سازمان منطقه آزاد تجاری ماکو از رویا تا واقعیت

ولی زینالپور
گروه اقتصادی:وقتیکه در مورد سازمان منطقه آزاد تجاری ماکو صحبت می‏شد کمتر کسی باور می‏کرد که این آرزو روزی به واقعیت بدل شود سازمان منطقه آزاد تجاری که در دوره هشتم مجلس شورای اسلامی پس از تصویب در هیئت وزیران و تصویب آن در ۲۴ مردادماه سال ۱۳۸۹ در مجلس شورای اسلامی با کسب رأی بیش از یکصد و پنجاه تن از نمایندگان دوره مذکور عملاً کارهای اجرایی خود را شروع کرد که جا دارد از نماینده سابق آن دوره جناب سلیمان جعفرزاده نهایت تشکر و قدردانی را کرد و اگر زحمات و تلاش‏های او نبود امروز شاید کسی خواب مناطق آزاد ماکو را در رؤیای خود نیز تصور نمی‏کرد.
هرچند این سازمان آنطوری که انتظار میرفت نتوانسته است به خوبی باعث رونق اقتصادی در منطقه گرددشاید یکی از دلایل آن ناآشنایی با ساختار و موقعیت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی منطقه توسط مدیران ودست اندکاران منطقه آزاد می‏باشد که شاید در کنار مدیریت این سازمان حداقل از معاونان بومی و مرتبط با رشته‏های مدیریت و اقتصاد استفاده می‏شد شاید امروزه در سازمان پیشرفت‏های قابل توجهی اتفاق می‏افتاد.
امروزه از سازمان‏های مناطق آزاد از چابهار گرفته تا منطقه ارس و ماکو به آن مناطق به دیده ویترین فروشگاه‏ها نگریسته شده است که وزیر صنعت و معدن نیز بر این امر مهم صحه گذاشته است.
امروزه هدف از ایجاد سازمان مناطق آزاد را وارد کردن کالاهای لوکس خارجی اعم از خودرو، مواد آرایشی و بهداشتی و خوراکی، پوشاک و نوشیدنی‏های کشورهای خارجی از جمله اوکراین و گرجستان بوده است و به عبارتی بهتر بجای اشتغال و ارز آوری و توسعه صادرات، به خروج ارز و اشتغال زایی کشورهای بیگانه خصوصاً ترکیه شده است و هر روز هم با سیل مسافرت عظیم مسافران استان‏های همجوار بیشتر و بیشتر می‏شود و این هم زنگ خطری برای تولید کنندگان و فروشندگان همسایه با سازمان منطقه آزاد تجاریست چراکه این تولید کنندگان و فروشندگان هر روز ورشکسته یا در آستانه ورشکستگی قرار دارد.
و در صورت تصویب منطقه ویژه اقتصادی گمرک سرو این قضیه نیز تولید کنندگان و فروشندگان استان از جمله شهرستان ارومیه را نیز خواهد کرد.
هدف از ایجاد سازمان منطقه آزاد تجاری توسط مسئولین رده بالای دولت مرکزی رفع مشکلات مردم منطقه با ایجاد اشتغال به دلیل برخورداری از برخی، از معافیت‏های سازمان می‏باشد نه‏اینکه دچار مشکلات گردند
موقعیت استراتژیکی و ژئوپلوتیکی سازمان منطقه آزاد ماکو به دلیل وجود گمرک بازرگان به عنوان اداره کل مستقل و پایبندی به دستورات دولت مرکزی و همسایگی این سازمان با چهار کشور اروپایی و آسیایی من‏جمله آذربایجان، عراق، ترکیه، ارمنستان و وجود مرز رسمی پلدشت در محدوده این سازمان با کشور آذربایجان و وجود چندین بازارچه در کنار گمرک بازرگان و پلدشت این سازمان را نسبت به دیگر سازمانهای مناطق آزاد کشور از امتیاز بیشتری برخوردار کرده است.
این سازمان به دلیل سهولت در ارتباط با کشورهای اروپایی به عنوان طولانی‏ترین مرز زمینی کشور و ارتباط آن از طریق مرز بازرگان با سایر کشورهای اتحادیه اروپا آینده روشنی را برای این سازمان نوید می‏دهد.
ایجاد فرودگاه ماکو و افتتاح رسمی آن در مهرماه امسال آرزوی سی و چند ساله مردم این منطقه را به واقعیت بدل ساخت.
این سازمان از بعد گردشگری از قابلیت‏های بسزایی برخوردار است که از جمله آن می‏توان به وجود کاخ قلعه جوق »سردار«، آب گرم شوط، که توسعه و تجهیز و تکمیل آن به دلیل عدم همکاری شهرداران سابق و امروز تا به حال منجر به نتیجه نگردیده است که ظلمیست بر مردم این شهرستان – وجود سد ارس پلدشت، سد ماکو، منطقه گردشگری قره آغاج ماکو، کلیسای معروف جهان »طاطأوس« و مقبره سید صدرالدین در شهرستان چالدران، هرچند این شهرستان به سازمان منطقه آزاد ملحق نشده است ظلم بزرگیست در حق مردم این منطقه که باید با تلاش‏های بی‏وقفه مدیریت سازمان و نماینده فعلی، این شهرستان نیز به منطقه آزاد بپیوندد با وجود این استعدادها و افتتاح فرودگاه ماکو می‏توان در جذب گردشگری و توریسم موفقیت‏های زیادی را بدست آورد و در این مورد می‏توان از اداره کل گردشگری استان همکاری‏های لازم را مدد جست وجود دانشگاه آزاد بین المللی ماکو و پیام نور می‏تواند به جذب توریسم علمی و فرهنگی از کشورهای همسایه کمک کند و با ایجاد بیمارستان‏های تخصصی در این سازمان و استفاده از پزشکان متخصص و فوق تخصص با عث ورود توریسم سلامت از کشورهای همسایه سازمان منطقه آزاد خواهد شد.از بعد اقتصادی نیز وجود معادن مختلف از جمله معدن تراورتن و جاذبه‏های ژئوتوریسم آن (منجمله بازلت‏های مکعبی ماکو) که این شهر را بدل به بهشت زمین شناسی ایران کرده است و وجود دریاچه سد ارس و تنوع محصولات شیلات آن که در استان و کشور بی‏نظیر می‏باشد. می‏تواند در بعد اشتغال زایی و رفع بیکاری سهم بسزایی داشته باشد. برای جلوگیری از خام فروشی محصولات معادن در این سازمان و بخش شیلات می‏توان به ایجاد صنایع تبدیلی و کارخانجات سنگ بری و کنسرو سازی در این سازمان دست زد این سازمان سالانه بیش از یکصد و پنجاه میلیارد تومان علاوه‏بر جذب درآمدهای عمومی از بودجه کشور اعتبار جذب می‏کند می‏تواند سهم بسزایی در رفع بیکاری شهرستان‏های تحت پوشش خود با تقسیم عادلانه بودجه مؤثر باشد و صرفاً به شهرستان ماکو بسنده ننماید و از نام شهرستان‏های دیگر به عنوان ابزار استفاده ننماید که هر روز وضعیت اقتصادی و طرح‏های عمرانی و زیرساخت‏های این شهرستان‏ها با کمبود بودجه مواجه می‏گردند. از بعد کشاورزی نیز می‏توان به آبیاری تحت فشار و قطره‏ای از طریق پمپاژ رود ارس که برداشت سهم ایران نسبت به آذربایجان بسیار ناچیز است اقدام نمود.
متأسفانه از معایب سازمان منطقه آزاد تجاری ماکو می‏توان به موارد زیر اشاره کرد: تمامی اختیارات اجرایی این شهرستان‏ها در حوزه منطقه آزاد در دست مدیریت سازمان می‏باشد و هر وقت و هر زمان و هر مبلغی را که تشخیص داد از لحاظ بودجه به این شهرستان‏ها پرداخت می‏نماید در واقع این سازمان به نوعی به خودگردانی دچار شده است که چه بسا بسیاری از طرح‏های مهم این شهرستان‏ها به دلیل عدم تخصیص اعتبار به موقع با مشکلات عدیده‏ای برخوردار می‏گردند .
و به عبارتی خلأ قانونی دارد و در زیر مجموعه هیچ یک از وزارتخانه‏ها قرار ندارد و از نهاد ریاست جمهوری می‏باشد و رسیدگی به عزل و نصب و تخلفات آنان صرفاً از اختیارات ریاست جمهوری و سازمان مناطق آزاد کشور و هیئت وزیران می‏باشد و در این خصوص وزیری مورد سؤال یا استیضاح قرار نمی‏گیرد و این از نواقصات قانون گذاری می‏باشد که باید چاره اندیشی شود.
مهم‏ترین وظایف سازمان منطقه آزاد تجاری جذب سرمایه گذاری خارجی و ایجاد بسترهای لازم برای اشتغال زایی می‏باشد که می‏توان گفت سازمان منطقه آزاد ماکو اگر بتواند از این پتانسیل و استعدادهای بالقوه و بالفعل خود و با امتیاز فرودگاه ماکو استفاده کند از تمامی سازمانهای مناطق آزاد کشور بهتر و موفق‏تر خواهد بود که از جمله آن سرمایه گذاری‏ها می‏توان به ایجاد کارخانجات پتروشیمی در این سازمان به دلیل عبور خط لوله گاز صادرات از این سازمان اشاره کرد کشور ترکیه به دلیل نداشتن نفت و کارخانجات آنچنانی پتروشیمی می‏تواند به دلیل نزدیکی به این سازمان بهترین سرمایه گذار و شریک و به عنوان مشتری و دریافت کننده مواد اولیه پتروشیمی و مشتقات آن باشد.
وجود معدن مس قره تپه به دلیل خلوص بالای آن همچون پتروشیمی از امتیازات این سازمان می‏باشد برای پیشرفت و پیشبرد اهداف این سازمان باید زیرساخت‏های آن ایجاد و اصلاح گردد که الحمدالله در سالهای اخیر قدمهای چشمگیری برداشته شده است اما کم است که از جمله آن می‏توان تعریض راههای منتهی از کشمش تپه به بازرگان و تسهیل در دوبانده کردن مسیر مرگن – ماکو بهره برداری از فرودگاه ماکو، ترمیم و بهسازی جاده‏های این سازمان نوید بخش خوبی از آینده سازمان می‏باشد. ائمه جمعه این شهرستان‏ها به عنوان بازو و راهنمای خوبی می‏توانند در تریبون نماز جمعه با بیان مشکلات و معایب و حسنات سازمان منطقه آزاد ماکو می‏توانند در مدیریت سازمان دلگرم کننده باشند.
در پایان لازم به ذکر است در پروژه‏هایی که در منطقه آزاد ماکو و شهرستان‏های تابعه آن صورت می‏گیرد باید در جذب و استخدام و استفاده از نیروهای جوان، مؤمن، متدین و نخبه در اولویت مدیریت سازمان قرار بگیرد
برای رفع بیکاری جوانان منطقه استفاده از نیروهای بومی در کنار پیمانکاران محترم در اولویت باشند تا در سایه سازمان منطقه آزاد رفع بیکاری را نیز جوانان این سازمان احساس کنند که بدلیل استفتده بیش از حد از نیروهای غیر بومی در احداث فرودگاه ماکو و پارک بین المللی حضرت امام خمینی »ره« جفای بزرگی برای جوانان منطقه می‏باشد که در این صورت نه تنها مشکلاتی از دوش جوانان بیکار منطقه برداشته نخواهد شد بلکه به تعداد بیکاران و مشکلات آن نیز اضافه خواهد شد
رشد بیکاری در این سازمان هر روز بیشتر و بیشتر می‏گردد و این کار باعث شده است که جوانان بیکار دیار خود را ترک و در حاشیه نشینی مرکز استان سکنی گزینند که این کار نیز باعث خطرات بیشتری از بعد آسیب‏های اجتماعی برای استان آذربایجان غربی خصوصاً شهر ارومیه خواهد شد به امید رفع بیکاری و ایجاد اشتغال جوانان در سازمان منطقه آزاد ماکو در آینده نزدیک خواهیم بود.