کاهش ساعت کاري و افزايش تعطيلات در آستانه تشديد تحريم‌ها

زهرا علي‌اکبري

گروه تحليل: با وجود هشدار سنگين کارشناسان و فعالان اقتصادي و اتاق بازرگاني، تعطيلي پنجشنبه‌ها در مجلس شوراي اسلامي به تصويب رسيد.
سال‌هاست بحث افزايش تعطيلات رسمي هفته در ايران در دستور کار دولت و مجلس قرار دارد.
اين موضوع از مجلس ششم تا کنون بارها مورد بررسي قرار گرفته و حالا در تاريخ پانزدهم اسفند ماه سال 1403 ، بالاخره مجلس شوراي اسلامي در صحن علني با وجود تذکرات شديد فعالان اقتصادي و بخش خصوصي و ... با تعطيلي پنجشنبه و جمعه در ايران موافقت کرد و ساعت کاري کارکنان دولت را در شرايطي که تشديد تحريم‌هاي اقتصادي تصوير ناگواري را پيش روي ايران قرار داده را کاهش داد.
پيش از اين در 26 ارديبهشت ماه سال جاري مجلس يازدهم که در آخرين روزهاي کاري خود را پشت سر مي‌گذاشت، با تعطيلي شنبه‌ها به عنوان روز دوم تعطيل موافقت کرد اما در نهايت اين مصوبه از سوي شوراي نگهبان تاييد نشد و طحان نظيف، سخنگوي شوراي نگهبان در سيزدهم مرداد ماه امسال اعلام کرد:»نظر شوراي نگهبان در مورد افزايش تعطيلات هفتگي با تعطيلي شنبه به اين شرح است: »اطلاق تحديد روزهاي کاري به يک‌شنبه تا پنج‌شنبه که مستلزم تعطيلي روز شنبه مي‌باشد، خلاف موازين شرع شناخته شد.«
چه کسي از تعطيلي پنجشنبه ها سخن گفت؟
محمود احمدي‌نژاد کسي بود که صراحتا از تعطيلي پنجشنبه‌ها دفاع مي‌کرد و سال 1390 وقتي احتمال بررسي مجدد تعطيلات رسمي در ايران بالا گرفته بود، مخالفان تعطيلات پنجشنبه‌ها را گروهي ناميد که بازي روشنفکري راه انداخته‌اند . سال 1384 بود که مرکز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي طرحي را با هدف ساماندهي يا بهتر بگوييم کاهش تعطيلات رسمي تدوين کرده بود و معتقد بود لازم است تعطيلات رسمي در ايران از 25 روز به 16 روز کاهش يابد. در اين مسير حتي کاهش تعطيلات نوروزي نيز مد نظر بود. مرکز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي در اين راستا کاهش تعطيلات را اقدامي در راستاي بهبود وضعيت اقتصادي و توسعه در ايران مي‌دانست. احمدي نژاد اما از هر تريبوني بهره گرفت تا ثابت کند ايران به تعطيلات بيشتري نياز دارد. او تعطيلات در ايران را کم دانسته و اعلام مي‌کرد ايران يکي از کمترين تعطيلات رسمي را در جهان دارد و بايد تعطيلات با هدف افزايش بهره‌وري افزايش يابد. در اين مسير هشدارهاي کارشناسان نيز در خصوص زيان‌هاي اقتصادي تعطيلات پنجشنبه خريداري نداشت. کارشناسان بر اين اعتقاد بودند که تعطيلات پنجشنبه و جمعه شمار روزهايي که ايران قادر به مراوده با بازارهاي جهاني نيست را به چهار روز هفته افزايش مي‌دهد. پيشنهاد جايگزين اين بود که روز دوم تعطيل در ايران به جاي پنجشنبه و شنبه باشد اما اين پيشنهاد نيز مخالفان جدي و زيادي داشت چرا که عنوان مي‌شد تعطيلي شنبه منطبق با تعطيلات يهوديان است و کشور اسلامي نبايد با اين تعطيلات خود را هماهنگ کند.
مخالفان تعطيلات پنجشنبه چه کساني بودند؟
هر چند در بيست سال گذشته بارها و بارها فعالان اقتصادي بخش خصوصي مخالفت صريح خود با تعطيلي روز پنجشنبه را اعلام کردند اما با اين حال مجلس شوراي اسلامي در پانزدهمين روز اسفند اين موضوع را به تصويب رساند.
پيش از اين در ارديبهشت ماه سال جاري کشاني، رييس اتاق بازرگاني، صنايع، معادن و کشاورزي استان اصفهان اعلام کرد: تعطيلي پنجشنبه‌ها 8.3 ميليارد دلار به تجارت بين المللي کشور ضرر مي‌زند و اين ضرر تنها مختص عده‌اي نيست.در حقيقت ضرر 8.3 ميليارد دلاري تجارت کشور با تعطيل شدن پنجشنبه‌ها باعث مي شود درآمد ارزي کشور کاهش و نرخ ارز افرايش يابد که تاثير آن را دقيقاً بر زندگي مردم ببينيم.در عين حال صدرالدين نياوراني، نايب رئيس کميسيون توسعه صادرات غيرنفتي اتاق بازرگاني در گفت‌وگو با ايسنا، نيز با تاکيد بر اين‌که تعطيلي پنجشنبه‌ها زيان اقتصادي به همراه دارد گفته بود: بالاخره يک روزي کشور به تعطيلي روز شنبه که عرف منطقه شده تن مي‌دهد، کشورهاي مترقي و اسلامي هم در منطقه به تغيير تعطيلات تن دادند. حتي برخي کشورها مثل ترکيه، شنبه و يکشنبه تعطيل هستند و روز جمعه ساعت نماز را تعطيل مي‌کنند. پيش‌بيني وي در اين زمينه البته محقق نشد و مجلس ترجيح داد شمار روزهايي که ايران قادر به ارتباط با بازارهاي جهاني است را به سه روز در هفته کاهش دهد.
فروردين ماه سال جاري نيز اتاق بازرگاني تهران در بيانيه‌اي صراحتا اعلام کرد: اتاق بازرگاني تهران در بيانيه‌اي در مورد افزودن روز پنجشنبه به جاي شنبه، به تعطيلات پايان هفته عنوان کرد که تصميمي گرفته شده که نشانه عدم باور قلبي و ذهني به بخش خصوصي است.
در بخشي از بيانيه اتاق بازرگاني، صنايع، معادن و کشاورزي تهران در واکنش به مصوبه‌ي کميسيون اقتصادي در خصوص تعيين روز پنشحبه به عنوان روز تعطيل در ايران تاکيد شد: تصميم اخير کميسيون اجتماعي مجلس شوراي اسلامي در صورت تأييد نهايي و تبديل به قانون جاري کشور، قطع ارتباط اقتصاد کشور با بازارهاي بين‌المللي را به چهار روز در هفته افزايش مي‌دهد و روشن است که در شرايط تحريم و محدوديت‌هاي خارجي و تنگناهاي داخلي، زيان مضاعفي بر اقتصاد کشور خصوصاً در شرايط دشوار کنوني تحميل خواهد شد.
محمد بحرينيان، پژوهشگر توسعه نيز در واکنش به اين تصميم کميسيون اجتماعي گفته بود ما در شرايطي هستيم که نياز به کار بيشتر داريم نه تعطيلي بيشتر و اگر قرار نيست روز شنبه تعطيل شود، بهتر است تعطيلي روز پنجشنبه نيز منتفي شود و روال قبل برقرار بماند.
موافقان تعطيلات پنجشنبه چه کساني هستند؟
آرمان خالقي، عضو هيات مديره خانه صمت، گفت: »دوستان چند دليل براي تعطيل پنجشنبه و جمعه دارند. يکي از اين دلايل افزايش نرخ جمعيت است. آيا با تعطيل پنجشنبه‌ها جمعيت تهران در 10 سال اخير افزايش داشته است؟! ما امروز در مورد کاهش باروري در کشور حرف مي‌زنيم. يا براي مثال، از کل جمعيت تهران، چند درصد از مردم روز پنجشنبه‌ها به بهشت زهرا مراجعه مي‌کنند؟«
در عين حال عباس عبدي نيز در اين باره در يادداشتي نوشته بود: يکي از طرفداران وضع موجود تعطيلي پنجشنبه هم به فرزندآوري ربط داده شده و گفته که: »يکي از دلايل موافقان تعطيلي پنجشنبه‌ها افزايش نرخ جمعيت است!« ماجرا هنگامي جالب مي‌شود که آقاي حداد عادل هم وارد موضوع مي‌شود، آن هم چند سال پس از تصويب و اجراي اين قانون بسيار پرهزينه و شکست‌خورده!
حجت‌الاسلام سيدمحمدرضا ميرتاج‌الديني، نماينده تبريز در مخالفت با تعطيلي شنبه به جاي پنجشنبه در جريان بررسي لايحه در ارديبهشت ماه سال جاري در مجلس يازدهم گفته بود: تعطيلي پنجشنبه‌ها با در نظر گرفتن مباني فرهنگي، ديني، اجتماعي و سياسي داراي اهميت است و ضمن اينکه تعطيلي پنجشنبه‌ها در درازمدت در کشور نهادينه شده است.
وي معتقد بود پيشنهاد تعطيلي روز شنبه بر اساس يک پروپاگانداي رسانه‌اي مطرح شده، اين در حالي است که مراودات اقتصادي آمريکا و چين 1500 ميليارد دلار مبادلات تجاري است که حتي يک ساعت يا روز اداري مشترک با هم ندارند. 85 درصد تجارت خارجي ما با 10 کشور است که اکثر آنها مسلمان هستند. از طرف ديگر اکنون عصر ارتباطات است و عملاً روز تعطيلي و غيرتعطيلي معنايي ندارد.علي‌اکبر عليزاده، نماينده مجلس نيز گفته است: 90 درصد تجارت ما با همسايگان است، مدل تعطيلي همسايگان هم مثل خودمان بوده و ربطي به پنجشنبه و شنبه ندارد.محمدتقي نقدعلي نماينده اصفهان نيز معتقد بود تعطيلي شنبه به جاش پنجشنبه اثار سوء فرهنگي دارد.روح‌الله حريزاوي، قائم مقام سازمان تبليغات اسلامي نوشت: تکليف تعطيلات آخر هفته مشخص است و رهبر انقلاب بارها نسبت به عواقب پيروي از سبک زندگي کفار هشدار داده‌اند.به گزارش آراز آذربايجان به نقل از خبرآنلاين،در عين حال محمدجواد حاج علي‌اکبري، امام جمعه تهران نيز مصوبه‌ي پيشين مجلس براي تعطيلي پنجشنبه را اقدامي دانست که به مومنان برخورد . آيت‌الله سبحاني نيز در ان زمان در بيانيه‌اي مخالفت خود با اين اقدام را اعلام کرد و معتقد بود موضوع تنها اقتصاد نيست و نبايد فرهنگ و سنن را ناديده گرفت.حالا از پس نزديک به دو دهه بحث در خصوص انتخاب روز دوم تعطيلي در ايران، بالاخره نمايندگان مجلس شوراي اسلامي با تعطيلي پنجشنبه‌ها موافقت کردند تا شمار روزهايي که ايران ارتباطي با بازارهاي جهاني ندارد از سه روز به چهار روز افزايش يابد.