگی تعاون در هیئت جوانان روستا بنا می‌شود، یعنی تبدیل یک ساختار کاملا فرهنگی به یک ساختار اجتماعی و بعد از آن یک ساختار اقتصادی.
خانم ط. ا از دیگر اعضای فعال گروه، معتقد است: باید اهمیت روستاها به لحاظ ظرفیت‌های موجود، مورد تاکید قرار بگیرد. وی می‌گوید: ظرفیت روستاها متعدد است؛ از نظر کشاورزی دامپروری، شیلات، معادن، مواد خام و صنایع مختلفی مثل: صنایع چوب، صنایع غذایی صنایع نساجی و…؛ دوم تامین امنیت غذایی کشور در مقابل تهدیدات و موانع خارجی؛ سوم نیروی انسانی روستاها که به دلیل فصلی و موقتی بودن کار کشاورزی و دامپروری، بخش عظیمی از نیروی کار عادی کشور از روستاها تامین می‌شود و در صورت مهارت افزایی این نیروها، آن‌ها به عنوان سرمایه انسانی عظیمی مطرح می‌شوند که طبق مدل‌های اقتصاد کلان، می‌تواند اثر ملموسی روی نمودار رشد اقتصادی داشته باشد. چهارم که از همه مهم‌تر است، نقش بیبدیل روستاها در عقب نشینی متجاوزان این کشور است که کافی است در این مورد، به آمار بالای شهدای روستایی نگاه کنید، ناگفته نماند که در تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی نیز، تلاش بی وقفه این روستاییان است که ما را از نیاز واردات بیش از حد مواد غذایی نجات می‌دهد. پنجم گردشگری و طبیعت گردی است که می‌تواند در این دنیای صنعتی برای خانواده‌ها آرامش بخش باشد؛ ششم اینکه روستاها، میراث دار فرهنگ غنی ایرانی ما در تولیدات و صنایع دستی هستند. هفتم، روستاها به دلیل سختی‌ها و مشکلات و دوری از آلودگی‌های مرسوم فرهنگ و محیط زندگی شهری، تغذیه سالم‌تر و البته حلال‌تر و محیط مساعدتری برای تربیت انسان‌های باهوش، با تحمل و بلند همت می‌تواند داشته باشد و اگر استعدادهای بچه‌های روستا درست شکوفا شود، آینده خوبی را برای کشور رقم می‌زنند.
نقش گروه‌های جهادی در توسعه روستاها و اشتغال زایی
وی ادامه می‌دهد: اگر اشتغال نیروی کار را در به هم رسانی عوامل مدیریت کارآفرین اطلاعات، سرمایه، دانش فنی، سهولت بازار مواد اولیه و ابزار تولید بدانیم، در خیلی از روستاهای کشور همه عوامل بالا وجود دارند ولی ضعف عوامل باعث شده که نیروی کار روستایی، نهایتا کارگر ساده بماند و کارآفرین نشود. کار گروه‌های جهادی این است که عوامل زیر را در فضای روستاها ایجاد و تقویت کند.
افزایش اعتماد به نفس، روحیه تعاون و مشارکت>پذیری، آگاهی بخشی و آموزش، به هم رسانی عوامل تولید، مثل: ورود دانش فنی، بازاریابی و تسهیل پیگیری‌های اداری.این خانم جهادگر، از فعالیت گروه‌های جهاد تخصصی و اجرای طرح‌های اشتغال زایی در مناطق محروم و دور افتاده‌ی کشور که توسط گروه‌های جهادی اجرا می‌شود با هدف کمک به ضعیف‌ترین و مظلوم‌ترین اقشاری که به فراموشی سپرده شده‌اند، می‌گوید. از دیدگاه او، آنچه در این مناطق بیشتر از فقر اقتصادی آزار دهنده است فقر فرهنگی می‌باشد. وی می‌افزاید: متأسفانه در روستاهای محروم، روستاییان فاقد سرمایه می‌باشند. همچنین چون ضامن کارمند یا معتبر هم ندارند، حتی بعضا حتی از وام‌های کمیته امداد هم نمی‌توانند استفاده نمایند. در این اوضاع، خیرین می‌توانند نقش موثری ایفا کنند. سال ۸۹، برای گرفتن تسهیلات، بعد از نوشتن طرح توجیهی و ارسال آن، از طریق فرمانداری‌ها و صندوق مهر رضای هر منطقه، پیگیری‌های زیادی کردیم، ولی تمامی راه‌ها به دلایلی به شکست منجر شد.
در این اثنا، یک خانم خیر ۵۰۰ هزار تومان کمک بلاعوض، جهت کمک به مشاغل در اختیار ما گذاشت و ما توانستیم طرح‌های پیشنهادی‌مان را برای روستا را آزمایش کنیم. در یکی از روستاها به آقای جوانی که یک فرزند مریض داشت و مدام درخواست کمک می‌نمود، با گرفتن سفته و تایید معتمدین روستا وام ۵۰۰ تومانی جهت خرید ۵ راس بزغاله اهدا شد و قرار شد سال آینده درهمان تاریخ بازپرداخت شود.
جالب است بدانید اوایل مرداد سال ۹۰ درست در تاریخ وام، مبلغ ۵۰۰ تومان به حساب ما ریخته شد؛ که مدتی بعد، به دلیل خوش حسابی و تلاش این فرد، وام ۳ میلیونی توسط گروه جهادی علم و صنعت به ایشان اهدا شد. همچنین با مدیریت یکی از جوانان متدین و معتمد، صندوق قرض‌الحسنه ای افتتاح شد و مقرر شد پول آن خانم خیر، به صورت چرخشی به نیازمندان وام داده شود. اتفاق جالب‌تر این که، در یکی از روستاهای دورافتاده جنوب کرمان که دام‌هایشان در زمستان به دلیل سرما تلف می‌شدند و به دلیل نداشتن سرمایه‌ای اندک، نمی‌توانستند جایگاه دام بسازند و دام‌های خود را در کپرهایی ساخته شده با برگ درخت خرما نگهداری می‌کردند، باز هم یک خیر که دانشجو هم بود، منجی شد و ۵۰۰ هزار تومان ۶ ماهه برای این طرح قرض داد و باز هم پس از سررسید، مبلغ دریافتی به حسابمان واریز و به دانشجوی خیر برگردانده شد.
آقای ا. م عضو فعال گروه جهادی شهید رجایی، با اشاره به آسیب شناسی فعالیت‌های دانشجویان جهادگر معتقد است: در بین گروه‌های جهادی، بدون شک آن دسته که منطقه‌ی هدف مشخصی را برای فعالیت انتخاب می‌کنند و مدتی (حداقل سه تا پنج سال) به صورت تخصصی در آن‌جا فعالیت می‌کنند، موفق‌تر هستند. این گروه‌ها پس از شناسایی دقیق نقاط ضعف و قوت منطقه برنامه ریزی‌های مدون و مشخصی تنظیم می‌کنند و در عرصه‌های مختلف، از جمله: فرهنگی، عمرانی، اقتصاد و اشتغال، آموزش و… فعالیت می‌کنند.توجه به این نکته که قطعا فعالیت‌های تک بعدی نتیجه‌ی کمتری دارند حائز اهمیت است؛ به همین دلیل، گروه‌های شاخص پیش از انجام فعالیت‌های عمرانی یا اقتصادی، به زیربناها و ضروریات توجه می‌کنند تا مقدمات لازم برای اثربخش بودن برنامه‌ها مهیا شود. وی ادامه می‌دهد: جدی‌ترین نقد به عملکرد برخی از گروه‌ها، نداشتن برنامه‌ی بلندمدت و انتخاب دقیق پروژه است. قطعا عملکرد گروه، بدون هدف گذاری قبلی بی نتیجه خواهد بود. علاوه بر آن، شناخت جامعه‌ی هدف و تهییج و تشویق و متقاعد کردن مردم به حرکت در مسیر پیشرفت و تحول، اصل اساسی تاثیر گذاری فعالیت‌های جهادی است.
به عنوان نمونه: ساخت و راه اندازی کارگاه تولیدی، بدون متقاعد کردن اهالی، به ویژه جوانان روستایی برای تلاش در جهت تولید و رونق فعالیت‌های روستایی، نتیجه مطلوبی در بر نخواهد داشت. مسئله‌ای که معمولا مورد تاکید است، حضور و کمک خود اهالی در انجام پروژه‌ها از روز اول کار تا بهره برداری از آن است که موجب توسعه بیشتر فعالیت‌ها و موفقیت آن‌ها می‌شود. حتی گاهی اوقات پروژه‌ای مستقیما توسط گروه جهادی انجام نمی‌شود، اما اعضای گروه در مقدمات کار، عامل و در انجام آن محرکند.
در واقع شناخت صحیح پتانسیل‌های منطقه هدف برنامه ریزی دقیق و جامع و بلندمدت، استمرار حضور در منطقه و پیگیری طرح‌ها، از عواملی است که به موفقیت گروه جهادی و تحول منطقه کمک بسیاری می‌کند. البته نکته ظریفی که باید به آن توجه شود، عدم وابسته سازی منطقه به گروه جهادی در بلند مدت است که در صورت عدم دقت به آن، آسیب‌هایی را به دنبال خواهد داشت.
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۰۵ اسفند ۱۳۹۲ ساعت ۵:۱۵ ق.ظ
