آبیاری نوین مزارع آذربایجان غربی گرفتار کمبود بودجه
مهدی قلی پور
گروه اقتصادی: در حالی که به گفته مسئولان دولت یازدهم وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه حاصل عملکرد مدیران، کشاورزان صنعتگران و ساکنان آن منطقه است ولی باید اعلام کرد که اجرای طرح‌های نوین آبیاری که یکی از روش‌های مهم حفظ حق آبه دریاچه ارومیه به حساب می‌آید با کمبود بودجه شدید مواجه است. حمید چیت چیان روز پنجشنبه هفته گذشته در همایش هم اندیشی راهکارهای اجرایی نجات دریاچه ارومیه گفت که فرد دیگری بنا نیست دریاچه ارومیه را نجات دهد و وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت محیط زیست، مدیران ملی و مردم باید در رفتار خود در قبال این دریاچه تجدیدنظر کنند.وزیر نیرو در این همایش ابراز داشت که وضعیت کنونی دریاچه ارومیه نتیجه عملکرد همه ما است. چیت چیان با بیان اینکه موضوع چاره جویی دریاچه ارومیه در بالاترین سطح در زمان دولت گذشته آغاز شد و تصمیم‌های اعتباری اخذ و اقدام‌هایی نیز انجام شد افزود که اما این اقدام‌ها کافی نبوده و وضعیت دریاچه روز به روز بدتر شده است.به گفته وزیر نیرو دولت یازدهم، در زمان کنونی نیازمند هم اندیشی کارشناسان، صاحب‌نظران، استادان و افراد دست‌اندرکار در این نشست هستیم تا بر راهکارهای اجرایی دریاچه ارومیه متمرکز شویم. وزیر نیرو در ادامه با اشاره به نکاتی در خصوص برنامه های نجات دریاچه ارومیه گفت که در این نشست به دنبال آن نیستیم که کسی را مقصر یا متهم جلوه دهیم چون حاصلی نخواهد داشت وضعیت کنونی دریاچه ارومیه حاصل عملکرد مدیران، کشاورزان، صنعتگران و ساکنان آن منطقه است و در این موضوع همه مقصریم.این در حالی است که طی سال‌های گذشته به دلیل استفاده کشاورزان از آبیاری سنتی، سفره های زیر زمینی آب در حال کاهش شدید است و آبیاری قطره ای به دلیل صرفه جویی در مصرف آب و امکان آبیاری در اراضی شیب‌دار بدون نیاز داشتن به تسطیح و جلوگیری از جریان سطحی آب و فرسایش خاک و محافظت از گیاه در مقابل یخبندان ناشی از سرمای زودرس می‌تواند به عنوان یک راهبرد اصولی در حوزه کشاورزی استفاده شود.آبیاری قطره ای آسان‌ترین راه آب دادن به هر گیاه مانند درختان و تاک‌ها ست و کمبود رطوبت خاک را قبل از پیدایش مکش بالاتر اثر مصرف آب به وسیله گیاه از طریق تبخیر و تعرق، بر طرف می‌سازد. این در حالی است که منابع آب استان نیز علیرغم بارش‌های خوب سال‌های اخیر محدود است. کارشناسان معتقدند در پی خشک شدن دریاچه ارومیه آب‌های سطحی آذربایجان در حال شور شدن است و در برخی مناطق شوری آب به حدی است که امکان کاشت محصولاتی چون گندم مهیا نیست. اختصاص ?? درصد منابع آبی منطقه به بخش کشاورزی، تبخیر زیاد در پی گرم شدن هوا و برداشت غیرمجاز از آب‌های زیر زمینی در پی حفر چاه از دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه است. کارشناسان ابراز داشته‌اند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیست محیط منطقه را تغییر خواهد داد.با آبیاری قطره ای به نسبت آبیاری به روش سنتی به مقدار زیادی در مصرف آب صرفه جویی می‌شود. آبیاری قطره ای آسان‌ترین راه آب دادن به هر گیاه مانند درختان و تاک‌ها ست و کمبود رطوبت خاک را قبل از پیدایش مکش بالاتر اثر مصرف آب به وسیله گیاه از طریق تبخیر و تعرق، بر طرف می‌سازد. راندمـان بالای مصرف آب تا ۹۰ درصد و افزایش رشد گیاه و عملکرد آن کاهش هزینه در آبیاری و همچنین دقت بالای آن و مقـدار آبی که گیاه احتـیاج دارد و بـه طور متنـاوب در اختـیار گیـاه قـرار می‌گیرد و کاهش علف‌های هرز و سرانجام مدیریت صحیح از منابع موجود از مـزایای روش آبیاری قطره ای است.این در حالی است که اجرای آبیاری تحت فشار در ۴۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان باعث صرفه‌جویی ۱۳ میلیون متر مکعبی آب در استان شده است. البته بیشترین تأثیر اجرای این طرح در حوزه دریاچه ارومیه بوده است و اجرای طرح آبیاری تحت فشار، موجب صرفه‌جویی ۱۰ میلیون متر مکعبی آب در بخش دریاچه ارومیه شده است.
آمارها نشان می‌دهد برای اجرای این طرح در سطح استان ۱۸ میلیارد تومان اعتبار هزینه شده است و با بهره‌برداری از این طرح برای ۲۰۰ نفر اشتغال جدید و برای ۶۰۰ نفر صیانت از اشتغال ایجاد خواهد شد.از سوی دیگر، حفر چاه های غیر قانونی برای کشاورزی، سد سازی‌های بی‌شمار دهه های اخیر و خشک سالی باعث شده تا دریاچه ارومیه فرایند خشک شدن را آغاز کند و به دنبال آن آب‌های سطحی منطقه آذربایجان نیز شور شده و به مرور امکان کشاورزی را در آن با مشکل مواجه خواهد کرد. در چند ماه اخیر به کرات مسئولان جهاد کشاورزی منطقه نیز با اعلام اینکه در پی خشک شدن دریاچه ارومیه آب‌های سطحی در حال شور شدن هستند، هشدار داده‌اند که در برخی مناطق شوری آب به حدی است که امکان کاشت محصولاتی چون گندم مهیا نیست. اختصاص ?? درصد منابع آبی منطقه به بخش کشاورزی تبخیر زیاد در پی گرم شدن هوا و برداشت غیرمجاز از آب‌های زیر زمینی در پی حفر چاه از دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه است. کارشناسان ابراز داشته‌اند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیست محیط منطقه را تغییر خواهد داد.اکنون کشاورزی استان‌های آذربایجان غربی و شرقی که به عنوان قطب کشاورزی کشور مطرح هستند به سمت محصولاتی که نیاز به آب کم‌تری مانند یونجه و کنجاله دارند، حرکت می‌کنند و این محصولات جایگزین محصولاتی چون گندم می‌شوند که آب بیشتری مصرف می‌کنند. برخی معایبی نیز برای استفاده از آبیاری قطره ای برشمرده‌اند که در مواردی که کشاورزان دارای حقابه هستند و به طور نوبتی از آب استفاده می‌کنند استفاده از سیستم بدون داشتن مخزن ذخیره آب با دشواری مواجه می‌شود.مهم‌ترین تفاوت آبیاری قطره ای با سایر روش‌های آبیاری در این است که بین تبخیر و مقدار آبی که باید به زمین داده شود، در یک دوره زمانی محدود ?? تا ?? ساعت توازن برقرار می‌شود. این امر باعث می‌شود با توجه به محدود بودن میزان آب در دسترس، بیشترین بهره‌وری از آب انجام پذیرد. از آنجا که سیستم‌های آبیاری موضعی یا قطره ای ثابت هستند، خودکار کردن بسیاری از آن‌ها آسان است. این سیستم‌ها برای مدیران آبیاری که قصد اختلاط کود و آب کود آبیاری را درون سیستم آبیاری دارند، مناسب هستند.کارشناسان معتقدند در این نوع آبیاری در مصرف آب صرفه جویی می‌شود و امکان آبیاری در اراضی شیب‌دار بدون نیاز داشتن به تسطیح فراهم می‌گردد. آبیاری با منابع آبی کم که در آبیاری سطحی نمی‌تواند مورد استفاده قرار گیرد میسر می‌شود و همچنین امکان آبیاری در بیشتر خاک‌ها و بافت‌های مختلف خاک‌های سبک تا سنگین فراهم می‌شود. از سوی دیگر از جریان سطحی آب و فرسایش خاک جلوگیری می‌شود و محافظت از گیاه در مقابل یخبندان ناشی از سرمای زودرس ممکن است و امکان سم‌پاشی و کوددهی فراهم است.این در حالی است که تا پایان برنامه هدف‌گذاری شده آبیاری نوین در آذربایجان_غربی زمان زیادی باقی نمانده است اما به دلیل مشکلات و محدودیت‌های فراروی از جمله کمبود شدید بودجه تاکنون تنها حدود یک چهارم این برنامه اجرایی شده است.
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۰۶ مهر ۱۳۹۲ ساعت ۱۰:۱۵ ق.ظ
