تورم بالاي 40 درصد و فروپاشي تدريجي طبقه متوسط

 نمايندگان اين مجلس، بيش از 3 هفته است که زير بار مخارج دولت نرفته و سعي در محدود کردن آن دارند، اما بودجه مجلس ايران از سال اول دولت رئيسي از رقم هزار و 550 ميليارد تومان در سال 1401 امسال به رقم هنگفت 7 هزار و 600 ميليارد تومان رسيده است.
تورم به نقطه خطرناک تثبيت شدن در وضعيت دو رقمي رسيده است و گزارش‌ها حکايت از تشديد اين وضعيت نيز دارد. در همين حال براساس داده‌هاي مرکز آمار، قيمت مواد غذايي و آشاميدني در مهر ماه نسبت به مدت مشابه سال قبل 64.2 درصد افزايش پيدا کرده و تورم مواد غذايي در ايران پس از سودان جنوبي در جهان بيشترين رقم را دارد.
قيمت خوراکي‌ها نيز از ابتداي دولت مسعود پزشکيان با افزايش 171 درصدي مواجه شده است و اين يعني در 15 ماه، شهروندان براي خريد مواد غذايي تا 171 درصد پول بيشتري بايد پرداخت کنند.حميد حاجي‌اسماعيلي، کارشناس روابط کار نيز اخيرا گفته است که »متوسط حقوق‌ها در ايران حدود 17 ميليون تومان است، در حالي که خط فقر نسبي بالاي 55 ميليون تومان است. اين فاصله نشان‌دهنده نياز به حمايت جدي از حقوق‌بگيران است«هم چنين مهدي پازوکي اخيرا در گفت و گويي تصريح داشته بود که»دولت با کسري بودجه 400 هزار ميليارد توماني مواجه است که منجر به خلق پول و افزايش تورم مي‌شود. در شرايط فعلي، اصلاح سيستم مالياتي و اجتماعي براي کاهش مشکلات اقتصادي ضروري است«
در چنين شرايطي، اما خبر‌هاي متفاوتي که مي‌رسد، بيش از آن که آرامش بخش باشد منجر به ايجاد تنش رواني نيز در جامعه مي‌شود. خبر‌هايي که حکايت از افزايش يا سه نرخي شدن قيمت بنزين مي‌دهد و از سوي ديگر گفته مي‌شود ارز ترجيحي نيز به زودي از بازار حذف مي‌شود.
کما اين که مرتضي افقه، اقتصاددان نيز اخيرا گفته »ارز ترجيحي نه تنها بد نيست بلکه ضروري است. اينکه گروهي از اين سياست ضروري سوء استفاده مي‌کنند، راهش اين نيست که صورت مساله را پاک و 80 ميليون را جريمه کنند، چون نمي‌خواهند جلوي 200، 300 نفري که از بانک مرکزي ارز ترجيحي مي‌گيرند و مشخصاتشان را هم دارند، بگيرند. اما همزمان حذف ارز ترجيحي تورم را انفجاري مي‌کند. اگر کالايي ارز ترجيحي دريافت ولي قيمتش افزايش پيدا کرد، معنايش اين نيست که دارد با نرخ دلار آزاد مي‌فروشد بلکه بدين معناست که تورم باعث شده هزينه توليد آن بالا برود.«
دورنماي بن بست در سياست خارجي
در کنار اخبار اقتصادي که چندان خوشايند کارشناسان اين حوزه و شهروندان نيست، به نظر نمي‌رسد در سياست خارجي نيز چشم انداز چندان روشني پيش رو باشد.
اظهارات جديد علي لاريجاني و سيدعباس عراقچي در هفته‌اي که بحث تبادل پيام بين ايران و آمريکا و ميانجيگري عمان دوباره به صدر خبر‌ها آمده بود، بار ديگر نگاه‌ها را به سمت راهبرد جديد تهران درباره مذاکره منعطف کرد.علي لاريجاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي، نيز ديروز خبر داده که»پيام جديدي به آمريکا نداده‌ايم. ايراني‌ها هميشه دنبال لغو تحريم‌ها هستند، اما قبلاً مذاکراتي بود و آنها زير بار نرفتند.«
اين جمله شايد که در واقع ادامه همان راهبردي است که در هفته‌هاي اخير از آن با عنوان تعامل مشروط ايران ياد مي‌شود؛ يعني نه به مذاکره يک‌طرفه و نامتوازن، بله به گفت‌و‌گو در شرايط برابر و با تضمين‌هاي واقعي.
اما در چنين وضعيتي نيويورک تايمز از بن بست هسته‌اي خبر مي‌دهد و از سوي ديگر باقي مانده ايران در ليست سياه FATF نيز نشان مي‌دهد گشايش چنداني در اين حوزه نيز وجود ندارد.
با اين شرايط در حوزه اقتصاد و سياست خارجي کشور احتمالا عجيب نيست که »مهدي پازوکي«اقتصاددان، تحليل گر و استاد دانشگاه با اشاره به وضعيت کنوني حاکم بر اقتصاد ايران و تبعات و پيامد‌هاي وضعيت تعليق‌گونه آن در ميان‌مدت بر اقشار مختلف، بخصوص طبقه فرودست جامعه، بگويد: »وضعيت نه جنگ، نه مذاکره کنوني، انتظارات تورمي اقتصاد ايران را تشديد مي‌کند. اعتقاد عميق کارشناسي دارم که سياست خارجي کشور بايد در راستاي منافع ملي ملت ايران تغيير پارادايم بدهد. اگر اين روند، تغيير نکرده و همچنان تعاملي با جامعه جهاني نداشته باشيم، اين مساله آثار بسيار منفي خود را در ميان‌مدت و درازمدت به دنبال خواهد داشت.«
مهدي پازوکي در همين باره و با تاکيد بر اين که نمي‌توان از گفت و گو در راستاي منافع ملي دست کشيد مي‌گويد: »اين مفهوم که مذاکره، يعني تسليم را اسرائيلي‌ها در دهان تندرو‌هاي داخلي در ايران انداخته‌اند. اسرائيل دوست دارد که ما در جهان منزوي باشيم. تفکري که سعي دارد، مذاکره را يک تسليم در برابر دشمن نشان دهد، يک تفکر ضد توسعه و ضد منافع ملي ملت ايران است. ما سال‌ها مي‌گفتيم که بايد عضويت در FAFT را بپذيريم و گوش آقايان براي شنيدن اين توصيه ناصحانه دلسوزان و کارشناسان، شنوا نبود.«
پازوکي در ادامه افزود: »متاسفانه، ما استاد از دست دادن فرصت و زمان هستيم و بايد بدانيم که هزينه از دست دادن فرصت در اقتصاد ما به شدت بالا رفته است. مساله ديگر اين که، حاکمان ايران بايد بدانند که سياست داخلي هم بايد در راستاي منافع ملت ايران، تغيير شيفت بدهد.«
اما اين استاد دانشگاه در ادامه با تبين شرايطي که اقتصاد کشور گرفتار آن است و هم چنين بانکداري آشفته گفت: »اين روندبه اين معناست که اقتصاد ايران در شرايط کنوني به شدت از بي‌انضباطي اقتصادي رنج مي‌برد و اين مساله، بي‌انضباطي مالي در سيستم بانکي را به دنبال داشته است. کما اين که شاهد آن بوديم که بيش از صد‌ها هزار ميلياردتومان، بدهي بانک آينده به بانک مرکزي در رسانه‌ها منتشر شد. هزينه ناکارآمدي بانک‌هاي ناتراز و بنگاه‌هاي پول‌پاشي را مردم ايران پرداخت مي‌کنند.
همين الان در هزينه‌هاي دولت، شاهد رقم‌هاي گزافي هستيم که مردم اطلاعي از آن ندارند. به عنوان نمونه، نهاد‌هايي نظير موسسه جامعه‌المصطفي للعالميه، مسجد جمکران، ستاد انقلاب فرهنگي، سازمان تبليغات اسلامي و ... علاوه بر اينکه رديف مشخصي در جدول شماره 7 قانون بودجه دارند ولي در جدول 12 هم از محل شرکت‌هاي دولتي، يک درصد بودجه دريافت مي‌کنند.«
مهدي پازوکي در ادامه نيز افزود: »اين يعني، شرکت‌هاي دولتي به جاي سرمايه‌گذاري و سودآوري، بايد يک درصد اعتبارات هزينه‌اي خود را به اين دست نهاد‌ها با استناد به مواد 74 تا 79 برنامه هفتم بدهند. من به شدت با برنامه هفتم مخالفم چرا که اين برنامه به جاي اينکه به دنبال توسعه باشد به دنبال بي‌انضباطي در اقتصاد ايران است.«
توان مصرفي جامعه بسيار بالاتر از حد توليد است
اين استاد دانشگاه در ادامه نيز با توجه به رشد اقتصادي کشور و مشکلات موجود تصريح کرد: «مهم‌ترين هدف برنامه هفتم توسعه، رشد اقتصادي 8 درصدي است. بر اساس برآورد‌هاي موسسات بين‌المللي، نرخ رشد اقتصاد ايران حدود صفر بوده و در سال آينده به رقم منهاي 2.09 درصد خواهد رسيد. توان مصرفي جامعه ايران به شدت بالاتر از توان توليدي آن رسيده است. وقتي رشد و توليد ملي يک جامعه کاهش پيدا کند به اين معناست که در آن جامعه، ابعاد فقر در حال افزايش است، اتفاقي که در اقتصاد ايران رخ داده است.«
وي با اشاره به تعطيل شدن دولت آمريکا به دليل مخالفت سنا با بودجه پيشنهادي ترامپ گفت: »نمايندگان پارلمان به جاي اين که، بودجه‌هاي نهاد‌هاي فرهنگي، نظير آنچه به آن اشاره شد و بودجه خودشان را افزايش بدهند از مجلس ايالات متحده آمريکا ياد بگيرند.
نمايندگان اين مجلس، بيش از 3 هفته است که زير بار مخارج دولت نرفته و سعي در محدود کردن آن دارند. همين بودجه مجلس را در نظر بگيريد از سال اول دولت رئيسي از رقم هزار و 550 ميليارد تومان در سال 1401، امسال به رقم هنگفت 7 هزار و 600 ميليارد تومان رسيده است. چه اتفاقي افتاده که بودجه مجلس در سه سال، بيش از ? برابر افزايش پيدا کرده است؟«
نرخ تورم ايران به سطوح بالا در جهان رسيده است
اين اقتصاددان، اما در پايان نيز به موضوع افزايش نرخ تورم و دشواري‌هاي معيشت شهروندان در ايران اشاره کرد و گفت: «تورم اقتصاد ايران، ظرف 5 سال گذشته به صورت متوسط بيش از 40 درصد بوده است.
حالا ديگر يکي از بالاترين نرخ‌هاي تورم در جهان را داريم و اين بي‌انضباطي مالي، پولي و اداري باعث شده که هم توليد ملي کاهش پيدا کند و هم قدرت خريد مردم به شدت کم و کم‌تر شود.
به گزارش آرازآذربايجان به نقل از اقتصاد 24، در اين بين، يک اقليتي هم داراي درآمد‌هاي نجومي شده‌اند و همين سبب شده تا طبقه متوسط به سمت طبقه فقير سوق پيدا کند. گزارش‌هاي مرکز پژوهش‌هاي مجلس نشان مي‌دهد که بيش از 26 ميليون نفر در ايران در فقر به سر مي‌برند.«
Arazazarbaijan.aghtesadi@gmail.com