آذربایجانین مبارزه شعرینه اؤترگی بیر باخیش
سون بولوم
رضا همراز
آنادیلیمیز:زونوزلو میرزه غفارخان سیاهپوش،مشروطه انقلابی‌نین تانینمیش سیمالارینین بیریسی ده زونوزلو میرزه غفار ایدی.
او سیاستدن علاوه شعر سؤیله‌میشسه‌ده آنجاق آدی چوخ بیر دؤیوشچو کیمی گئتمیشدیر. میرزه غفار ۱۳۰۰ هجری قمری ده زونوز قصبه‌سینده آنادان اولموش و گونش ایلی ۱۳۱۳ ده تهراندا فوت ائتمیشدیر.
اوالده اولان آز شعرلرینده >دلی< و “سیرتیق” امضالاری ایله دا گاهدان تانینمیش موللا‌نصرالدین ژورنالیندا بیر سیرا شعرلری چاپ اولموشدور. شاعیر میرزه غفار سیاستدن علاوه گؤرکملی واعظلردن ایدی.
تا نفس وار نئی کیمین افغان و فریاد ائیله‌ریک/نئی کیمی فریاد ائدیب عالمده بیر آد ایله‌ریک
آه سردی ایله بنای ظلم بر باد ائیله‌ریک/بو تلاش ایله وطن مولکونو آباد ائیله‌ریک
نئی سسی ایله ]چون[ گتیردیک شوره اهل غیرتی/ثابت اولسون تا جهانه بی‌نوالر قدرتی
سعید سلماسی:مشروطه انقلابیندا جاندان مایا قویانلارین ان شعورلولاریندان کی هم شعر و هم مبارزه سنگرلرینده قیزقینجا دؤیوشوردو، سلماسی سعیدین آدین حؤرمتله یاد ائتمک گره‌ک. او ۱۳۰۶ قمری‌ده سلماس شهرینده آنادان اولور و ائله گنج چاغلاریندا اؤز هوش – باشین و ذکاوتین بللندیریر.
اونون اصل‌ایشی آل – وئر اولموشسادا، معارف پرورلیک‌د‌ن گئری قالمیر. مدرسه تیکیر، چاپخانا قویور، سید حسن شریف‌زاده ایله بیرلیکده روزنامه چیخاردیر و…
تأسف‌له شاعیر سلماسلی سعید آرزی گؤز اولوب و مظلومجاسینا ۱۳۲۷ ده ۲۱ یاشلی اولاراق دؤیوش سنگرلرینده قهرمانجا شهید اولور. اونون فیکریندن علاوه شعرلری‌ده مشروطه‌ده یاخشی رول اوینامیشدیر.
سعید ایراندا بیرینجی دفعه اولاراق یئنی شعرین تملین قویدو و یئنی شعر اسلوبوندان علاوه مبارزه شعرلری‌ده آز – چوخ الده وارکی اؤرنگ اولاراق نئچه بیتین بیرگه اوخویاق:
بازم توئی فدای نگاه ملول تو/گل ای مدام گریه و افغان ائده‌ن وطن
بازم چرا غریق خیال و تأثری/هر شب آخان سرشک تأثرله‌دیر، نه‌دن
بی‌خواب و بی‌حضوری چشمان حسرتت/ائیلر لیال عشقیمی بر یاد وطن
ای خسته طبیب جو، ای باغ خاطرات/ای سبزه‌زار شوقی سوسوزدان سولان وطن
آهی که از درون من آید معانیش/مقصودیمیز خلاص وطن دیر وطن وطن
ایام دی گذشت و صباح بهار ماست/اوغروندا حاضیریک‌کی، ائدک بذل جان و تن
سارابلی واقف:مشروطه دؤورونون آرزی گؤزو نیسگیللی شاعیرلریندن سارابلی میرزه جواد واقفی گؤسترمک اولار.
او ۱۲۶۳ قمری ده ساراب شهرینده آنادان اولموش و اوشاق‌ایکن آتاسینی الد‌ن وئرمیشدیر.
واقف مشروطه حرکاتینین باخین اشتراکچی‌لاریندان اولاراق، بو خصوصدا بیر چوخلو شعرلر دئمیشدیر.اونون اساس یازدیغی شعرلر نوحه و مرثیه اولسادا، مبارز یا خود مقاومت و باشقا ژانرلرده ده شعرلری وار.
واقف ۱۳۲۶ قمری ده دئمک مشروطه یئتیشن زامان دونیاسین ده‌یشیب سارابین امام زاداسیندا تورپاغا گئدیر.
بیرده چتیندی شاهسو‌ندن گوون گله/ایرانی غارت ائتمه‌یه هر بین گلن گله
مشروطه شرط بالتاسین ترسه سابلادی/آی خان داغیت تیفاغینی آی … چنگله
آز قالدی، داغدا، یایلاقینا شاهسون گله/گیزلنمگه، سیچان یواسی خلقه گن گله
آز قالدی، عالمین، عملی هرج، مرج اولا/ایرانه قتل، غارت ایچون هر گلن گله
یورتچی قوتاردی مالی داراشدی آت ائششگه/شهره اینانمایون گلن ایلدن گون گله
در هجو شیخ الاسلام گفته است:
شیخ‌الاسلام خدادان نقده‌ر غافیلیمیش/نئجه بی رحم، مروت نئجه آهن دیلیمیش
گئجه شامنان سورا بیلیدیک قلعه جون منزیلیمیش/نئجه منزل در و دیوار گنه ایلن زلی‌میش
گلدی چرخ چرخ سسی، صبح اولدی، هامو دوشدی یولا/بیر نفر جاهیلیمیش، بیر نفر آهیلیمیش
میر عزیزده چاروقون گئیدی قوشولدی بولارا/پا پیاده یولا دوشدی ایله بیل کی فیلیمیش
گون چیخاندا یئتوشوب اوج دانا سوت قارداشینا/بیری شنگول بیری منگول بیرکوفلنگولیمیش
عصر وقتی یئتوشوب واسمشا چوخ سرعتیلن/گون چیخوب قار ارییوب کپرونون آتلی سلیمیش
یئتوشوب تبریزه میرهاشم ائوین آلدی خبر/دمه میرهاشیم‌نن زال طرفیندن الیمیش
واقفین نوحه‌لریندن ده ایکی بیت بیرگه اوخویاق:
دوشنده وصل گونو هر زمان خیاله علی(ع )/اولور خیال دوشور کونلوم اؤزگه حاله علی
ائدیم نه چاره نه منده، نه سنده قد‌رت وار/اؤپوم آیاغینی تا بیر یئتیم وصاله علی(ع)…
شیروانلی محمد هادی:آذربایجانین حیصه‌سینین آدلیم و عین حالدا آرزی گؤز شاعیرلریندن بیریسی ده محمد هادی ایدی. محمد هادی اوتای آذربایجاندا اولسادا، آنجاق‌اوره‌یی بوتایدا اولوب و بیر چوخ شاعیرلرله مبارز شعریمیزه دوز سالمیشلار. صابرین ان یاخین دوستو هادی، محمدعلی شاهین، دیکتاتورلوغون گؤردوکده الین – الینین اوستونه قویماییب و خالق آرا بو شعری مشهور اولموشدور.
صحنه ایرانی دؤندردین بلا صحراسینا/عزم و قصد ائتدینمی شاها مملکت افناسینا
خانمانلار سؤندو، جانلار یاندی، ویران اولدو ملک/تیغ ظولمو چکمیسن مظلوملارین امحاسینا
گول بو گون ظولمونله انظار عدالت آغلاسین/منتظر اول انتقامین رعد تک فرداسینا
فیشقیران خون خروشان شهیدان‌دیر بو گون/سنده دقیانوس سن، حریتین یحیی‌سیناملتی بیر سیل اضمحلال استقبال ائدیر/رحیم قیل ایران زمینین جنت رعناسینا…
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۱۶ آبان ۱۳۹۴ ساعت ۱۱:۱۲ ق.ظ
