آشیق فرهادین سؤزو تاریخین سینه سینده
سون بولوم
آنادیلیمیز: مختلف شهرلرده و ماحاللاردا چیخیشی اولان، فرهاد، نئچه نفرلری آشیقلیقدا باغلایاراق، اؤز اوستادلیغینی هامی یا ثبوتا یئتیرمیشدیر. بونلاردان بیر نمونه، تورکیه لی آشیق قوجالارین آدینی چکمک اولار. آشیق قوجالار اورمویا گلدیگینده شهرچایی ساحلینده مجلس قورولموشدو. فرهاد ایله قوجالارین باغلاشمالاری یئددی گون اوزانمیشدیر، آما نهایت فرهاد قوجالاری باغلایاراق، اونون سازینی الیندن آلمیشدیر. فرهادین گؤزللمه، دیوانی، شاغی کیمی هاوالاری هله ده شهریمیزین قوجالاری طرفیندن به به-چه چه ایله تعریفله نیر. او اورمو آشیق مکتبینه، بیر هاوادا هدیه ائتمیشدیر؛ اودا شاغی هاواسی دیر. شاغی طایفالاریندان الهام آلاراق، بو هاوانی یارادان فرهاد، قیسا زماندا آشیقلارین دیللرینه دوشموش و ماحاللاری آشاراق، بیر گؤزل آشیق هاواسینا چئوریلمیشدی. بو هاوانی ایندی غربی آذربایجان آشیقلارینین هامیسی بیلیر و بیر کلاسیک آشیق هاواسی کیمی یئرینه دوشوب.
اونون یئتیرمه لریندن و شاگردلریندن سامیرتیلی آشیق عزیزین آدینی چکمک اولار. اوستاد آشیق عزیز، نئچه ایللر فرهادین یانیندا اونا خدمت ائدیب ساز اؤیره نمیشدیر. ائشیتدیگیمیزه گؤره، چوخ واختلار اونلارین سسلرینی بیر-بیریندن آییرماق اولماییرمیش و اوستاد ایله شاگردین سسی اوست-اوسته دوشورموش. عزیزده اوستادی فرهادا تای، کامل اوستاد ایمیش و او چالان هاوالاری هله ده کیمسه چالا بیلمه ییب. بعضی لر اؤزلرینی آشیق فرهادین آدلیم اولدوغونا گؤره، اونا منسوب ائتمه لرینه باخمایاراق، دئیینلره گؤره ائله فرهادین تکجه بو شاگردی وار ایمیش. عزیزین پنجه سی و ساز چالما قایداسیدا بونو ثبوتا یئتیریر. آشیق فرهادین گؤزل سسی و گؤزل ساز چالماسی ایللرین دگیرمانیندان کئچه رک، تعریفاتی بوگونه قدر گلیب چاتیب. بودا اونون نه قدر اوستاد اولدوغو و نه قدر سئویلدیگینی گؤستریر. نیه کی، اونونلا بیر زمان یاشایان آشیقلارین چوخوندان بیر آددا بئله قالماییب.
اورمودا قهوه لرده اوخودوغو واختلار، قهوه خانالاردا، ایگنه سالماغا یئر اولماییرمیش. حتی قهوه چی مجبور اولورموش، جمعیتین چوخ اولدوغونا گؤره قهوه نین قاپیسینی باغلاسین و گلنلری قایتارسین. اونون سسینین نه قدر گوجلو و اوجا اولدوغونو بوگون بیزلر بیلمه ییریک، آما دئییلنلره گؤره هاچان اوخوسا ایدی، دا کیمسه جرأت ائدیب اوخویا بیلمز ایمیش.
یوردوموزون قوجامان و آغ ساققال انسانلاریندان ائشیتدیگیمه گؤره، گؤزل لیکده و اوجالیقدا او بیری آشیقلارین سسی اونون حتی یاریسیدا اولا بیلمزدی. لبه دار تاخارمیش، تاخمایان واختلار ایسه، شلمه یه تای بیر پارچا باشینا دولارمیش. اوجا بوی ایمیش و سازی قارنی اوسته چالارمیش( قارنی او قدر یوغون ایمیش، ساز قارنی اوسته دورورموش. آما اونون جوانلیقلارینی گؤرنلر، اونو آریق بیریسی تعریفله ییردیلر). اونون هنر و صنعت عالمینده،پارلاقلیغی ، عؤمرونون سون ایللرینده، ائله ده یاخشی دوام ائتمه میشدی.
فرهادین عؤمرونون سون ایلینده سسی ضعیفله یه رک، دای مجلسی دولاندیرماغا جواب وئرمه میشدی. بونا گؤره ده، خوشا گلمز ماجرالار باشینا گلمیشدیر. او قهوه ده اولدوغو بیرواختدا ، قهوه چی بیر آیری آشیغا پول وئره رک، اونو قهوه یه گتیریب فرهادین یئرینه چالاجاغینی بیلدیرمیشدیر. بو سؤزدن چوخ اوزولن فرهاد سازینی گؤتوره رک، اورادان چیخمیشدیر.
تأسفله، آشیق فرهادین اؤلوموندن ۵۰ ایل اؤتمه سینه باخمایاراق، اوندان بیر نشان و اثر قالماییب. تکجه بیر شکیل و ایکی آشیق هاواسی. بو آشیق هاوالاریدا، بو تزه لیکده۹۰نجی) ایلده طرفیمیزدن تاپیلمیشدیر. یوخسا اوندان اؤنجه، بو سسلرده یوخ ایدی. بودا بیر شهرین، نه قدر آدلیملارینا و صنعتکارلارینا صاحب چیخماسینین سیمگه سی اولا بیلر. شهریمیزین آغ ساققاللاریندا ائشیتمیشیک، او اوستادین سسینی بیر دفعه تهراندان گلیب، قدیم گرامافون صحیفه لرینه ضبط ائدیب آپاریبلار. کیملر گلیب؟ هاچان گلیب؟ بللی دگیل. منیم تهراندا صداوسیما آرشیوینده نئچه ایللر اؤنجه چالیشان بیریسیندن خبر آلدیغیما گؤره، فرهادین او اداره نین آرشیوینده، اون بئشه یاخین هاواسینین موجود اولدوغونا اینانمیشام. آما بو سؤزو بیلمک بیر مسأله، آشیغین سسلرینی(اولورسا) او آرشیودن ائشیگه چیخارتما یوز مسأله.
آشیق فرهاد نهایت ۱۳۴۱/۲/۱۱ تاریخینده گؤزلرینی بو دونیادان یوماراق، سون منزله یوللاندی. اونون مزارینین بوگون ایتگین اولماسی، ان گولونج مسأله لردندیر. نیه کی، اونون وفاتیندان، نئچه یوز ایللر یوخ، اللی ایل اؤتور. اللی ایلده بیر مزارین ایتیب، باتماسینا چوخ قیسا بیر زماندیر.
بوگون بیلمه ییریک، اونو هارادا دفن ائدیب، قویلاییبلار. بیر سیرا ادعالاری اولانلاردا وار، دئییرلر بیز فرهاد ایله بئله قارداش ایدیق، بئله یولداش ایدیق، آما اونلاردا هره سی بیر سؤز دئییر. حتی نئچه سی اونون مزارینین ایتگین اولماسینا اعتراض ائده رک، اونا صاحب چیخماماق اوچون هامی یا، انتقاد ائدیرلر. بونلاردان سوروشماغیمیز یاخشی اولار: به سیز نیه صاحب چیخماییبسینیز؟ ان آزی ائده بیلردینیز، اونون قبرینین آدرسینی خاطرینیزدا ساخلایاسینیز. هر حالدا بوگون اونون قبری ایتگیندیر. کیمسه نین¬ده خبری یوخدور. بیری دئییر، کندلرینده باسدیریبلار. بیری دئییر یوخ ائله اورمونون آغا قبیری قبریستانلیغیندادیر، آما داشینی سیندیریبلار و داها تاپماق اولماز. بیری دئییر، آغاقبیری مزارلیغینا دووار چکنده، دووار آلتدا قالدی.
بونلار هامیسی بیر شهرین نه قدر باشی سویوق و هنره اهمیت وئرمه دیگینین نشانه لریندن بیری اولا بیلر. من اؤزوم شخصاًده اورمونون آغاقبیری قبریستانینین دفترینه مراجعت ائتمیشم، آما یئنه ده فایداسی اولماییب. اونلار یالنیز ۳۰ ایل بوندان اؤلنلرین یئرلرینی بیلیرلر و لیسته¬ یه کئچیبلر.
آشیق فرهادین سس فایللاری و مزارینین بولونماسی و ها بئله ملتمیزین ائل صنعتکارلارینا آرتیق دگر وئرمه سی اومودو ایله.
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۰۵ اسفند ۱۳۹۶ ساعت ۱۰:۱۵ ق.ظ
