ترجمه متون مذهبی به ترکی آذربایجانی
علی رزم آرای
گروه فرهنگی: چندگاهی است که ارائه ترجمه از متون مذهبی به زبان ترکی آذربایجانی رونق یافته است با این همه هنوز با جایگاه شایسته و بایسته خود در بین اهل قلم و همچنین مخاطبین این متون در بین عامه مردم، فاصله دارد. اصطلاح متون مذهبی کلیت بزرگی را شامل میشود که در کلام این یادداشت منظور نظر فقط متون مذهبی اسلامی و شیعی بوده و در این بین جز اشاراتی چند به کلام حق قرآن کریم، بیشترین توجه به ترجمه متون ادعیه اغلب از صیحفه سجادیه امام زین العابدین (ع) و مفاتیح الجنان و نظایراین متون، خواهدبود. به سخن کوتاه پیرامون ترجمه به شکل کلی چنین میتوان گفت که فرایندی است ناظر بر انتقال مفهوم و معنا به گونهای که نسبت به اصل اثر یا متن در زبان اصلی و مبداء امانت رعایت گردد و محتوای آن به شکل گویا و شایسته با توجه به امکانات و ظرفیت زبان مقصد یا محمل به این زبان منتقل شود. با این اوصاف چند نکته مهم در امر ترجمه باید از سوی مترجم قبل از ترجمه متن و یا اثر مدنظر قرارگیرد. میزان آشنایی و نوع آشنایی با زبان اصلی و یا مبداء، میزان آشنایی و نوع آشنایی با زبان مقصد یا محمل و درنهایت میزان و نوع آشنایی با موضوع محتوا و فرم اصلی متن و اثر در زبان اصلی اثر. به این ترتیب هیچ فرقی بین ترجمه متون ادبی با متون مذهبی وجود ندارد و تحقیقا ً باید یک متن مذهبی مانند یک متن ادبی به زبان هایی دیگرترجمه شوند تا هم اصول و اسلوب زبانی رعایت شود و هم اثر بخشی لازم و ضروری که در زبان اصلی اثر از آن ساطع میشود، در زبان یا زبانهای مقصد نیز به وقوع بپیوندد.
از نظر تاریخی در بین متن و مذهبی و اسلامی ترجمه متن قرآن کریم به زبان ترکی آذربایجانی بیشتر مورد توجه بوده و ناگفته پیدا است که این اهمییت واولیت به این دلیل بوده و هست که این کتاب نه فقط به عنوان یک اثر دینی ادبی که بلکه کلام حق بودن و منشاء غیر مخلوقی داشتن آن و محوریت تشریعی و بنیانی آن در چهارچوب دین مبین اسلام مورد توجه بودهاست. اما در کنار آن نیز ترجمه دیگر متون مذهبی و اسلامی به زبانهای غیرعربی از جمله زبان ترکی آذربایجانی نیز انجام میشده و میشود. امروزه نیز این گونه ترجمهها انجام میشوند، اما به جرأت میتوان گفت فرا از موضوع بررسی تطبیقی این متون و همچنین آسیب شناسی این متون در این زمینه خلاء ترجمه این گونه آثار به زبان ترکی آذربایجانی به وفور دیده میشود و هنوز در این زمینه جای کار بسیار است. اهمییت اساسی ترجمه متون مذهبی وادعیه از زبان اصلی خود یعنی زبان عربی به دیگر زبانها از آن جمله زبان ترکی آذربایجانی، در دو نکته نهفته است. نکته اول اینکه انتقال میراث گرانبها و محتوای غنی این آثار که از نظر بلاغت زبانی و معنویت آسمانی انسانی شاید بی مثال باشند، برای گسترش و تاثیرگذاری آن در خارج از مرزهای زبان عربی اهمییت فوق العادی دارد. چرا که با طرح چنین محتوای غنی و میراث فکری معنوی در چهار چوب دیگر زبانها میتوان حققیت و هویت مسلمانی و دین اسلام را از طریق زیباشناسی و لذت شناسی معرفی و منتقل کرد. نکته دوم اینکه خواندن و تفکر در قالب یک اثر معنوی با محتوای غنی آن، به زبان مادری آنهم در چنبره فرهنگی چهل تکه جهان امروز، میتواند راه وصل و تاثیرگذاری این آثار را بیشتر و راحتتر هموار کند. در چنین شرایطی میتوان حتی با یک ترجمه دقیق و امانت دار در زبانی مانند ترکی آذربایجانی هم از یک سو قدرت اثر و متن مذهبی نشان دادهشدهاست و هم قدرت و توانایی زبانی و بلاغی زبان ترکی آذربایجانی آشکار میشود!دست آخر به معرفی چند نمونه از آثار ترجمه شده از ادعیه مهم مذهبی اسلامی در چهارچوب میراث شیعی از زبان عربی به زبان ترکی آذربایجانی پرداخته میشود.عاشورا زیارتی و توسل دعاسی: که ازمفاتیح الجنان به زبان ترکی آذربایجانی ترجمه شده است. ترجمه این دو متن بوسیله اکبر حمیدی علیار انجام شدهاست. این اثر دارای ترجمهای یک دست و نزدیک به صورت نوشتاری زبان ترکی آذربایجانی که امروزه در آذربایجان (ایران) نوشته و خوانده میشود، است. این کتاب در سال جاری و در تهران منتشرشده است.مناجات خمسهعشر و ایکی دعا صحیفه سجاددیه دن: متن این اثر به وسلیه جعفر احمدیه به زبان ترکی آذربایجانی ترجمه شدهاست.
در این ترجمه بیشتر حفظ محتوای اصلی آن مورد تأکید بوده و مترجم از صورت نوشتاری آزاد و شخصی در چهار چوب زبان ترکی آذربایجانی بهره بردهاست. این موضوع از خلال اختیار کردن برخی اصطلاحات لهجوی فی مابین ترکی آذربایجانی و ترکی استانبولی و یا لهجههای محلی قابل رویت است.صحیف? سجادیه ترکی: این اثر توسط رسول اسماعیل زاده به زبان ترکی آذربایجانی ترجمه شده که شامل متن عربی ۵۴ دعای صحیفه در یک بخش کتاب و ترجم? آنها به زبان ترکی آذری و همچنین به الفبای سیریلیک در بخش دیگر آن است.
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۱۴ آذر ۱۳۹۴ ساعت ۱۱:۵۴ ق.ظ
سلام. ترجمه اقای اسماعیل زاده را میخواهم از کجا پیدا کنم؟ شما دارید؟