دانشآموزان در مهارت خواندن ضعف جدی دارند
گروه فرهنگی: نتایج یک پژوهش نشان میدهد دانشآموزان در سه مهارت نوشتن، شنیدن و سخن گفتن از سطح ناتوانی عبور کردهاند و ضعیفترین نتیجه مربوط به مهارت خواندن است، دبیران ادبیات فارسی دوره متوسطه دوم درباره دلایل ضعف دانشآموزان در این درس توضیحاتی میدهند.
اُفت عملکرد دانشآموزان ایرانی در یادگیری برخی دروس مانند فارسی، علوم و ریاضی یک هشدار برای سیاستگذاران آموزشی کشور است.
علاوه بر نتایج آزمون بینالمللی تیمز که حکایت از ضعف عملکرد دانشآموزان ایرانی در دو درس ریاضی و علوم دارد (در ریاضیات پایه چهارم ایران با نمره ۴۴۳ در بین ۵۸ کشور در جایگاه ۵۰ قرار دارد. در علوم پایه چهارم نیز ایران با نمره ۴۴۱ در جایگاه ۴۸ قرار دارد. در آزمون پایه هشتم نیز ۳۹ کشور حضور داشتهاند که ایران در جایگاه ۲۹ قرار دارد)، اخیراً پژوهشی توسط مریم دانشگر، مدیر بخش آموزش زبان و ادبیات فارسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی انجام شده است که نشان میدهد، دانش آموزان ایرانی به زبان فارسی هم تسلط ندارند و دانش آموختگان مدارس دست کم در سه مهارت نوشتن، شنیدن و سخن گفتن موفق به دریافت امتیاز کمینه و عبور از سطح ناتوانی شدهاند.
در این پژوهش جامعه آماری ۲۸۲ پسر و ۳۲۷ دختر در سه رشته تحصیلی انسانی، تجربی، ریاضی پایه دوازدهم بررسی شدهاند، بهترین نتیجه به مهارت نوشتن و ضعیفترین نتیجه به مهارت خواندن تعلق یافته است؛ از نظر رشتههای تحصیلی، گروه تجربی در بهترین وضعیت و با فاصله اندکی رشته ریاضی قرار گرفته است. گروه علوم انسانی با فاصله نسبتاً زیادی از این دو قرار دارد و در تمامی مهارتها ضعیفتر از سایر رشتهها عمل کرده است. رشته انسانی در تمامی مهارتها ضعیفتر از سایر رشتهها عمل کرده است و، چون در تمام شاخههای علوم انسانی توانش زبانی مهمترین ابزار بحث، تحلیل و ارائه نظر است، ضعف دانشآموختگان علوم انسانی را در مهارتهای زبانی باید جدی گرفت.
عملکرد ضعیف در خواندن
نتایج بررسی متخصصان در بخش خواندن نشان میدهد، تنها ۳۰ درصد یعنی کمتر از یکسوم جمعیت دانشآموختگان قادر هستند آموزشهای ادبی خود را کاربردی کنند و در راستای بیان مفاهیم و تجربههای اجتماعی عصر خود از آنها بهره بگیرند.
در بخش نوشتن، کمتر از نیمی از دانشآموزان حدود ۴۶ درصد توانایی مکتوب کردن اندیشهها و افکارشان را دارند بیشتر دانشآموزان درباره پایان دوره متوسطه قادر نیستند نیازهای نوشتاری خود را برطرف کنند و در نوشتن صحیح متون امروزی از نظر املا و دستور زبان تسلط ندارند.
در بخش شنیدن، فقط نیمی از دانشآموختگان قادر به درک پیام صحیح و دقیق گویندهاند.
در بخش سخن گفتن، دانشآموختگان توانایی اظهار نظر مستدل و نقد یک نوشته را ندارند، دارای تسلط کافی برای استفاده از زبان معیار در بیان افکار و اندیشهها نیستند.
در همین رابطه با دو نفر از دبیران ادبیات فارسی دوره متوسطه دوم گفتگو داشتیم تا نظر آنها را درباره دلایل ضعف و عدم تسلط دانشآموزان به زبان فارسی جویا شویم.
غلامرضا شمسی دبیر ادبیات متوسطه دوم به این موضوع اشاره کرد که سه کتابِ فارسی، نگارش و علوم و فنون ادبی از سال ۱۳۹۵ برای تدریس در مدارس متوسطه دوم تألیف شد که از همان زمان نقدهای شفاهی و کتبی فراوان پیرامون روش تألیف این کتابها به مؤلفان ارائه شد و با اصلاح برخی موارد جزئی، چارچوب کتابها حفظ شد و تغییر اساسی برای بهبود کتابها صورت نگرفت.
نظر معلمان شنیده نمیشود
وی افزود: مؤلفان کتاب فارسی، نگارش و علوم و فنون ادبی تاکنون علاقهای به شنیدن نظر معلمان اهل قلم و منتقد نشان ندادهاند و گویی بر این باورند که »موسی به دین خود و عیسی به دین خود«. معلمان ادبیات فارسی نیز در فضای بیتفاوتی مؤلفان و سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی نسبت به اشکالات موجود کتابهای فارسی ناچار به سکوت روی آوردهاند.
دانشآموزان هیچ مهارت ادبی و زبانی را نمیآموزند
حسین طریقت دبیر ادبیات متوسطه دوم معتقد است که در نظام قدیم، ادبیات فارسی دو کتاب داشت، متنهای ادبی، شعر و… در کتاب »ادبیات« و دستور، املا و زبانشناسی در کتاب »زبان فارسی«، اما با روی کار آمدن نظام جدید آموزشی، کتابها در ساختار و محتوا دچار تغییر شد.
وی افزود: تمام مباحث اعم از متنهای ادبی، شعر، دستور، املا و … در یک کتاب با عنوان »فارسی« جمع شد، اولین چالش کتاب، طرح همین مباحث گوناگون بود مؤلفان با توجه به محدودیت صفحات کتاب، مباحث را فشرده و با تعاریف کلی در کتاب گنجاندند.
این دبیر ادبیات گفت: هر مبحث دستوری نکات و تبصرههای بسیاری داشت که مؤلفان از خیر آن گذشتند، در بخش آرایههای ادبی نیز این رویه انجام شد، هر آرایه ظرائف و پیچیدگیهای خاص خود را داشت که در کتاب ذکر نشد، چالش کتاب از همین جا آغاز شد، محتوای آموزشی کتاب ساده و کلی بود، ولی دانشآموزان در آزمون سراسری با سؤالات دشواری رو به رو شدند، طراحان سؤالات بخش ادبیات سراغ نکات ریز و جزئیات هر بحث رفتند یعنی مواردی که در کتاب مطرح نشده بود.
وی بیان کرد: دانشآموزان در طی ۱۲ سال هیچ مهارت ادبی، زبانی و … نمیآموزند آنان فقط در پی کسب مهارت تستزنی و یادگیری شگردهای پاسخگویی به تستهای دستور و آرایههای ادبیاند، در کتاب فارسی متنهایی برای تقویت مهارت خواندن با عنوان روانخوانی گنجانده شده، متنها بیشتر داستانی است بعد از متن هم چند پرسش درک مطلب مطرح میشود تا میزان درک دانشآموز را بسنجد، هدف کتاب و مؤلفان التذاذ ادبی و تقویت درک و فهم دانشآموزان است، تأکید شده از این متنها در امتحانات پرسشی طرح نشود، یعنی روانخوانیها خارج از حوزه ارزشیابی است تا دانشآموز بدون دغدغه نمره و امتحان این متنها را بخواند و لذت ببرد، اما سازمان سنجش بدون توجه به این هدف آموزش و پرورش، روانخوانیها را نیز وارد سؤالات کنکور کرده است دانشآموزان با این روانخوانی نیز مانند بقیه متنهای کتاب برخورد میکنند، یعنی خواندن جزئیات و پیدا کردن نکات ریز دستوری و زبانی برای پاسخ دادن به سؤالات کنکور، خواندن برای یادگیری و لذت ادبی انجام نمیشود بلکه میخوانند تا بتوانند به سؤالات آزمون سراسری پاسخ دهند.
به گزارش آراز آذربایجان به نقل از شعار سال، طریقت متذکر شد: تألیف کتب درسی در یک دایره محدود و بسته انجام میشود، معلمان، پژوهشگران و صاحبنظران را به آن جمع راهی نیست بعد از تألیف کتاب و قبل از چاپ، در طرحی موسوم به »اعتبارسنجی« فایل pdf کتاب را در اختیار معلمان قرار میدهند تا اشتباهات و کاستیهای کتاب مشخص شود سپس دفتر پژوهش کتب درسی ادعا میکند که در تألیف کتاب درسی همه دیدگاهها و همه معلمان مشارکت داشتند.
Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com
نوشته شده توسط admin در سه شنبه, ۱۲ مرداد ۱۴۰۰ ساعت ۲:۲۲ ب.ظ