آذربایجان بایاتی‌لاریندا سیرر ساخلاماغین یئری

آیدین یئنیلمز
آذربایجان فولکلور ادبیاتی، ئوزه ل لیکله بایاتی لاریندا، « اخلاق » درسلری آغیرجاسینا و زنگین جه سینه دولودور. امام علی(ع) بویوردوغو کیمی، حتی ئوز دوستوموزا دا سیرر وئرمکدن منع اولموشوق، نییه کی دوستوموزون دا باشقا بیر دوستو واردیر . بو دوست بیلدیکیمیز اینسان، اولا بیلر یاهالیب، بیله بیله یا بیلمه یه بیلمه یه، سیرریمیزی آچیب باشقا دوستونادا دئیه بیلر .
۶-سو اوسته بیر پری وار،
چوخلو دردی-سری وار.
هرنه دئسن قیزا دی ء ،
آروادلارین اری وار.(۱۴)
بیلدیکیمیز کیمی ، بیزیم جامعه میزده، آرواد، سؤزلری اوره کینده ساخلایا بیلمه ییب، تئز ارینه خبر وئرن بیر اینسان تانینیب دیر.البته بو سؤز، قطعی و کسین اولا بیلمز.تأسفله بو آنلام بیزیم و همده چوخلو باشقا کولتورلرده بئله یئرینه دوشموشدور. بونا گؤره ده، بو بایاتی دا منظور آروادلاری پیسله مک ده ییل، بلکه سؤز دولاندیران آداما سیرر وئرمه مک دیر.
۷-کیلیده سالدین آچار،
کیلید آچیلدی ناچار.
ایگید سیرر ساخلاماسا،
ائل اوندان اوزاق قاچار.
آذربایجان ادبیاتیندا و بایاتی لاریندا، »ایگید« ین ئوزه ل بیر یئری و آنلامی واردیر. ایندی ایسه بو ایگید آدام، سیرر ساخلاماسا یا بیر آدامین سیررینی باشقاسینا دئسه، هامی اونون دوروندان قاچیب، اوزاق گزه رلر.
۸- دوست دوستلا، تن یاخشی دیر،
اولماسا گئن یاخشی دیر.
بیر دوستدا سیرر قالماسا،
اوندان دوشمن یاخشی دیر.
بیر پارا دوستلار واردیر، اولماسالار اوندان یاخشی دیر . ئورنک بیری سیرر ساخلامایان دوست دور. بئلنجی دوست، سنین سیررینی آیریلارینا دئییب، دوشمنین سنه غلبه ائتمه یینی راحات ائدیر.
۹- عزیزیم آرا سؤزو،
صراف اول، آرا سؤزو.
ئوز سؤزونو، اؤزون بیل،
ائو ییخار آرا سؤزو.
بو بایاتی بیزی سؤزلری آراشدیریب، دوغرو سؤزو یالان سؤزدن آییرمامیزی ایسته ییر. همده ئوز سؤزوموزو، یالنیز ئوزوموز بیلمه لییک. نییه کی آرا سؤزو چوخ آدامین ائوینی ییخا بیلر.
۱۰- عزیزیم گؤر دویونو،
آی دوغدو، گؤردو گونو.
نامردده سیرر اَیلنمز،
مرد دئمز گؤردویونو.
و یا
۱۱- غم ساریب، ندی منی ؟،
درد-غوصه یئدی منی.
نامرد دوستا سؤز دئدیم
جارچکدی، دئدی منی
بایاتی لاری میزدا، مرد ایله نامردی آراشدیرماق و توتوشدورماق ایچین چوخلو ئولچو اولان بایاتی لاریمیز واردیر. مردی نامرددن سئچمک ایچین بیر ئولچوموزده، سیرر ساخلاماق دیر. نئجه کی گؤرورک نامردلر سیرری ساخلاماز، مردلرده اونون عکسینه، سیرری ساخلایارلار. همده هر گؤردویونو دئمزلر.
سونوج[۵]:
آذربایجان بایاتی لاری، دونیا ادبیاتیندا یالنیز آذربایجانا عاییددیر. البته، تورک دونیاسیندا، بایاتی قالیبینده اولان شعیرلر چوخدور و هر تورک میللتی، اونا بیر آد وئرمیشدیر.
آنجاق، گونئی آذربایجاندا یازیلان بایاتی کیتابلارینی واراقلادیقجا، مهربانلیقا چاغیریش، وفادار اولماق، آزادلیقی، قوچاقلیقی سئومک، بیرلیک، حلال روزو قازانماق و … آنلام لارینا عایید اولان بایاتی لاری گؤروروک .
بایاتی لار، ساده سؤزجوکلر ایله ، ده رین معنانی اوشاقدان بؤیوکه ، ساوادلی دان ساوادسیزا، قوجادان جاوانا ئویره دیر. همده ساده و راحت اولدوقو ایچین، چوخ راحات یاددا قالیب و دیلدن دیله دوشموشدور .
بو یازیدا، گوجوموزه قده ر، بو آنلام لارین بیر قیسمینه اشاره ائتدیک . اومودوموز وار، گله جکده آیری آنلاملاری دا آراشدیرا بیلک و بو یازی باشقالارینا یول آچان یازی اولسون تا بلکه آذربایجان ادبیات ده نیزیندن بیر داملا داها ایچه بیلک .