مشکل فروش و عرضه صنایع دستی در استان
مهدی قلیپور
گروه اقتصادی: جایگاه مهم صنایع دستی در ایجاد اشتغال و درآمدزایی جمعیت درخور توجهی از استان، قابلیت بالقوه و بالفعل هنرهای چوب شهر ارومیه، ضرورت توجه هرچه بیشتر مسئولان به این صنعت را مضاعف میکند.
صنایع دستی در هر کشور به اندازه تمدن آن کشور قدمت دارد و در ایران به واسطه پهناور بودن و شرایط جغرافیایی خاص آن و برخوردار بودن از قومیتهای مختلف که در طول سالیان دراز در کنار هم کشور واحدی به نام ایران را به وجود آوردهاند از تنوع فرهنگی بالایی برخوردار است. با توجه به جایگاه مهم صنایع دستی در ایجاد اشتغال و درآمدزایی جمعیت درخور توجهی از کشور، ضرورت توجه هرچه بیشتر به این هنر صنعت در کشور احساس میشود. ولی آمار صادرات صنایع دستی از درآمدی ارزی ناچیزی از سهم درآمد ملی خبر میدهد که این خود جای تامل و بررسی را دارد. به طوری که سهم ایران در بازارهای جهانی صنایع دستی در مقایسه با کشور ایالات متحده که بالغ بر ۱۴ میلیارد دلار تخمین زده شده است قابل طرح و مقایسه نیست. استان آذربایجان غربی به خاطر ویژگیهای جغرافیایی و آب و هوایی و نیز تنوع قومیتها و فرهنگهای مختلف از جایگاه کم نظیر و برجستهای در کشور برخوردار است. داشتن مرز طولانی و هم مرز بودن این استان با سه کشور خارجی و نیز به واسطه اینکه دروازه ورودی اروپا به ایران محسوب میشود، حاکی از اهمیت استراتژیک و توریستی این خطه از سرزمین ایران است. کانونهای مهم تولید آثار صنایع دستی استان شهرهای ارومیه، مهاباد، تکاب و خوی است که در این میان ارومیه از رتبه اول برخوردار است.
محصولات عمده صنایع دستی استان شامل هنرها و صنایع چوب، ساخت آلات موسیقی، سفال، شیشه آلات، چرم گلیم، جاجیم است که با استثناء گلیم و جاجیم و قالی بقیه تولیدات صنایع دستی غالبا در ارومیه صورت میگیرد.
ارومیه از دیرباز مهد هنرهای چوب در ایران شناخته شده است و در تداوم مسیر خود منبت کاری، حجم تراشی چوبی، معرق کاری، مشبک کاری مورد توجه هنرمندان این دیار قرار گرفته است. به طوری که امروزه در منبت کاری و حجم تراشی چوب میتوان به جرات نام مکتب ارومیه را به زبان آورد. در حوزه سازسازی سنتی و جهانی انواع سازهای سیمی مانند تار قفقاز، قوپوز آذری، سه تار و ویولون و سنتور به چشم میخورد. سفال، شیشه، سنگ و تراش سنگهای قیمتی نیز در طول یک دهه اخیر رشد کیفی و کمی قابل ملاحظهای را به خود دیدهاند.
مهاباد مرکز اصلی تولید گلیم و جاجیم و تکاب و خوی به ترتیب مرکز اصلی تولید فرش افشار و ماهی میباشند. لازم به ذکر است که سوزن دوزی، ملیله دوزی و سرمه دوزی نیز در ارومیه و بعضی از شهرهای استان در طیف تولید صنایع دستی است ولی به دلیل حجم کم تولید، علی رغم کیفیت ساختاری آثار تولیدی نمیتوان از صنایع دستی شاخص استان از آنها نام برد. باید اذعان کرد که با وجود تنوع کمی محصولات صنایع دستی استان، آذربایجان غربی با هنر و صنایع چوبی شناخته شده میباشد.
این در حالی است که اولین مرکز آموزش عالی علمی کاربردی صنایع دستی در کشور در ارومیه آغاز به کار کرده و ۱۲ مرکز دیگر کنونی در نقاط مختلف کشور بعد از ارومیه تاسیس شدهاند که مهمترین دلیل این تفکر در بدو امر، قابلیت بالقوه و بالفعل هنرهای چوب این شهر است. همچنین جایگاه مهم صنایع دستی در ایجاد اشتغال و درآمدزایی جمعیت درخور توجهی از استان، قابلیت بالقوه و بالفعل هنرهای چوب این شهر، ضرورت توجه هرچه بیشتر مسئولان به این صنعت را مضاعف میکند.
آمارها نشان میدهد که انواع فرش، گلیم، صنایع چوبی و پارچههای دستی به عنوان مهمترین صنایع دستی در استان آذربایجان غربی تولید میشود و علاوه بر آن کارگاههای صابونسازی نیز در سطح استان فعالیت دارند. از این میان، بافتههای دستی و صنایع چوبی مانند انواع مجسمههای حیوانات، وسایل شطرنج، جعبه و میز آرایش بانوان و نقاشی روی چرم دارای شهرت ملی است.
صنایع دستی این استان عبارتند از بافت انواع قالی، گلیم، جاجیم، سجاده، چادرهای کتانی و شالگردن، ریسندگی و بافندگی به شیوه سنتی و تولید جورابهای پشمی، عرقچین، کلاه و دستکش، حصیربافی، سبدبافی، کوزهگری و صنایع چوبی میباشد.
در مورد قالیهای استان آذربایجان غربی تاریخ دقیقی در دسترس نیست و نقشه خاصی که مربوط به استان باشد نیز وجود ندارد. ولی هم اکنون تقریباً نقشه سایر مناطق را میبافند. در آذربایجان غربی، به دلیل نزدیکی و همجواریش با استان آذربایجان شرقی که یکی از مراکز عمده قالیبافی در دنیا است، قالیبافی متداول است. مهمترین مراکز قالیبافی استان شهرهای تکاب و میاندوآب و مناطق روستایی و عشایری آن است.
در بخشهایی از استان، گلیم بافی از جمله گلیم سوماک نیز بافته میشود. آذربایجان غربی در بحث رنگرزی و چاپهای سنتی نیز فعال است. کلیه فرآوردههایی که به وسیله قلم مو، قالب و شابلون رنگ آمیزی میشود و پذیرای نقش میشود جزو چاپهای سنتی به حساب میآیند. با وجود اینکه هنرمندان صنایع دستی استان تولیدات قابل توجهی دارند اما در مرحله فروش با مشکل مواجه میشوند. بر خلاف تولید مطلوب، عرضه صنایع دستی در استان با مشکل مواجه است.
در بخش فروش محل عرضه مناسبی وجود ندارد و در برخی شهرستانهای استان آذربایجان غربی نمایشگاه دائمی عرضه محصولات دستی وجود ندارد.
مشکل حوزه فروش موجب شده صنایع دستی آذربایجان غربی سهمی در بازارهای جهانی نداشته و حتی در استانهای دیگر نیز به صورت شایسته معرفی نشود. برپایی نمایشگاههای موقت صنایع دستی در ارومیه و شهرستانهای دیگر میتواند فرصت مطلوبی برای فروش محصولات دستی فراهم کند.
این در حالی است که برگزاری نمایشگاههای رایگان در سطح استان نقش بسزایی در فروش و عرضه صنایع دستی استان ایفا میکند و نه تنها این طرح بلکه حضور هنرمندان در هفته فرهنگی ارومیه در استانهای دیگر نیز باید به صورت جدی پیگیری شود.به نظر میرسد این طرح در فصل تابستان به مدت یک یا دو ماه میتواند اجرایی شود و علاوه بر این وجود نمایشگاه دائمی به ویژه در مبادی ورودی شهر فرصتی برای عرضه این گروه از محصولات است.
نوشته شده توسط admin در پنجشنبه, ۲۹ خرداد ۱۳۹۳ ساعت ۴:۵۹ ق.ظ