گروه فرهنگي:دبيرکل نهاد کتابخانه‌هاي عمومي با اشاره به ذهنيت غالب مردم درباره کتابخانه‌هاي عمومي گفت: در اين نگاه هنوز کتابخانه‌ها جايي براي امانت گرفتن کتاب است اما در نگاه امروز فراتر از اين تصور است.
آزاده نظر بلند، دبيرکل نهاد کتابخانه‌هاي عمومي کشور، به مناسبت روز فرهنگ عمومي ، درباره نقش کتابخانه‌هاي عمومي در ارتقا فرهنگ عمومي نکاتي مطرح کرد. او در اين گفتگو با اشاره به طرح‌هايي که در اين راستا اجرا شده يا در دست اجرا است، تاکيد کرد که »عمومي شدن« کتابخانه‌ها اقدامي است که در اين دوره مد نظر بوده است. نظربلند در بخش ديگري از اين گفتگو به اهميت اين نهاد در سنجش فرهنگ عمومي به دليل ارتباط مستقيم با مردم اشاره کرد.
مشروح اين گفتگو را در ادامه مي‌خوانيد.
شما هم‌زمان دبيرکل نهاد کتابخانه‌هاي عمومي و عضو شوراي فرهنگ عمومي کشور هستيد. اگر بخواهيد از زاويه »فرهنگ عمومي« به کتابخانه نگاه کنيد، اين نهاد را در کجاي نقشه فرهنگي کشور مي‌بينيد؟
در نقشه فرهنگ عمومي کشور، کتابخانه‌هاي عمومي جايگاهي ويژه دارند، چون ارتباطي بي‌واسطه ميان عناصر فرهنگي و عموم مردم برقرار مي‌کنند. ويژگي مهم اين نهاد، عمومي بودن خدمات و عدم گزينش خدمت‌گيرنده است؛ يعني هر فرد، صرف‌نظر از سن، طبقه يا سليقه فرهنگي، مي‌تواند از کتابخانه بهره‌مند شود. امروز با پراکندگي گسترده و دسترسي آسان نقاط خدمت کتابخانه‌هاي عمومي در سراسر کشور، اين نهاد به يکي از مؤثرترين پايگاه‌هاي فرهنگ عمومي تبديل شده است؛ نهادي که نقش آن در پيوند ميان مردم و فرهنگ، روزبه‌روز پررنگ‌تر مي‌شود.
اگر فرهنگ عمومي را مجموعه‌اي از عادت‌ها و ذائقه‌هاي مشترک بدانيم، کتابخانه چگونه مي‌تواند در شکل‌گيري عادت مطالعه و تفکر جمعي نقش‌آفرين باشد؟
در نهاد کتابخانه‌هاي عمومي کشور، ما باور داريم که شکل‌گيري عادت مطالعه و تفکر جمعي از دوره کودکي و نوجواني آغاز مي‌شود. از همين رو، در سياست‌هاي ترويجي جديد، طرح »هم‌خوان« را طراحي کرده‌ايم؛ برنامه‌اي کلان که شاکله اصلي آن را ترويج خواندن با محوريت کتابخانه عمومي تشکيل مي‌دهد. در هم‌خوان، توجه ويژه‌اي به کودک و نوجوان شده است، زيرا اين نسل نه‌تنها مخاطب آينده ماست، بلکه عامل تغيير عادت مطالعه در خانواده‌ها نيز به شمار مي‌رود. نهاد کتابخانه‌هاي عمومي، يکي از مؤثرترين مجموعه‌هاي حاضر در عرصه فرهنگ کشور است و بر پايه حضور ميداني گسترده‌اش، همواره تحليل دقيق و واقعي از تحولات فرهنگي جامعه داشته است.
شايد بتوان گفت اين توجه به کودک و نوجوان از بدو تأسيس نهاد، به دليل همين جايگاه ميداني، همواره مورد توجه بوده و به‌صورت قانوني نانوشته در دوره‌هاي مختلف تداوم يافته است؛ گاه پررنگ‌تر و گاه کم‌رنگ‌تر، اما همواره حاضر. در دوره جديد، اين توجه در قالب سياست‌هاي اصلي نهاد تثبيت شده و در عمل نيز خود را نشان داده است؛ چنان‌که در طرح »قاصدک« با اعتبار 42 ميليارد تومان، بيش از 260 هزار نسخه کتاب ويژه کودک و نوجوان به شبکه کتابخانه‌هاي عمومي کشور افزوده شده است. اين اقدام نشان مي‌دهد که نگاه نهاد به نسل‌هاي جديد، صرفاً شعاري نيست، بلکه بخشي از راهبرد عملي ما براي آينده فرهنگ کشور است.
از نظر شما با تغيير ذائقه نسل جديد و گسترش فضاي ديجيتال، کتابخانه‌هاي عمومي چگونه مي‌توانند محل رجوع باشد و جذاب باقي بماند؟
در ذهن بسياري از مردم، کتابخانه عمومي هنوز به‌عنوان جايي براي امانت گرفتن کتاب يا مطالعه در سکوت شناخته مي‌شود؛ اما در نگاه امروز نهاد کتابخانه‌هاي عمومي، کتابخانه فراتر از اين تصور است. ما مي‌خواهيم اين نگاه را تغيير دهيم. سياست جديد نهاد در بخش‌هايي مثل »سالمندان«، »کودکان«، »فضاهاي اشتراکي«و به‌ويژه »ساخت‌کده«، بر همين اساس طراحي شده است؛ تا نشان دهيم کتابخانه عمومي مي‌تواند مجموعه‌اي از خدمات متنوع فرهنگي، آموزشي و اجتماعي را به عموم مردم ارائه کند. مثلاً الگوي ساخت‌کده از تجربه‌هاي موفق کشورهاي توسعه‌يافته الهام گرفته شده است؛ جايي که براي کاهش ديجيتال‌زدگي و بازگرداندن نسل جديد به تجربه‌هاي واقعي زندگي، فضاهاي خلاق و کارگاهي ايجاد شده‌اند. ما اين ايده را بومي‌سازي کرديم تا در کتابخانه‌هاي عمومي ايران نيز فرصت تجربه، همکاري و خلاقيت براي کودکان و نوجوانان فراهم شود.
در شوراي فرهنگ عمومي کشور، بحث‌هاي زيادي درباره شاخص‌هاي فرهنگ عمومي مطرح است. آيا نهاد کتابخانه‌ها مي‌تواند به يکي از شاخص‌هاي سنجش فرهنگ عمومي تبديل شوند؟
کتابخانه‌هاي عمومي از جهات مختلف مي‌توانند به شاخص براي سنجش فرهنگ عمومي تبديل شوند، چون فعاليت آن‌ها به طور مستقيم با رفتار فرهنگي مردم در ارتباط است. با اين حال، يکي از مهم‌ترين اقدامات ما در دوره جديد، تمرکز بر داده‌مندي و پايش اطلاعات است؛ اقدامي که در امتداد راهبرد رئيس‌جمهور محترم در حوزه »اطلاعات و ديتا« تعريف شده است.
در نهاد کتابخانه‌هاي عمومي کشور، هدف ما منظم‌سازي و تحليل دقيق داده‌ها، چه در حوزه منابع و چه در حوزه اعضا و مخاطبان است. اين زيرساخت در حال شکل‌گيري است و مي‌تواند به يکي از مهم‌ترين ابزارهاي سياست‌گذاري فرهنگي کشور تبديل شود؛ چرا که داده‌هاي واقعي کتابخانه‌ها، تصوير دقيقي از رفتار فرهنگي مردم در اختيار تصميم‌گيران مي‌گذارد و حتي مي‌تواند در طراحي و برنامه‌ريزي‌هاي سياست‌هاي اقتصادي و اجتماعي نيز اثرگذار باشد.
نهاد کتابخانه‌ها چطور تلاش مي‌کند مفهوم »عمومي بودن« را از سطح شعار به راهبرد عملي تبديل کند؟
ما پيش‌تر درباره »نقاط خدمت« و گستردگي کمي شبکه کتابخانه‌هاي عمومي توضيح داديم، اما عموميت فقط در تعداد خلاصه نمي‌شود. در دوره جديد، تلاش کرده‌ايم مفهوم »عمومي بودن« را در کيفيت خدمات و تأمين منابع هم معنا کنيم. به همين دليل، سياست »نيازمبنا بودن منابع« را سرلوحه قرار داده‌ايم. ديگر تصميم درباره خريد کتاب، نشريه يا مجله صرفاً در ستاد گرفته نمي‌شود؛ بلکه کتابدار، به‌عنوان کارشناس نزديک به مخاطب، بر اساس نيازهاي واقعي مراجعان پيشنهاد مي‌دهد و ما منابع را با تکيه بر اين داده‌ها تهيه مي‌کنيم. خوشبختانه اين رويکرد با واکنش مثبت کتابداران و اعضا همراه بوده و نشان داده که وقتي تصميم‌گيري از دل نياز عمومي بيرون بيايد، کتابخانه واقعاً به نهادي »عمومي« تبديل مي‌شود، نه فقط در نام بلکه در عمل.
اگر بخواهيد در يک جمله نقش نهاد کتابخانه‌ها را در فرهنگ عمومي خلاصه کنيد، آن جمله چيست؟
به گزارش آرازآذربايجان به نقل از مهر،امکان زيست آگاهانه و دانش‌محور بر مبناي آثار، محصولات و خدمات فرهنگي، اجتماعي که از طريق کتابخانه‌هاي عمومي دسترس‌پذير مي‌شود.
.Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com
بلاي تثبيت قيمت بنزين بر سر اقتصاد ايران و معيشت
احياي بمب نمکي درياچه اروميه شبه‌علم نيست مشکل مديريت پروژه است
منشور کوروش روايت نخستين بيانيه انسانيت در تاريخ
کؤچري کاروان دير سانکي
ظرفيت هاي علمي براي احياي درياچه اروميه استفاده مي شود
پروژه‌هاي عمراني فراموش‌شده در آذربايجان غربي خاک‌خوردگي به جاي بهره‌برداري
معطلي کاميون‌هاي ايران پشت مرزها
آيا درياچه اروميه قبلا هم خشک شده بود
کتابخانه فراتر از جاي امانت گرفتن
قوربانليق سيمفونيسي
درباره آراز آذربایجان