شيوه خاص تاريخ‌نگاري باستاني‌پاريزي را از هم‌نسلانش متمايز مي‌کند
شيوه خاص تاريخ‌نگاري باستاني‌پاريزي را از هم‌نسلانش متمايز مي‌کند
گروه فرهنگي:سيدسعيد ميرمحمدصادق، پژوهشگر تاريخ گفت: استاد باستاني پاريزي شيوه خاصي در نگارش کتاب‌هاي تاريخي دارد که به نوعي او را از هم نسلانش و نسل بعد از او متمايز مي‌کند. او يک الگوي بي‌نظير و مهمي است که به منابع سنت شفاهي و مکتوب اهميت داده است.
سيدسعيد ميرمحمدصادق، پژوهشگر تاريخ يکشنبه 18 شهريور 1403 در مراسم نقد و بررسي کتاب زنده‌ياد باستاني‌پاريزي با عنوان »سياست و اقتصاد عصر صفوي« به عنوان نوزدهمين کتاب از صد کتاب ماندگار قرن گفت: استاد باستاني پاريزي شيوه خاصي در نگارش کتاب‌هاي تاريخي دارد که به نوعي او را از هم نسلانش و نسل بعد از او متمايز مي‌کند. او يک الگوي بي‌نظير و مهمي است که به منابع سنت شفاهي و مکتوب اهميت داده است.
وي با اشاره به منابع مورد استفاده باستاني پاريزي در اين کتاب افزود: کتاب »سياست و اقتصاد عصر صفوي« متفاوت از بقيه آثار اوست. اين کتاب در دوره‌اي نوشته شد که چند اثر مهم از جمله »زندگاني شاه عباس اول« در مورد صفويه نوشته شده است. استاد تحت تاثير اين کتاب که در زمانه خود کتاب بي‌نظيري است، قرار گرفته است.
ميرمحمدصادق بيان کرد: باستاني پاريزي در مقدمه کتاب »سياست و اقتصاد عصر صفوي« با تواضع بيان مي‌کند؛ من اين پژوهش را بعد از استادم نصرالله فلسفي به انجام رساندم و اين‌گونه است که انگار بعد از فردوسي شاهنامه و بعد از مولوي مثنوي سروده‌ام و با تواضع و فروتني اثرش را بعد از اثر استادش قلمداد مي‌کند.
اين پژوهشگر تاريخ گفت: نگاه اقتصادي در آن دوره نگاه مهمي بوده است و استاد باستاني پاريزي با نگاه اقتصادي بررسي مي‌کند که يک حکومت چگونه شکل مي‌گيرد، چگونه ثبات پيدا مي‌کند و چگونه به سمت سقوط پيش مي‌رود. نقد هر زمانه مستلزم اين است که آن زمانه را به خوبي درک کنيم، استاد منابع تاريخي را به خوبي بررسي کرده است. در آن زمان با استفاده از منابع محدود چنين اثري خلق شده است که به نظر من بي نظير است.
باستاني پاريزي هم حرف اقتصادي مي‌زند و هم تاريخ سياسي
ميرمحمدصادق با بيان اينکه باستاني پاريزي در اين کتاب هم حرف اقتصادي مي‌زند و هم تاريخ سياسي را مطرح مي‌کند و با اين شگرد توجه خواننده را به خود جلب مي‌کند، گفت: تا زمان نوشتن اين کتاب امکان نوشتن کامل براي او فراهم نبود، در جايي ديگر مي‌گويد: کمبود منابع تاريخي و اسناد و مقالات از مشکلات نوشتن چنين کتاب‌هايي است. خصوصاً مطالبي که پژوهشگران خارجي نوشته‌اند، کاملاً قابل استناد نيست و هر چيزي که نويسندگان خارجي نوشته‌اند، نمي‌تواند يک سند تاريخي براي ما تلقي شود.
وي افزود: استاد به ناتواني و ضعفي که در زمان نگارش کتاب دارد نيز اشاره مي‌کند، درد آرتوروز استاد را از سفر باز مي‌دارد. اشاره استاد در کتاب بر طبق ميل و سليقه خود اوست، او مي‌گويد اين شايد موافق اصول نباشد اما بر اساس نقل قول صحيح آورده شده است. کتاب بر اساس شيوه تحقيق جديد نوشته شده است، کتاب با مقدمه شروع مي‌شود، مباحث در شانزده فصل بيان شده و با نتيجه‌گيري پايان مي‌پذيرد.
ميرمحمدصادق در ادامه گفت: صفويه متمايز از ساير سلسله‌هاست. اين سلسله 250 سال قبل از سلطنت شاه اسماعيل در ايران قدرت معنوي داشت که اين يک سرمايه اجتماعي است. 250 سال از سلطنت شاه اسماعيل تا شاه طهماسب طول مي‌کشد. در فصل‌هاي کتاب در عين حالي که خواننده تاريخ را مرور مي‌کند با بررسي سرمايه و توليد، امنيت و توسعه و تجارت و درآمد در اين دوره نيز آشنا مي‌شود.
وي افزود: از فصل نهم تا شانزدهم به زمينه‌هاي سقوط مي‌پردازد. فصلي را به نتيجه‌گيري اختصاص داده است که در اين فصل هر حکومت را به کوه تشبيه کرده است. زماني سيل از کوه به دشت مي‌آيد، حرکت سيل شروع حکومت، قرار گرفتن در دشت، ثبات و در پايان به ريگزار مي‌رسد، فرو مي‌رود و افول پيدا مي‌کند. استاد با آوردن مثال مشابه‌سازي مي‌کند.
باستاني پاريزي تاريخ‌نگاري طناز و منتقد
فرهاد طاهري، پژوهشگر تاريخ معاصر نيز در اين نشست گفت: ايرج افشار سخنان گفتني بسياري در مورد استاد باستاني پاريزي داشت اما از آنها محروم شديم، زيرا ايرج افشار زودتر از او از دنيا رفت. تلقي ما از تاريخ، عبرت و آگاهي است و انگيزه استاد آگاه کردن و عبرت بود.
وي افزود: تاريخ‌نگاري استاد باستاني پاريزي ويژگي‌هايي دارد که برخي از آنها را برمي‌شمارم. او تاريخ‌نگاري حکايت‌نگر و پاورقي‌نويس است. در کتاب‌هاي او پاورقي‌ها کمتر از متن نيست. به محض اينکه جرقه‌اي در ذهن استاد زده مي‌شد، از آن نمي‌گذشت و آن را بيان مي‌کرد. پانويس‌ها در آثار باستاني پاريزي بسيار جذاب و مهم هستند.
طاهري بيان کرد: او تاريخ‌نگار نامنسجم و گريززننده است. نمي‌توانيم بگوييم متخصص دوره خاصي است بلکه اين پراکندگي در همه آثار او مشاهده مي‌شود. ويژگي ديگر اين است که او تاريخ‌نگار هنرمند در براعت استهلال است، آغاز کتاب‌هايش با براعت استهلال است و داستاني را با هنرمندي بيان مي‌کند. او تاريخ‌نگاري پايبند به تاريخ گويا است. همه منابع استاد باستاني پاريزي منابع چاپ شده هستند.
وي گفت: بازروايي، داشتن فرضيه، ايجاد شوق به مطالعه در خواننده و ايجاد التذاذ و سرگرمي، آثار او را از آثار ديگران متمايز مي‌کند. خواننده با خواندن آثار باستاني پاريزي بي نياز از مراجعه به منابع ديگر است، زيرا تمام ارجاعات دقيق آورده شده است. او تاريخ‌نگاري طناز و منتقد است، طنز با انتقاد جزء لاينفک آثار اوست. او ژورناليستي خوش قريحه است. مهارتش در روزنامه‌نگاري ابزاري قوي در دستش بود. تلخ‌ترين آثار را با همين قلم به ديگران معرفي مي‌کند و در پايان اينکه او تاريخ نگار حکايت‌پرداز است.
قلم او مي‌تواند دستمايه‌اي براي پژوهشگران جوان باشد
قربانعلي کناررودي، دبير نشست گفت: در خصوص تاريخچه اين کتاب مي‌توان گفت، از سال 45 تا 46 در مجله يغما سلسله مقالاتي با همين عنوان منتشر شد و در سال 48 اين مقالات براي نخستين بار به صورت کتاب منتشر شد. اين کتاب تا سال 57 به چاپ سوم رسيد و بعد از انقلاب نيز چندين بار تجديد چاپ شد.
وي افزود: دوره صفوي بين پژوهشگران داخلي و خارجي چندين بار مورد تحقيق و پژوهش قرار گرفت؛ نصرالله فلسفي، عبدالحسين نوايي و احسان اشراقي از پژوهشگران داخلي هستند که قبل از انقلاب در مورد اين دوره پژوهش کردند و منصور صفت گل، رسول جعفريان، نزهت احمدي و مريم ميراحمدي از پژوهشگران بعد از انقلاب هستند. در خارج از کشور هم صفويه‌شناسي مورد توجه قرار گرفته است.
کناررودي بيان کرد: دوره صفويه همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است، حتي امروز هم بسيار به اين دوره پرداخته مي‌شود.
به گزارش آرازآذربايجان به نقل از ايبنا، اما در کنار اينها زنده‌ياد باستاني پاريزي الگويي براي پژوهشگران معاصر است. نوع قلم او مي‌تواند دستمايه‌اي براي پژوهشگران جوان باشد.
Azarbaiijan.farhangi@gmail.com
تاریخ:
1403/06/20 09:13 ق.ظ
|
دفعات بازدید: 39 |
چاپ
سپاه همانند دژی مستحکم در تمامی صحنه‌ها حضور موثری داشته است
درباره آراز آذربایجان