معتبرترين متن «حيدربابايه سلام» در اروميه توليد شده است

شهریار محبوبترین و پرمخاطب ترین شاعر ایرانی است

گروه فرهنگی: اشاره: همزمان با سالروز درگذشت استاد شهریار و روز شعر و ادب فارسی، به سراغ یکی از شاعران و نویسندگان شهر ارومیه رفته و مباحثی را با وی مطرح کردیم »مصطفی قلیزاده علیار«، شاعر، نویسنده پژوهشگر تاریخ و ادبیات و روزنامه نگار (صاحب امتیاز و مدیرمسئول دوهفته نامه »دنیز«) و از کسانی که شهریار را بارها از نزدیک دیده و در محضرش بوده. از وی بیش از ۳۰ کتاب به زبانهای فارسی و ترکی منتشر شده، و دهها مقاله پژوهشی در نشریات داخلی و خارجی و »دائرةالمعارف تشیع« و »گلشن ابرار« نشر یافته است. در شهریور سال ۱۳۹۶ جایزه بین المللی شهریار و نشان فرهنگی شهریار از سوی دانشگاه تبریز به مصطفی قلیزاده علیار اعطا شد؛ در سال ۱۳۹۷ به عنوان چهره ممتاز فرهنگی انقلاب اسلامی در استان آذربایجان غربی از سوی حوزه هنری انتخاب گردید و همچنین به عنوان یکی از چهره های نامدار و تاثیرگذار فرهنگی و هنری آن استان در چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان_غربی مورد تجلیل قرار گرفت.
به مصاحبه با این شاعر و نویسنده پرداخته ایم که به شرح ذیل است:
۱- جایگاه شهریار در ادبیات فارسی و ترکی را به صورت جداگانه چگونه ارزیابی می کنید؟
استاد شهریار بزرگ ترین شاعر کهن سرای معاصر زبان فارسی است این البته حرف بنده نیست سخن بزرگانی مثل مهرداد اوستا و دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی و سایه و دیگران است.
شهریار در ادببات فارسی حافظ دوران محسوب می شود یعنی روح غزل فارسی را زنده کرد و البته با حافظ بسیار متفاوت است و اصلا سبک و سیاق شهریار معاصر و متفاوت از همه شاعران گذشته و معاصر است هم به لحاظ ساختار زبان و هم رقت احساس و هم نزدیک شدن به زبان مردم. به سبب اقامت طولانی در تهران زبان شعری اش تحت تاثیر لهجه پایخت واقع شد به قول خودش:
سی چهل سال من از عمر به تهران طی شد
زین جهت لهجه من نیز به تهرانی بود!
سادگی زبان شعری شهریار هنری منحصر بفرد است البته در حد زبان کوچه و بازار تنزل پیدا نمی کند، اما ساده و دلنشین است. برای همین پرمخاطب ترین و جهانی ترین شاعر معاصر ایران محسوب می شود.در زبان ترکی هم در دنیا دو شاعر پرمخاطب و محبوب از ایران داریم اولی شهریار و دومی استاد کریمی مراغه ای است. شهریار زبان ترکی آذربایجانی و فرهنگ ما را در دنیا مطرح کرد.
۲- شاهکار شهریار هم در شعر فارسی و هم در شعر ترکی را نام ببرید؟
شاهکارهای شهریار در شعر فارسی زیاد است و حداقل ۳۰ درصد از غزلها و برخی مثنویهای فارسی اش واقعا شاهکار است اما به نظر بنده مثنوی بلند “افسانه شب” را باید از شاهکارهای شهریار دانست. همچنین بعضی از قصایدش در حد شاهکار است ازجمله:
مهرش افزود که از ماه رخش کاسته بود
هر چه از ماه رخش کاست به مهرش افزود
و شعرهایی مثل »زفاف شاعر«، »دو مرغ بهشتی«، »هذیان دل«، »همای رحمت«، »شب و علی« و … هم واقعا بی نظیر است.در ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس هم که مصادف با دهه آخر عمرش بود توانست آثاری ماندگار بیافریند هم در فارسی و هم در ترکی.
در زبان ترکی شاهکار او همان »حیدربابا« است یک منظومه بلند با شهرت جهانی و محبوبیت و مقبولیت همه ترک زبانها. بقیه آثار ترکی اش هم برجسته و بدیع است
۳- شهریار در بین ملل منطقه و دیگر کشورها چه تأثیری گذاشته و چه جایگاهی دارد؟
شهریار محبوب ترین و پرمخاطب ترین و وحدت آفرین ترین شاعر ایران در منطقه آسیا و آسیای میانه است از چین، روسیه، ازبکستان تاجیکستان، پاکستان، هندوستان، افغانستان آذربایجان، ترکیه، عراق، ترکمنستان و … و ایران وطن شهریار و مرکز ثقل این حماسه فرهنگی و ادبی است. البته نباید از نظر دور داشت که در برخی کشورهای منطقه از جمله آذربایچان و ترکیه جریانهای سیاسی و نه ادبی، سعی دارند از شهریار نمادی ناسیونالیستی و قومیتی و نژادی و ضد ایرانی بسازند و این تلاشهای البته از حدود ۷۰ سال پیش و از زمانی که حیدربابا منتشر شد بوده مصادره شهریار و ترویج آشکار آن در کتب درسی و رسانه های این کشورها به عنوان »شاعر آذربایجان نه ایران«! خیانتی آشکار و تحریف تاریخ و جعل و دروغ است که معمولا سیاستگزاران و مسئولان سیاست خارجی و مراکز فرهنگی و ادبی ایران و دانشگاههاو فرهنگستان ادب فارسی و اهل رسانه ایرانی و نویسندگان در مقابل آن جسارت خیانت آمیز مماشات و صبوری احکقانه به خرج می دهند! در این باره باید جداگانه بحثی مفصل داشته باشیم.
۵ – شهریار را در یک جمله و یا عبارت تعریف کنید؟
شهریار »شاعر« به معنی حقیقی کلمه بود؛ به قول خودش: کار دیگر نیاید از دستم چه کنم شاعر آفریدستم!
۶- در پایان چنانچه سخن دیگری در باره شهریار دارید بفرمایید؟
با تشکر از شما، دو نکته را لازم و بلکه ضروری میدانم بگویم شما هم لطفا منتشر نمایید: نکته اول در باره شهریار و شهر ارومیه و حایز اهمیت تاریخی و ادبی است؛ زیرا بخش اول منظومه »حیدربابایه سلام« که با صدای خود استاد شهریار شهره آفاق گشته، در سال ۱۳۴۹ در سومین سفر شهریار به ارومیه ضبط و تولید شده و فرزند ارجمند شهریار، سرور بزرگوارم آقای سید هادی بهجت هم در آن سفر حضور داشته و ده ساله بوده، همراه پدر آمده بود و شاهد این ماجرا هستند، در مراسم بزرگداشت شاعر معاصر ارومیه ای استاد »غلامرضا دانشفروز« که همزمان با همزمان سالگرد استاد شهریار در شهریور ۱۳۹۵ برپا شده بود و آقای هادی بهجت هم دعوت بود و حضور داشت، بنده این موضوع را در حضور ایشان اعلام کردم، بعضی از حضار ذوق زده شدند و تعجب کردند! و آقای بهجت حرف بنده را تأیید کردند.در این اثر صوتی حیدربابایه سلام با صدای خود استاد شهریار چندین امتیاز ویژه هست: اول متن حیدربابا، دوم صدای شهریار، سوم لحن شهریار و چهارم لهجه خاص در ساختار زبان محلی حیدربابا؛ که این امتیازات در متنهای چاپی حیدربابا وجود ندارد متنهای چاپی صامت و ساکتند، اما متون صوتی و مصور در واقع زنده اند و با مخاطب حرف می_زنند! بنابر این اثر صوتی حیدربابا با صدای شهریار و تولیدی شهر ارومیه، زنده ترین و معتبرترین نسخه حیدرباباست.
نکته دوم و بسیار مهم اینکه امروز نسل جوان ما تشنه شناخت آثار و زندگی شهریار است، باید نسلی که شهریار را دیده و درک کرده، مطالب و مشاهداتشان را بازگویی و حتی همروایی کنند و این تاریخ شفاهی جمع آوری و مستندسازی و منتشر شود و همچنین محققان و پژوهشگران زندگی و آثار شهریار برای جامعه و نسل امروزی به صورت جدی و رسمی معرفی شوند و حتی از آنها مخصوصا در سالگرد شهریار تجلیل شود از جمله این محققان پرتلاش، شاعر و ادیب و شهریارشناس برجسته و دانشمند جناب استاد جمشید علیزاده هستند که بیش از ۳۰ سال از عمرشان را به شکل علمی و اساسی صرف کار ارزشمند شهریارشناسی کرده و بیش از ده اثر مهم و منبع شهریارشناسی ارائه کرده اند.
.Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com