تئاتر کودک جاي تجربه نيست جاي تخصص است

علي فروتن بازيگر و کارگردان تئاتر، اين روزها مشغول کارگردانيِ نمايش «دوره‌گردها» است؛ نمايشي که از مهر 1404 در شهرهاي کرج، جم، خورموج، بوشهر، برازجان، ديلم، بهبهان، آبادان، خرمشهر، اهواز، دزفول، شهرضا و اصفهان اجرا شده و در ادامه‌ي اجراهاي خود به شهرهاي خمين، اليگودرز، اراک، سنندج و شاهين‌شهر سفر خواهد کرد.
نمايش دوره‌گردها نوشته‌ي زيبا برجي‌فلاح و کارگرداني علي فروتن نمايشي شاد و آهنگين است که براي کودک و خانواده طراحي شده است.
به بهانه‌ي نمايشِ »دوره‌گردها« با علي فروتن هم‌کلام شديم تا ديدگاه‌هاي او را درباره تئاتر کودک، نقش کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان در تئاتر و همچنين اوضاعِ کنونيِ تئاتر کودک و مصائبِ اين حوزه جويا شويم.
علي فروتن نقش کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان را در تداوم و رشد تئاتر کودک و نوجوان بي‌بديل مي‌داند و وضعيت فعلي اين هنر را در کشور »ضعيف و شکننده« توصيف مي‌کند.
او با بيان اين که گروه سني کودک و نوجوان حساس‌ترين و آسيب‌پذيرترين بخش جامعه است، گفت: »کودکان درکي از خوب و بد ندارند و اين ما هستيم که بايد مفاهيم درست را براي‌شان تبيين و روي صحنه نمايش ارائه کنيم.
هر خوراک فرهنگي که به اين گروه سني داده شود، در ذهن و رفتارشان نقش مي‌بندد.
بنابراين اگر واژه، رفتار يا ترانه نادرستي به کار ببريم، اثرش ماندگار مي‌شود. هرآن‌چه ما در صحنه بگوييم، براي کودک حجت است.«
فروتن با تأکيد بر اين‌که ورود افراد غيرمتخصص به عرصه تئاتر کودک آسيب‌زاست، ادامه داد: »نبايد کسي براي کسب تجربه در تئاتر بزرگسال، به کار کودک بيايد. اين فاجعه است.
آزمون و خطا روي روح بي‌دفاع کودکان، ظلم است. مسئولان فرهنگي بايد مراقب باشند چه کساني وارد اين حوزه مي‌شوند؛ اين عرصه جاي تجربه نيست، جاي تخصص است.«
فروتن درباره نقش تئاتر در تربيت اجتماعي و عاطفي کودکان گفت: »تئاتر بي‌نهايت تأثيرگذار است.
در نمايش، کودکان خيال‌پردازي مي‌کنند، زيبايي و زشتي را تجربه مي‌کنند و با قصه، موسيقي، رنگ و لباس مواجه مي‌شوند.
همين ابزارها تربيت اجتماعي و عاطفي آن‌ها را شکل مي‌دهد.
با يک شعر يا نمايش‌نامه درست مي‌توان بچه‌ها را به سمت مطالعه، آرامش، و پذيرش هدايت کرد.
حتي در خانواده، پدر و مادر بايد کمي از فنون نمايشي بدانند تا بتوانند به شکل غيرمستقيم مفاهيم را به کودک بياموزند.«
اين هنرمند درباره آغاز همکاري‌اش با کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان تاکيد کرد: »از هشت‌سالگي عضو کتابخانه‌هاي کانون بودم و از همان‌جا با اين نهاد آشنا شدم.
اما ورود حرفه‌اي من به عرصه توليد در کانون به اوايل دهه 70 باز مي‌گردد؛ با نمايش‌هايي مانند »نون مثل نظم« و »ترم سه تئاتر«.
نخستين کار حرفه‌اي گروه ما در تالار کانون شکل گرفت و با استقبال گسترده مخاطبان روبه‌رو شد. اجراي تئاتر با تريلي سيار کانون در سراسر کشور تجربه‌اي بي‌نظير بود؛ ما با بچه‌هايي روبه‌رو شديم که شايد نخستين بار از نزديک هنرمندي را مي‌ديدند.«
فروتن تأکيد کرد: »کانون پرورش فکري نقش مهمي در رشد تئاتر کودک و نوجوان داشته است.
بسياري از بزرگان هنر ايران، از بهرام بيضايي و عباس کيارستمي گرفته تا مسعود کيميايي، امير نادري، گلاب آدينه و مهدي هاشمي، براي کانون کار کرده‌اند.
اين نشان مي‌دهد کانون جاي کوچکي نيست و سهم بزرگي در تربيت هنرمندان تراز اول و تداوم تئاتر کودک دارد.«
او در بخش ديگري از سخنانش گفت: »در سفرهايي که براي اجراي تئاتر در کتابخانه‌ها و مراکز کانون در شهرها و روستاها داشتم، استعدادهاي درخشاني در ميان کودکان روستايي ديدم.
لازم است کانون مربيان متخصص تربيت کند تا فقط در حد قصه‌گويي نمانند، بلکه بتوانند تئاتر را به‌صورت حرفه‌اي آموزش دهند. اين مربيان بايد خيال‌پردازي و لذت بازيگري را به کودکان منتقل کنند. پيشنهاد من اين است که بخشي در کانون براي حمايت از استعدادهاي کشف‌شده تا مرحله دانشگاه ايجاد شود.«
بازيگر و کارگردان تئاتر کودک در ادامه با انتقاد از وضعيت تئاتر کودک در کشور گفت: »صادقانه بگويم، وضعيت تئاتر کودک بسيار ضعيف و شکننده است. اگر آمار توليد، مخاطب و سالن‌ها را کنار هم بگذاريم، مي‌بينيم که فاصله زيادي ميان ظرفيت و تقاضا وجود دارد.
در حالي که ميليون‌ها کودک و نوجوان در کشور داريم، فقط چند سالن تخصصي براي اجراي تئاتر کودک فعال‌اند و مجموع صندلي‌هاي آن‌ها به هزار عدد هم نمي‌رسد.«
او افزود: »تلويزيون، شهرداري، ارشاد و ساير نهادهاي مسئول بايد به اطلاع‌رساني و حمايت از تئاتر کودک کمک کنند. متأسفانه نگاه مادي و شرطي به اين هنر وجود دارد.
گاهي براي نصب يک بنر يا بيلبورد، آن‌قدر سخت‌گيري مي‌شود که کار متوقف مي‌ماند. تلويزيون نيز فقط در صورت دريافت پول حاضر است حتي نام يک نمايش را ببرد. در حالي که اين هنر، تربيت نسل آينده را شکل مي‌دهد.«
فروتن در پايان گفت:»شهرداري‌ها بايد بدانند حمايت از هنر نمايش کودک جزو وظايف ذاتي‌شان است.
اما در عمل کاري نمي‌کنند.
به گزارش آرازآذربايجان به نقل از تسنيم، اميدوارم مسئولان دل‌شان براي تئاتر کودک بسوزد و اگر کسي صلاحيت ندارد، صادقانه کنار برود تا افراد متخصص به ميدان بيايند و به داد تئاتر کودک و نوجوان برسند.«
.Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com