با ادبيات دهه 60 نمي‌توانيم نسل امروز را مخاطب خود کنيم

فيلم سينمايي »مجنون« به کارگرداني مهدي شاه‌محمدي و تهيه‌کنندگي عباس نادران به تازگي در سينماهاي کشور اکران شده است. »مجنون« اولين تجربه سينمايي شاه‌محمدي در مقام کارگردان است و او پيش‌تر ساخت فيلم‌هاي مستند متعددي را در کارنامه خود دارد.
»مجنون« براي اولين بار در چهل‌ودومين جشنواره فيلم فجر به نمايش درآمد و توانست جايزه بهترين موسيقي متن، بهترين بازيگر مکمل مرد، بهترين بازيگر مکمل زن و بهترين فيلم را از آن خود کند. به بهانه اکران اين اثر سينمايي با عباس نادران گفتگويي داشتيم که در ادامه مشروح آن را از نظر مي‌گذرانيد:
به عنوان تهيه‌کننده جذاب‌ترين ويژگي «مجنون» که نظر شما را براي تهيه اين اثر جلب کرد، چه بود؟
قبل از فيلم »مجنون« يک بار براي توليد يک فيلم سينمايي با موضوع زندگي شهيد مهدي زين‌الدين اقدام کرديم اما در همان مرحله ابتدايي چون فيلمنامه نظر من را جلب نکرد و به نظرم نمي‌توانست اثر تأثيرگذاري باشد از ساخت آن منصرف شدم و پس از آن وارد مرحله نگارش و تحقيق بيشتر شديم تا اينکه در سال 1401 به فيلمنامه‌اي رسيديم که نظر من را جلب کرد و آن ويژگي‌هاي لازم را براي ارتباط برقرار کردن با مخاطب و به خصوص نسل زد را داشت و دوستان سازمان اوج پيشنهاد ساخت اين اثر را دادند و ما براي ساخت اقدام کرديم.
فيلمنامه اول چه ويژگي‌هايي داشت که نتوانست نظر شما را به خود جلب کند؟
به نظر من آن فيلمنامه تحت تأثير فضاي فيلم سينمايي»موقعيت مهدي« نوشته شده بود و محوريت فيلمنامه بر پايه ملودرام بود. تلقي من اين بود که بعد از فيلم »موقعيت مهدي« ساخت فيلمي در همان حال و هوا تکرار مکررات است و آن فيلمنامه ارزش افزوده‌اي نسبت به اين اثر نداشت.
به نظر من عمليات خيبر در زندگي شهيد زين‌الدين برهه مهم‌تر و دراماتيک‌تري است و بهتر مي‌دانستم که ما به همين برهه بپردازيم و آن را به روايتي اپيزوديک از زندگي شهيد زين‌الدين ترجيح مي‌دادم. مسئله اول و آخر من به عنوان تهيه‌کننده، فيلمنامه است و چون فيلمنامه اول آن اثرگذاري و ويژگي ماندگاري را نداشت ترجيح داديم که صبر کنيم و فيلمنامه ديگري را براي ساخت آماده کنيم.
به نسل زد اشاره کرديد. »مجنون« چه ويژگي‌هايي دارد که فکر مي‌کنيد مي‌تواند با اين نسل ارتباط برقرار کند؟ به طور کل سينماي دفاع مقدس امروز مي‌تواند براي نسل زد جذاب باشد؟
تجربياتي که در سال‌هاي اخير از مواجهه نسل جديد با آثار جنگي داشتيم ما را به اين نتيجه مي‌رساند که اگر اثر جنگي کيفيت لازم را داشته باشد اين ارتباط قطعاً برقرار خواهد شد. فيلم‌هايي مثل »1917« يا »سه‌تيغ اره‌اي« مل گيبسن، فيلم‌هايي جنگي هستند که نسل جديد آن‌ها را دوست دارد و از اين آثار استقبال کرده است.
به نظر من اگر ما در قصه، پروداکشن و توليد استانداردهاي لازم را مدنظر قرار دهيم و اثري باکيفيت توليد کنيم نسل جديد قطعاً با قهرماني که از جنس خودش است ارتباط برقرار خواهد کرد. در همين چند روز که »مجنون« اکران شده، شاهد هستيم که بخش عمده مخاطبان جوان اين فيلم نظر مثبتي نسبت به آن دارند.
جوانان با آن دوره که ما درگير جنگ هشت ساله بوديم، آشنايي چنداني ندارند و تصوير مخدوشي در ذهنشان شکل گرفته که آن دوران را ناشناخته کرده است. در صحبت‌هايي که با برخي مخاطبان فيلم داشتم، مي‌گفتند که ما آدم‌هاي آن دوران را نمي‌شناختيم و نمي‌دانستيم که چنين افرادي بودند و اينچنين جان را خود را فداي کشور کرده‌اند. دليل اين ناشناخته ماندن به نظر من کم‌کاري ما است، ما آن دوران را روايت نکرديم يا اگر هم دست به روايت آن دوران زديم، اين کار را به خوبي انجام نداديم و اين افراد ناشناخته ماندند در حاليکه اگر ما قهرمانان خودمان را به خوبي به مخاطب معرفي کنيم، جوانان نسل زد هم با توجه به اينکه اين افراد را از جنس خودشان مي‌بينند با آن‌ها ارتباط برقرار مي‌کنند. قهرمان قصه ما پا روي زمين دارد، ما اصرار داشتيم که تصويري فرازميني از قهرمان »مجنون« نسازيم؛ مهدي زين‌الدين اين فيلم فردي است که مثل همه ما دغدغه خانواده دارد، برخي مواقع نااميد و مستأصل يا عصباني مي‌شود. ما قهرماني را روي پرده سينما به تصوير کشيديم که مخاطب او را شبيه خودش مي‌بيند و با وجود اين شباهت اسطوره شده است، بنابراين مي‌تواند به اين نتيجه برسد که من هم مي‌توانم چنين موقعيتي را تجربه کنم و به اين جايگاه برسم و فرد موثري شوم.
ما قطعاً با ادبيات دهه 60 نمي‌توانيم با جوانان امروز ارتباط برقرار کنيم. اصلي‌ترين مسئله در ساخت فيلم اين است که شما بتوانيد اثري قابل ديدن خلق کنيد تا امکان انتقال پيام وجود داشته باشد. هر نوع پيام و محتوايي اعم از محتواي اخلاقي يا ايدئولوژيک بايد در لايه‌هاي دوم و سوم اثر مستتر باشد، براي انتقال مفهوم نيازي به شعار دادن نيست، اگر حرفتان درست و منطقي باشد و آن را در ساختار مناسبي ارائه دهيد هر مخاطبي مي‌تواند با آن ارتباط برقرار کند.
«مجنون» چه مضموني را دنبال مي‌کند؟
حرف اصلي اين فيلم اين است که همه ما فارغ از هر نوع نگاه و هر نوع مدل رفتار و نگرش‌هاي سياسي وقتي کشورمان ايران مورد حمله بيگانه قرار مي‌گيرد اختلافات برايمان بي‌معنا مي‌شود. ما اين واقعيت را در جنگ دوازده روزه اخير با رژيم صهيونيستي شاهد بوديم و حتي سياسيون کشور هم اين رفتار را در جامعه ايران پيش‌بيني نکرده بودند اما مردم ايران پاي کشورشان ايستادند و در روزهاي جنگ کنار هم بودند، در خانه‌هايشان را باز گذاشتند تا کساني که بيشتر در خطر جنگ هستند را در کنار خود بپذيرند و به طور کل مردم در اين مدت با هم مهربان‌تر از هميشه بودند.
اين رفتار را دشمنان ما هم پيش‌بيني نکرده بودند اما واقعيت اين است که اساساً ايراني‌ها ملت متفاوتي هستند، با همه جاي دنيا تفاوت دارند و براي پرداختن به رفتارهاي آن‌ها نبايد از فرمول‌هاي رايج استفاده کرد. در بسياري از بحران‌هاي مشابه که در کشورهاي مختلف رخ داده، شاهد هستيم که مردم آن کشورها اصلاً شبيه مردم ايران رفتار نکردند و بعضاً هر کس فقط به فکر خودش بود. ما به اين مضمون در »مجنون« توجه ويژه‌اي داشتيم و همانطور که مي‌بينيد در اين فيلم شخصيت‌هاي فرعي هر کدام از يک طبقه اجتماعي و با تفکرات و اخلاقيات مختلف هستند.
نسبت به آثار دفاع مقدسي سينما امروز در ذهنيت نسل جديد (يا همان نسل زد) يک نوع بدبيني به وجود آمده که پيش از ديدن فيلم، آن را اثري تبليغي و يک نوع پروپاگاندا براي تبليغ برخي مفاهيم مي‌داند. اين بدبيني چطور شکل گرفته و چطور مي‌توان آن را از بين برد؟
دليل بدبيني شکل گرفته تنها مربوط به سينما نيست و اتفاقات سياسي، اجتماعي و اقتصادي که در کشور ما رخ داده از اصلي‌ترين عوامل شکل‌گيري بدبيني‌هاست. وقتي در کشور ما اختلاس بزرگي رخ مي‌دهد که نشان‌دهنده وجود نوعي فساد در بين برخي مسئولان کشور است، مطمئناً اين اتفاق بر روان جامعه و نگاه آن تأثير مي‌گذارد و به راحتي موجب بدبيني مي‌شود و اين بدبيني را با خود به سينما هم مي‌آورد.
به گزارش آرازآذربايجان به نقل از ايلنا، از طرفي در سينما هم آثاري توليد شده که نتوانسته توقعات را برآورده کند.
.Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com