آشیق لار قهوه سی

کوچوره ن:اکبرسعادت
مین بیر دردیم هاوالانیب سینه مده
بوگون منه بیر کرمی چال آشیق
قان آغلاسین اورگیمده دیده مده
سنده باخیب هر دردیمی بیل آشیق
بوگون منه بیر کرمی چال آشیق
آنا دیلیمیز:ایسلامی اینقیلاب‌دان اونجه ایللرده، آشیق‌لارین چیخی وغربی آذربایجانین بوتون اصلی شهرلرین‌ده، چوخلو ایجرالاری اولاردی. تبریز، آشیق‌لارین چیخی مرکزی و اورمیه اونلارین غربی مرکزی ایدی. تبریزده چوخلو واقت‌لار آشیق بیر بالابان‌چالار و بیر قاوال‌چالار ایله ایجرا ائدردی. اورمیه‌ده آشیق همیشه تک ایجرا ائدردی.
آشیق‌لار ایسلام‌دان اونجه زامان‌لاردان، تورک خالق‌لارین آراسیندا ایجرا ائدرمیش‌لر. موختلیف تورک ائللری، آشیق ایله سازی موختلیف آدلار ایله تانیرلار. آشیق‌لار قهوه‌خانالاردان علاوه، توی و آیری مراسیم‌ده ده ایجرا ائدرلر.
ایندیسه اورمیه شهرینده “آشیقلار قهوه‌سی” آدی آلتیندا اوچ چایچی فعالیت گورسدیر.
خوی، سالماس و میانداب (قوشاچای) شهرلرینده ده آشیقلارین ییغیشدیغی آشیق قهوه‌لری واردیر. بورایا گلن ساز-سوز سئونلر چای ایچه-ایچه و یا سولو قلیان چکه-چکه آشیقلاری دینله‌یر و ذورقلرینین اوخشانماسینا جاواب اولاراق آشیغا نَمَر وئررلر.
اوردا آشیقلار قهوه-چایخانایا ییغیشاراق مجلیس قورارلار، قهوه-چایخانایا توپلاشانلارین قارشی‌سیندا چالیب-اوخومالاری بیر عنعنه اولاراق ایندی ده یاشاماقدادیر. مراسیمه باشلایان آشیقلار نووبه ایله چالیب-اوخویور و گئت_گئده مجلیسی قیزیشدیریرلار. موعیین مرحله‌دن سونرا چایخانایا توپلاشانلار دا آشیقلارا قوشولوب سیرا ایله اوخوماغا باشلاییرلار. جوشغونلوق احوالیندا اولان مجلیس ساعاتلارلا داوام ائدیر.مجلیسده‌کیلر مجلیسسن تاثیر و تشویقی ایله اونا قوشولور، جوشغون حالا گلیر، اوخویور. بوندان باشقا اوخونوش متنلرینده طریقت مظمونلو اورنکلر ده کیفایت قدر یئر آلیر کی، بودا قهوه-چایخانا تککه عنعنه‌سینین داوام ائتدیگینی، داها دوغروسو، اونون گئنیش کوتله آراسینا چیخاریلدیغینی گورسدیر.
سازا و سوزه جیددی طلبکارلیقلا یاناشیلان اورمیه موحیطینده دوللو موصطافا، بالوولو میسکین، دوللو محمد، آشیق فرهاد، آشیق روستم، روزه چایلی، آشیق عبدالرحیم، آشیق لوطفعلی، آشیق علی قیرمیزی باش، آشیق آسلان خویلو، آشیق درویش، آشیق دهقان کیمی قودرتلی صنعتکارلار یئتیشمیشدیر. بونلارین ایچریسینده دوللو موصطافا (۱۸-۱۹جو یوزایللیک) و بالوولو میسکین (۱۹جو یوزایللیک) یارادیجی صنعتکارلاردیر.
هر ایکی آشیغین کامیل شئعیری اورنکلریندن عیبارت زنگین بدیعی ایرثی چاغداش اورمیه آشیقلارینین رئپئرتواریندا قورونوب ساخلانیلیر. موحیطین چاغداش اوستادی آشیق دهقانین صنعت شجره‌سی آذربایجان آشیقلیغیندا آپاریجی آخارلاردان بیرینی یاراتمیش دوللو موصطافایا باغلانیر.
دئمه لییم کی بوگون اورمیه آشیقلیغینین چاغداش قاینار یاشامیندا آشیق دهقان، آشیق مناف، آشیق جاوانمرد، آشیق محبوب، آشیق علی قاراغاجی، آشیق بولود، آشیق زولفعلی، آشیق ایسمی‌علی، آشیق ندیم، آشیق قنبر و باشقا یئتنکلی سازسوز اوستالاری اونملی رول اویناییر. بو آشیقلارین بیر قیسمی آشیق درویش، بیر قیسمی ایسه آشیق دهقان ایفاچیلیق مکتبینه منسوبدیرلار. حاضیردا دهقان آشیق مکتبینین آردیجیللاری داها چوخدور.اورمیه آشیق موحیطینین ساز-سوز ایقلیمی دیگر آذربایجان ماحاللارینا یاییلماقلا یاناشی بو اراضیده، یا خود بو اراضییه یاخین بولگه‌لرده مسکون اولان یابانچی خالق‌لار (کورد، ائرمنی و آسوریلرین) آراسیندا نفوذ ائده بیلمیشدیر. کئچن یوزایللیکلرده آذربایجان تورکجه‌سینده چالیب-چاغیران چوخ ساییلی ائرمنی آشیقلارینین ایچینده ۱۸جی یوزایللیک ده یاشامیش سالماسلی “قول ارتون” اوستادنامه‌لری ایله چوخ مشهوردور.
بو موحیط داخیلینده آسوریلره مخصوص اولان صنعتکارلاردا یئتیشمیشدیر. حاضیردا اورمیه شهرینده یاشایان قوجامان صنعتکار آشیق یوسیف آسوری آشیقلارینین اورداکی سون نوماینده‌سیدیر. او، آشیق صنعتینین درین بیلیجی‌لریندن بیری ساییلیر.
قاراپاپاق آشیقلاری:سولدوز ماحالیندا “قاراپاپاق آشیقلاری” آدی ایله تانینان ائل آشیقلارینین ایفاچیلیغی آنا آخارلا اورمیه آشیقلیغینا باغلانمیش اولسادا بیر سیرا اوزللیکلره ده مالیکدیر. سولدوز قاراپاپاقلاری قازاخ-بورچالی ماحالینداکی ترکمه-قاراپاپاقلارلا بیر طایفادیرلار.
قاراپاپاق آشیقلاری آراسیندان آشیق ماحمودی، آشیق ریضا، آشیق اکبر، سولت قاسیمی، قولام چیانه کیمی یئتنکلی ایفاچیلار چیخمیشدیر. ایفاچیلیقداکی اوزللیگه باخمایاراق قاراپاپاق آشیقلارینین سوز و موسیقی یوکو اورمیه آشیقلارینین رئپئرتواریندان دئمک اولار کی، فرقلنیر. “سولدوزو”، “سولدوز گؤزللمسی” “یئل-یئل” کیمی بولگه‌سل سجیه‌لی هاوالاری دا واردیر. حاضیردا قاراپاپاق آشیقلارینین سایی اون بئشه یاخیندیر. بوتوولیکده چاغداش اورمیه موحیطینده‌کی آشیقلارین سایی یوزاللی_یوزآلتمیش آراسیندادیر. تاریخی عنعنه‌نین موحافیظه‌کارلیقلا قورونماسی باخیمیندان بو موحیطین یئرینه یئتیردیگی گوره‌و عوضسیزدیر.