ارتقای سواد فرهنگی شالوده توسعه فرهنگی
علی رزم آرای
گروه فرهنگی: سواد، شالودهی آگاهی ها و تفکر انسانهاست. طبق تعریف، سواد به طیفی از توانمندی های موردنیاز برای برقراری ارتباط با دیگران از طریق گفتگو، خواندن، نوشتن و استفاده از ریاضیات اطلاق میشود که با بهکارگیری رسانهها و فنآوریهای مختلف به ظهور میرسد و هدف آن ارتقای زندگی روزمره مشارکت جمعی، حل مسائل بشری و توسعهی ظرفیتهای فردی و اجتماعی انسان و جامعهی اوست. بدون شک دستیابی به اهداف توسعهای در استان و کشور، مستلزم پرورش شهروندانی است که از سواد مفید و کافی برخوردار باشند. بهسادگی میتوان نشان داد که فرآیند تحقق این الزام با طراحی یک جریان سوادافزایی آغاز میشود. مفهوم سواد فرهنگی(بهعنوان مجموعه ای از سوادهای مذکور) است واز آن بهعنوان شالودهی توسعه فرهنگی کشور نیز تعبیر می شود و راهکارهای مشخصی را برای ارتقای آن پیشنهاد شده و وجود دارد. نوشتار حاضر سواد فرهنگی را از نظر »درونجامعهای« که مشتمل بر شناخت عناصر اساسی تشکیلدهنده فرهنگ بومی و ملی و شناخت آن دسته از عناصر جهانی است که بر فرهنگ ملی و بومی تأثیرگذار هستند بررسی خواهد کرد.
سواد فرهنگی چیست: نظور از سواد فرهنگی، شناخت “میدان های” فرهنگی مختلف یا شناخت قواعد نوشته و نانوشته، گونهها گفتمانها، انواع سرمایهها، ارزشهای فرهنگی موجود، زمینهها و ملزوماتی است که بر عمل انسانها تاثیر می گذارند .
این شناخت، سواد خاصی را در ارتباط با “میدان” معینی در اختیار افراد قرار میدهد و به آنها امکان میدهد که بدانند چه اتفاقاتی پیرامون آنها در حال وقوع است تا بتوانند در خصوص نحوه تعامل با آن میدانها تصمیم بگیرند یعنی بتوانند تشخیص دهند که چه رفتارها، کردارها، گونهها یا گفتمان هایی در شرایط خاصی مناسب یا مقتضی هستند. از آنجا که معناسازی با توجه به “میدان” صورت می گیرد میزان آشنایی افراد با نظام های معنایی مختلف (مثلا زبان بدن و یا مد) و کنش های مرتبط با آنها و همچنین توانایی افراد در خوانش و استفاده از نظام های معنایی مختلف میزان برخورداری آنان از سواد فرهنگی را تعیین میکند.
سواد فرهنگی در گستره کلانشهر ارومیه: سطح سواد وآگاهی عمومی در جامعه شهری ارومیه، تکنولوژی و فرایند صنعتی و به روز شدن فنون و امکانات فنی، شناخت و رشد گردشگری و توریسم به عنوان اولین عامل و حامل نشانههای فرهنگی و طرح آنها در بطن یکدیگر، مطبوعات و اطلاعات عمومی ، کاربردی کردن روزمره اجزای زندگی و کار، سیاستهای مشخص و شفاف فرهنگی براساس شرایط بومی و اجتماع منطقهای و فرهنگ یا فرهنگ های غالب.موارد فوق از اهم موارد اولویت دار است که مشخص کننده ابعاد مختلف شرایط موجود در یک جامعه شهری و استانی نظیر ارومیه و استان آذربایجان غربی است. با برآورد آماری و اطلاعاتی از موارد طرح شده میتوان همه مشخصات و مختصات اجتماعی و فرهنگی جامعه شهری ارومیه و یا حتی استان را آشکارا تدوین کرد و همه زوایایی ناظر بر کم و کاستی و کمبودهای فرهنگی آن و همچنین تکیه گاههای اصلی ایجاد جریان توسعه انسانی و نیل به توسعه فرهنگی اقتصادی در آن را دید و تشریح کرد. از همینجاست که میتوان اذعان کرد که توسعه فرهنگی منجر به خود باوری یک جامعه میشود، و این مسئله خود در شکل گیری و هویت فرهنگی جامعه نقش مهمی را ایفاء میکند. توسعه فرهنگی در قالب اهمیت دادن به ارزش های محلی و بومی، باید بتواند از طریق برنامه ریزیهای فرهنگی و اجتماعی به نیازهای معنوی و مادی افراد یک جامعه شهری نظیر ارومیه پاسخ دهد.
تکنولوژی و امکانات فنی به روز: استان آذربایجان غربی با بیش از ۶۰ نشریه از انواع هفته نامه و ماهنامه تا روزنامه و دوهفته نامه و… از خلاء یک چاپخانه فنی به روز رنج میبرد. این در حالی است مطبوعات استان و ناشرین آن هنوز با ابتداییترین مشکلات و مبتلات چاپ، نشر و حتی توزیع دست به گریبان بوده و دست و پنجه نرم میکنند. فضاها و عملکردهای فرهنگی : از یک سو فضاها و عملکردهای موجود فرهنگی دراستان یا فرسودهاند و یا در معرض تغییر کاربری یا خالی و معطلاند و مواردی نیز درجریان روز فعالیتهای فرهنگی قرارنداشته و یا موردی و حسب امور جاری عمل کرده و دغدغه برنامههای بلند مدت را ندارند. دراین میان خلاء و نبود سیاستهای مدون و شفاف فرهنگی که برمبنای شاخصههای بومی و محلی تعریف شده وعمل کند خالی است و اگر موردی هم باشد به صلاحدید مرکز کشور و پایتخت انجام شده و میشود. برای مثال تقریبا ً در اغلب مراکز استان از کلان شهر تا بزرگ شهر سازمان فرهنگی و هنری شهرداری این مراکز به شکلی موجودیت داشته و در حال فعالیت است. فعالیت این سازمان در جنب برنامههای عمرانی وشهری که نیازمند فرهنگ سازی است انجام گرفته و عموم مردم این مراکز را برای انجام تغییرات رفتاری و حتی سنتی آماده کرده و یا درجهت آشنایی با تاسیسات به روز و امکانات جدید شهری و استفاده و نگهداری از آنها و تبلیغ برای اطلاع رسانی عموم مردم عمل میکند.
چرخش و گردش اطلاعات و آگاهیهای عمومی: مطبوعات و کتاب در یک جامعه شهری رسالت تولید اطلاعات و منبع سازی برای مردم آن جامعه را مبتنی بر ریشهها و نیازهای آن جامعه دارا است. سطح مطالعه مردم، تحصیلات واقعی و کارکردی عموم که میتواند شخصیت ساز آنها باشد در این جهت موثر بوده وانتظارات مثبت و حقیقی آنها را تقویت کرده و تولید منش فرهنگی مینماید. این سه محور فصل مشترک شاخصههای ۱۲ گانه مطروحه در جریان توسعه فرهنگی هستند. این سه از اساسی ترین مشکلات و موانع توسعه در شهر ارومیه و استان آذربایجان غربی به شمار میروند.
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۰۷ دی ۱۳۹۲ ساعت ۱۰:۳۸ ق.ظ