کالابرگ الکترونيک؛ طرح حمايتي يا بار سنگين بر دوش دولت

بررسي‌ها نشان مي‌دهد اجراي هر مرحله از طرح کالابرگ الکترونيک 25 هزار ميليارد تومان هزينه دارد
در يک سال اخير، طرح کالابرگ در چهار مرحله اجرا شده و طبق برآوردها، هر مرحله حدود 25هزار‌ميليارد تومان هزينه در پي داشته است. با وجود اين هزينه‌هاي سنگين، طرح يادشده تاثير قابل‌توجهي، به‌ويژه بر رفاه خانوار‌هاي با درآمد متوسط، نداشته است. همچنين محدود بودن تعداد کالا‌هاي مشمول نيز در کاهش رضايتمندي دريافت‌کنندگان موثر بوده است. کارشناسان پيشنهاد مي‌کنند مبلغ يارانه به‌صورت هدفمندتر و با ميزان بالاتر به دهک‌هاي پايين درآمدي پرداخت شود.
طرح کالابرگ الکترونيک که پس از ماه‌ها توقف از اسفند سال گذشته دوباره از سر گرفته شد، همچنان در مسير پرچالشي حرکت مي‌کند. اين طرح تاکنون در چهار مرحله براي دهک‌هاي يک تا هفت اجرا شده، اما مشکلات تامين مالي و کارآيي پايين آن همچنان محل بحث است.
برآورد‌ها نشان مي‌دهد اجراي هر مرحله از کالابرگ حدود 25هزار‌ميليارد تومان منابع نياز دارد. با اين حال مبلغ پرداختي به هر فرد کفاف هزينه کالا‌هاي اساسي را نمي‌دهد.
تنها 7.8درصد از افراد مبلغ کالابرگ را براي تامين نياز‌هاي ضروري خود کافي عنوان کرده‌اند. در نشست ششم آبان‌ماه مجلس با حضور وزير تعاون، کار و رفاه اجتماعي و رئيس سازمان برنامه و بودجه، درباره شيوه جديد کالابرگ گفت‌و‌گو شد. رئيس سازمان برنامه و بودجه عنوان کرده است که طرح کالابرگ جديد تغيير چنداني نکرده و با اقلام کمتر ادامه خواهد يافت. کارشناسان توصيه مي‌کنند مبلغ کالابرگ افزايش يابد و به دهک‌هاي کم‌درآمدتر پرداخت شود تا اثرگذاري آن بر افزايش سرانه کالري مصرفي بيشتر شود.
اين طرح با چالش‌هايي همچون مشکلات در تامين مالي همراه بوده است و حتي دليل وقفه 10ماهه پرداخت کالابرگ در سال گذشته نيز هزينه‌هاي بالاي اين طرح عنوان شده بود. براي تامين مالي هر مرحله از کالابرگ بالغ بر 25هزار‌ميليارد تومان نياز است.
با وجود اين هزينه‌ها، طرح براي بهبود رفاه خانوار و تامين هزينه‌هاي خريد اقلام خوراکي ضروري چندان موفق نبوده است. تنها 8.7درصد از مشمولان مبلغ کالابرگ را کافي دانسته بودند و نيمي از آنان به محدود بودن کالابرگ به يازده قلم کالا اشاره کرده‌اند.
کارشناسان اصلاح شيوه اجراي طرح را ضروري مي‌دانند؛ زيرا مبلغ پرداختي کفاف هزينه‌هاي خريد کالا‌هاي ضروري را نمي‌دهد. تورم نقطه‌اي 64.3 درصدي در گروه خوراکي‌ها موجب شده است که با گذشت زمان ميزان کالا‌هايي که مي‌توان با کالابرگ خريد، کمتر شود. کارشناسان توصيه مي‌کنند که با توجه به محدوديت منابع، اولويت پرداخت کالابرگ دهک‌هاي پايين و آسيب‌پذيرتر باشد تا مطلوبيت بيشتري براي اين گروه فراهم شود.
طرح کالابرگ نخستين‌بار در اسفندماه سال 1401 اجرا شد. در سال 1402 مدل پرداخت تغيير کرد و دولت گستره افراد مشمول را محدود کرد. در مرحله جديد با عنوان «فجرانه» مبلغ يارانه کالا‌هاي اساسي به 220 هزار تومان رسيد، اما به‌دليل مشکلات مالي در ارديبهشت‌ماه 143 متوقف شد. از اسفندماه سال 1403 طرح مجدداً آغاز شد و به دهک‌هاي يک تا سه مبلغ 500 هزار تومان و به دهک‌هاي چهار تا هفت مبلغ 350 هزار تومان پرداخت شد.
فقر کالري اثرات گسترده‌اي بر سلامت و بهره‌وري جامعه دارد. در سال‌هاي اخير، به‌دليل تحريم و تورم، قدرت خريد خانوار‌ها کاهش يافته و ميانگين سرانه کالري مصرفي کمتر از 2100 کالري گزارش شده است. در چنين شرايطي، اقدامات حمايتي براي تامين مواد غذايي اهميت ويژه‌اي دارد، اما اثربخشي آن زماني تضمين مي‌شود که به شکل هدفمند به خانوار‌هاي نيازمند اختصاص يابد.
به گزارش آرازآذربايجان به نقل از اقتصاد24،تجربه جهاني نشان مي‌دهد برنامه‌هاي تغذيه‌اي زماني موفق خواهند بود که گروه‌هاي هدف به‌درستي شناسايي شوند، شيوه حمايت انعطاف‌پذير باشد و خانوار‌ها بتوانند مطابق نياز خود انتخاب کنند. همچنين شفافيت و نظارت موثر بر اجرا و همکاري منسجم ميان نهاد‌ها نقش مهمي در جلوگيري از اتلاف منابع و افزايش اثربخشي طرح‌ها دارد.