تحرک در بازار کار ملموس نيست

غفلت از واقعیت تلخ بیکاری در جامعه

گروه اقتصادی : جمله »برنامه امسال برای ایجاد اشتغال‌، اعطای تسهیلات در قالب سرمایه در گردش است که از این طریق و با مشارکت مردم پیش‌بینی می‌شود ۴۰۰ هزار شغل ایجاد شود« را علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نخستین بار در هفته دولت اعلام کرد.
ربیعی البته برای تکمیل صحبتش این را هم گفت که پس از تشکیل دولت، ۸۰۰ هزار بیمه شده اضافه شد که از این تعداد حداقل ۳۰۰ هزار نفر، بیمه شده جدید هستند و این نشان از افزایش اشتغال است.
بعد از آن، رئیس جمهور مدتی پیش در گفت‌وگوی تلویزیونی با مردم اعلام کرد: بر مبنای آنچه وزارت کار در مورد بیمه‌های جدید می‌گوید، شاهد کاهش افرادی هستیم که به دنبال بیمه بیکاری می‌آیند و این یعنی بیکاری کاهش یافته است.
* رئیس جمهور: در نیمه اول امسال ۸۰ هزار کاهش و ۴۳۰ هزار افزایش اشتغال داشتیم
روحانی افزود:‌ بر اساس گزارش وزارت کار در شش ماهه گذشته تقریبا بالای ۴۰۰ هزار اشتغال جدید اعلام شده است، یعنی ۸۰ هزار کاهش و ۴۳۰ هزار افزایش اشتغال داشته‌ایم که امید است، این مسیر در شش ماه دوم سال ادامه یابد.
این اظهارات در حالی انجام شد که معاون اشتغال وزارت کار درباره میزان اشتغال پیش‌بینی شده در سال جاری گفت: با فرض اینکه امسال نرخ رشد اقتصادی به ۲٫۵ تا ۳ درصد برسد و فضای کسب و کار کشور بهبود یابد پیش‌بینی می‌کنیم، نزدیک به ۳۰۰ هزار فرصت شغلی در کشور ایجاد شود.
* وضعیت بیکاری در مناطق محروم بحرانی است
اسماعیل جلیلی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره ایجاد ۴۰۰ هزار شغل در سال جاری معتقد است که بیکاری همچنان معضل اول کشور است و این مسئله در مناطق کمتر توسعه یافته بیشتر نمود دارد.
وی افزود: برای مثال در استان خوزستان و حوزه انتخابیه من که شامل چهار شهرستان است، از هر ده مراجعه‌ای که به من می‌شود، همگی عیناً تقاضای شغل برای خود یا فرزندانشان دارند و این نشان می‌دهد که جامعه متقاضی کار ما زیاد است.جلیلی گفت: البته تعداد بیکاران به دلیل تعطیلی بسیاری از پروژه‌های عمرانی اضافه شده است و دولت باید در این باره فکر اساسی بکند.
وی درباره اینکه دولت اعلام می‌کند بخشی از اشتغال مربوط به جلوگیری از بین رفتن مشاغل فعلی است، گفت: حفظ اشتغال موجود به معنای ایجاد اشتغال جدید نیست، بلکه تثبیت مشاغل موجود است.
* افزایش ۴۰۰ هزار نفری تعداد شاغلان در تابستان
در عین حال محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت درباره نحوه محاسبه ۴۰۰ هزار شغل جدید با بیان اینکه تعداد مشاغل ایجاد شده از ۲۱ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر در بهار امسال به ۲۱ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در تابستان رسید که بیانگر ایجاد ۴۰۰ هزار شغل در این مدت است، گفت: بنابراین در نیمه اول سال جاری که دولت در طرح های عمرانی سرمایه گذاری کرده و بخش خصوصی وارد شد و ۱۲ درصد تسهیلات مربوط به سرمایه در گردش افزایش یافته و ۱۱۳ هزار میلیارد تومان تسهیلاتی که در پنج ماهه اول امسال تزریق شد، به ایجاد ۴۰۰ هزار شغل منتهی شده است که در صورت ادامه این روند در شش ماهه دوم و ایجاد ۴۰۰ هزار شغل دیگر مجموع تولید اشتغال به ۸۰۰ هزار نفر می‌رسد که هنوز رقم بالایی نیست و دولت باید گام های جدی تری دارد.اظهارات متفاوت مسئولان دولت درباره میزان مشاغل ایجاد شده در سال جاری بیانگر آن است که هر کدام از منظر خود و با یک نوع محاسبه، عدد اشتغال ایجاد شده را اعلام می‌کنند و در واقع جمع بندی صحیحی از چگونگی محاسبه و برنامه واحدی برای اشتغال وجود ندارد.
این وضعیت در حالی تکرار می‌شود که تجربه برگزاری جلسات شورای عالی اشتغال و هدف گذاری ایجاد شغل در دولت گذشته پیش روی دولت یازدهم است.
* تحرک در بازار کار ملموس نیست
حمید حاج اسماعیلی کارشناس بازار کار در این باره می‌گوید: دولت کنونی مدعی است که ظرف یک سال رشد اقتصادی از منفی ۵٫۶ درصد به مثبت ۴٫۶ درصد رسیده است.
وی افزود: البته به نظر می‌رسد زیاد هم با واقعیت‌های جامعه سازگار نباشد، چراکه شاهد ظرفیت‌های جدیدی در بازار کار نیستیم؛ اگرچه این آمارها را تا حدودی بانک مرکزی و مرکز آمار تایید کرده‌اند، اما با واقعیت‌های اجتماعی جور در نمی‌آید.
این کارشناس بازار کار اضافه کرد: البته دولت توفیقاتی داشته و از رشد منفی به شدت فاصله گرفتیم و رشد فزاینده تورم هم مهار شده است، بنابراین می‌توان گفت شاهد ثبات نسبی در بازار کار هستیم، اما تحرک در بازار کار ملموس نیست و شاهد رشد تولیدات در کشور نیستیم.به گفته وی، حدود ۲ میلیون بنگاه کوچک داریم، اما ظرفیت‌سازی در این بخش هنوز نسبت به گذشته ارتقا پیدا نکرده است و دولت باید در این بخش تلاش کند، چرا که نقش‌ بنگاه‌های کوچک در اشتغال خصوصاً در بخش خدمات زیاد است.
این کارشناس بازار کار گفت: یکی از اقداماتی که دولت می‌تواند انجام دهد، تقویت بنگاه‌های کوچک با اعطای اعتبارات بانکی به این بنگاه‌ها به همراه وثیقه‌های مطمئن و نرخ سود پایین است.
به نظر کارشناسان، دولت در ماه‌های اخیر اقدام چندانی برای ایجاد اشتغال انجام نداده و آنچه به عنوان آمار اشتغال جدید با رقم ۴۰۰ هزار شغل عنوان می‌کند، بر اساس افراد اضافه شده به فهرست بیمه شدگان تامین اجتماعی است، اما مسئولان دولتی که آمار میزان اشتغال جدید را اعلام کردند، هیچگاه به این نکته اشاره نکردند، تعداد شاغلان در تابستان امسال نسبت به تابستان گذشته نه تنها افزایش نداشته بلکه ۶۹۱ هزار و ۴۷۲ نفر کاهش هم داشته است، یعنی با وجود اینکه بر اساس گزارش مرکز آمار تعداد بیکار‌ها کم شده، طبق آمار دیگری در همین گزارش که تعداد شاغلان را مشخص کرده، لزوما تمام افرادی که از دایره بیکارها خارج شده‌اند، به خیل شاغلان نپیوسته‌اند، چون در غیر این صورت باید کل جمعیت شاغل متناسب با کاهش تعداد افراد بیکار، رشد می‌کرد؛ حال آنکه این شاخص در طول یک سال گذشته کاهش یافته است.
از سوی دیگر، افزایش یا کاهش بیکاری و ایجاد اشتغال متأثر از وضعیت اقتصاد کلان کشور و فضای کسب و کار است و به همین دلیل وزیر کار می‌گوید، تا سال ۱۴۰۰ نیاز به ایجاد هفت میلیون شغل جدید در کشور داریم و برای ایجاد سالانه یک میلیون شغل باید نرخ رشد اقتصادی هفت درصدی را تجربه کنیم.
نکته قابل ذکر دیگر اینکه گزارش‌های مرکز آمار از کاهش بیش از ۹۹۷ هزار نفری جمعیت فعال حکایت دارد که حاصل آن بیکاری تک‌رقمی در تابستان و اشتغال ناقص و غیرپایدار بوده است.