آتا بابالاریمیزین طیبّی بیلیکلری دئییملریمیزده
یازان:محمد رضا اسماعیل زاده
آنادیلیمیز:بشریتین ان قدیم یاشاییش مسکن‌لرین‌دن بیری اولان آذربایجان جغرافی مؤوقعیتینه گؤره شرقله غربین قووشاغیندا، چوخ ایشلک تجارت یول‌لارینین اوستونده یئرلشیب، گؤزل و زنگین طبیعته، ال وئریش‌لی ایقلیم شرایطینه مالیک‌دیر کی، بو دا اؤز نؤوبه‌سینده اونون اها‌لی‌سی‌نین هله ایلک تمدن دان چوخ-چوخ اول بدیعی مدنیتی‌نین چوخ طرفلی اینکیشافینا شرایط یاراتمیش‌دیر.
یعنی اوزون عصرلر بویو حیاتدا یاشاماق اوغروندا موباریزه آپاران قدیم اجدادلاریمیز، طبیعتین سیررلرینی اؤیرنه-اؤیرنه تدریجن اؤز مدنی اینکیشافینا زمینه یاراتمیش، عادت-عنعنه‌لر، سؤزلر، آدلار، دانیشیق، معیشت اشیا‌لاری و … گئتدیکجه اینکیشاف ائده‌رک تکمیللشمه‌یه باشلامیش‌دیر.
دئییم‌لرین بیر چوخلو‌سو تاریخین سیناغین‌دان چیخا بیلمهمیش، بیر چوخو ایسه زامان-زامان جیلا‌لانا‌راق بو گونوموزه گلیب چاتمیش‌دیر.
طبیعی کی، اجدادلاریمیزدان بیزه میراث قالمیش بئله قیمتلی معنوی، ارثی، طبیعی ثروت‌لردن بیری ده زنگین دیلیمیز اولان آذربایجان تورکجه‌سی و دانیشیغیمیزدا گئن
-بول ایشلتدیگیمیز درین معنا‌لی بیر چوخ بدیعی دئییم‌لریمیز و مجازی ایفاده‌لریمیزدیر.اکثر دئییم‌لر و ایفاده‌لر ده اؤز معنا و اوخشار خصوصیتلرینه گؤره معلوم گروه‌لارا بؤلونور کی، بون‌لارا مودریک سؤزلر، اؤیودنصیحتلر، خییر-دوعالار، آتا‌لار سؤزلری، ضرب المثل‌لر، آلقیش‌لار، قارغیش‌لار، اوخشاما‌لار و … مثال گؤسترمک اولار.لاکین بو قید اولونان‌لارلا یاناشی بیرقیسیم ایفاده و دئییم‌لر ده مؤوجوددور کی، اونلار طبابته، طبّه، اینسان آناتومیاسی عاید اولوب، دئمک اولار کی، چوخ آز اؤیرنیلیب و لازیمینجا آراشدیریلماییب.
حال-حاضردا دانیشیغیمیزدا چوخ آز ایشله‌دیلن “جینس آدام” ایفاده‌سی ده همین سئچیمین محصولو اولوب، یوکسک معنوی و فیزیولوژی کیفیتلرین داشییجی‌سی‌دیر.
ژنتیک علامت‌لرین ایزلرینی اؤزونده بو و یا دیگر فورمادا ساخلایان بیر چوخ ایفاده‌لر مؤوجوددور کی، اونلارین دا آراشدیریلماسی خصوصی اهمیت کسب ائدیر.
ائله گؤتورک سون زامان‌لار دانیشیغیمیزدا داها چوخ ایشله‌دیلن “قان یادداشی” ایفاده‌سینی. یقین کی، بو ایفاده‌نین معاصر علمی دیلده ایشلدیلن گئنیشله، ژنتیک کدی ایله عضوی صورتده علاقه‌لی اولماسی هئچ بیر شوبهه دوغورمور.
اونو دا قید ائتمک لازیم‌دیر کی، آنا سودونون اوزولونماز ماهیتی، اونون معالیجوی اهمیتی و ارثی خصوصیت‌لری اؤزونده داشیماسی اجدادلاریمیزا هله چوخ-چوخ قدیم‌لردن معلوم اولوب کی، بون‌دان خبر وئرن بیر چوخ ایفاده‌لر مؤوجوددور.
مثال اوچون، “آغیز سودو ایله اوشاغی مایالات” و یا “آغیز سودو بدنین دیرناقی دیر” دئییم‌لرینی گؤسترمک اولار.معاصر طیب علمی ایسه یالنیز سونونجو یوزایل‌لیک‌لرده دقیقلشدیریلمیش‌دیر کی، یئنیجه اوشاغی اولان آنانین سودو ۴-۵ گون مدّتینده (یعنی آغیز سودو حساب اولونان سود) ارگانیسم اوچون واجیب اولان موختلیف ویتامین‌لرله داها زنگین اولور و بو یئنی دوغونان کؤرپه اوچون اوزولونماز قیدا محصولودور.هئچ تصادفی دئییل کی، قدیم آنا کیتابیمیز اولان “کیتابی دده قورقود”دا “دیرسه خان اوغلو بوغواج بویو” ندا گؤستریلمیش‌دیر کی، “اوغلان قاضی‌لیق داغیندا ایکی دره‌نین آراسیندا ییخیلاندا، بوز آتلی خیضیر اوغلانین یانیندا حاضر اولدو.
اوچ دفعه یاراسینی الی ایله سیغاللاییب: – اوغلان، قورخما سنه بو یارا‌دان اؤلوم یوخدور. داغ چیچهیی ایله آنانین سودو سنین یارانا ملحم‌دیر — دئییب، یوخ اولدو”.
هامییا معلوم‌دور کی، اکثر والدین‌لر اؤز اؤولادلارینی ائولندیرمک مقصدیله قیز آختاردیقدا، ایلک نؤوبه‌ده “حالال سود اَممیش” قیزا اوستونلوک وئریرلر.
یئنی عائله حیاتی قورماق ایسته‌ین گنجه ائدیلن تؤوصیه‌لر ایچری‌سینده بعضن آلاجاغین قیزین “سودو سود اولسون” و یا “سودونو ایت سودونه قاتما” کیمی ایفاده‌لر ده سس‌لنیر.
بونونلا یاناشی، “سودله بدنه گیرن، سوموکله چیخار” ایفاده‌سی، “یاخشی ایگید دایی‌سینا اوخشار” دئییمی، “آغاجینا باخ قوزونو آل، آناسینا باخ قیزینی آل” و یا “قیراغینا باخ بئزینی آل”، ائلجئ ده “آناسی چیخان آغاجی، بالاسی بوداق-بوداق گئزر” دئییم‌لری سودله آنا بد‌نین‌دن اؤولادا وئریلن ارثی خصوصیت‌لرین دییشمزلیگینی ثبوت ائدن مثال‌لاردیر کی، بون‌لار هامی‌سی اوزوری عصرلرین، مین ایللیک‌لرین سیناغیندن چیخان بیلگی‌لردیر.
سؤزلرین آدلاری، تئرمین‌لر، اونلارین ایفادئ طرزلری باشقا جور اولسا دا، معنالاری ژنتیکانین معاصر قانون‌لارینا تامامیله اویغون گلیر.
حاضردا ژنتیکا علمینده بئله بیر فیکیر مؤوجوددور کی، ارگانیسمه ارثن کئچن ژنتیک خصوصیت‌لر ، گئن‌لر اؤز علامت‌لرینی یئددی نسیل دئییشنه قدر قورویوب ساخلاییر، اوندان سونرا بو خصوصیت‌لر دییشیلیر، تدریجن سیرا‌دان چیخیر، یئنی‌لری ایله اوز اویونور.
دانیشیغیمیزدا ایشله‌دیلن ایفاده: “یئددی آرخا دؤننیمیز” و یا “یئددی بئینه یاد” ایفاده‌سی ده ژنتیکانین بو قانونونون دا خالقیمیزا هله چوخ-چوخ قدیم‌لردن معلوم اولماسین‌دان خبروئریر.
ماراقلی بوراسیندا‌دیر کی، اینسان ارگانیسمی‌نین دئمک اولار کی، بوتون عضولرینین حالی، ساغلام‌لیق دورومو، عومومی وضعیتی و ائله‌جه ده خسته‌لیگی‌نین علامت‌لری دانیشیغیمیزدا گئن-بول ایشلتدیگیمیز سؤز و دئییم‌لرده دایم ایفاده اولونور، بیز ایسه اونون ماهیتینه وارمیریق،ائله گؤتورک “گؤز اوریین گوزگوسودور” دئییمینی. کیم بیلیر بو قدر دقیق و گئنیش معنا‌لی کلام نئچه مین ایللرین سیناغین‌دان چیخیب، یوخلانیب کشف ائدیلیب؟
هامیمیزا معلوم اولان، اوشاق‌لارین و یئنی‌یئتمه‌لرین هر هانسی بیر مسئله ایله علاقه‌لی دوغرو و یا یالان دانیشمالارینی دقیقلش‌دیرمک مقصدیله شوم طرزده ایشله‌دیلن ایفاده ، “بورا باخ ای، منیم گؤزلریمین ایچینه دوز باخ، دوزونو دئ ها…” ایفاده‌سینده گؤزون ایچینه دوز باخارکن دانیشانین صمیمی‌لیگینی معیینلش‌دیره بیلمه‌سی یوخاری‌داکی فیکرین ایانی تظاهرودور.
بونونلا یاناشی بیز آشاغیدا اورکده اولان صمیمی، مهربان حیسس‌لرین گؤزله ایفاده‌سینه عاید خیلی دئییم‌لردن و سؤزلردن مثال‌لار گتیرجییک کی، سیز هامینیز اونلاری بیلسه‌نیز ده، اکثریتینیز اونلارین سطیرآلتی معنا‌لارینا فیکیر وئرمهمیسینیز.سن دئمه، اینسان آناتومیاسینین، اونون مورکب داخلی اورقان‌لارینین، اورک، بئیین سینیرلری‌نین مؤوجود فونکسیا‌لاری، اونلارین قارشیلیق‌لی علاقه‌لری مدنی اروپا‌لی‌لارین بیان ائتدیگی کیمی، اینسان‌لارا هئچ ده سونونجو یوزایل‌لیک‌لرین کشفی کیمی بللی اولماییب، اوندان چوخ-چوخ اوولکی عصرلردن معلوم ایمیش.عکس تقدیرده اینسان ارگانیسمی‌نین چوخ مورکب و گئنیش احاطه‌لی، عینی زاماندا، بیر-بیری ایله عضوی صورتده باغلی اولان اورک، بئیین، گؤز، باش کیمی حساس عضولرینین فعالیتینی بو قدر دقیق‌لیکله عکس ائتدیره بیلن، معنالان‌دیران سؤزلرین و دئییم‌لرین زرگر دقیق‌لیگی ایله یئرلیئرینده ایشلدیلمه‌سی مومکون اولمازدی.
اینسانلا خاریجی محیط آراسیندا گئنیش اینفورماتیک معلومات و اونسیت یارا‌دان گؤزون چوخ مورکب فعالیت مکانیزمینی، اونون ارگانیسمین دیگر عضو‌لرینه بو و یا دیگر فورمادا تأثیرینی بیلدیرئن ایکی یوزدن چوخ موختلیف سؤز و دئییم‌لرین مؤوجودلوغو اؤزو گؤزون سیرلی، معجزه‌لی بیر عالم اولماسین‌دان خبر وئریرسه، اولو اجدادلاریمیزین بو جور بیلیک‌لره هانسی یوللا ییهلنمه‌لری بیزیم اوچون داها ماراقلی و داها تعجّبلودور.معلوم‌دور کی، گؤز اینسان و باشقا جانلی‌لارین ارگانیسمینده گؤرمه عضوونون آدی‌دیر، قئید ائتمک لازیم‌دیر کی، گؤزله علاقه‌لی سؤزلر و دئییم‌لر چوخ گئنیش احاطه‌لی اولماقلا یاناشی،
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۰۴ تیر ۱۴۰۱ ساعت ۸:۵۹ ق.ظ
