اقتصاد بيمار ايران توان دلارزدايي دارد
اقتصاد بيمار ايران توان دلارزدايي دارد
شيوا سپهري
گروه تحليل : دلار زدايي به فرآيندي اشاره دارد که در آن جهان از اتکا به دلار آمريکا (USD) به‌عنوان ارز اصلي دور مي‌شود، هرچند که به احتمال زياد دلار در کوتاه‌مدت اهميت خود را از دست نمي‌دهدو در اين مطلب به فرآيند دلارزدايي کشورها و انواع فناوري‌هاي مالي جديد خواهيم پرداخت.
وقتي بحث از دلارزدايي به ميان مي‌آيد، ادبيات دو طيف موافق و مخالف تندتر پيش مي‌رود. برخي همچون علي ماجدي، سفير اسبق ايران در آلمان معتقدند: »واقعاً اگر کسي تجارت بين‌الملل را بشناسد چنين حرفي را نمي‌زند؛ دلارزدايي مساوي است با يوروزدايي.« و ديگر افرادي اين ايده را ايجاد زمينه براي رانت‌هاي جديد مي‌دانند. چنانکه حسين سلاح‌ورزي با »شاذ« دانستن »نگرش‌هاي برخي از منتخبان محترم در حوزه اقتصاد«، پاسخ مي‌دهد: »موج جديد مدعيان دلار زدايي از اقتصاد ايران که از مسير مجلس پا به عرصه سياست کشور گذاشته‌اند از يکسو سطح تازه‌اي از اعمال محدوديت‌هاي ساختاري بر بازار محصولات اين بخش‌ها را تعقيب خواهند کرد و از سوي ديگر در چارچوب مناسبات غيررسمي قدرت براي تخصيص بخشي از کرسي‌هاي مديريتي اين صنايع به نزديکان خود، دولت را تحت فشار خواهند گذاشت.«با اينحال بحث دلار زدايي که در کشور ما ريشه‌هاي ايدئولوژيک نيز دارد، تبديل به بحثي جدي شده و دو طرف سعي مي‌کنند استدلال خود را ارائه کنند. اما پرسش اينجا است که آيا دلار زدايي واقعا شدني است و چه شرايط جهاني و اقتصادي آن را مي‌طلبد؟
دلار زدايي چگونه کار مي‌کند؟
کشورهايي که هدف کاهش تأثير دلار بر اقتصاد خود را دنبال مي‌کنند، ممکن است رويکردهاي مختلفي را اتخاذ کنند. براي خروج از سايه دلار، بانک‌هاي مرکزي نياز به يک ارز ذخيره جايگزين دارند که همچنان به آن‌ها اجازه مي‌دهد سيستم مالي محلي خود را تقويت کرده و در تجارت بين‌المللي شرکت کنند.
، پرسش کليدي اين است: کدام ارزهاي ديگر، اگر وجود داشته باشد، مناسب هستند که توسط بانک‌هاي مرکزي به‌عنوان ارز ذخيره رسمي نگهداري شوند؟ گزينه‌هاي سنتي جايگزين دلار شامل يورو، ين و پوند استرلينگ بريتانيا است. با اين حال، همان‌طور که IMF اشاره مي‌کند، اين ارزها سهم خود از ذخاير را به نسبت کاهش دلار افزايش نداده‌اند.
البته چين به‌عنوان يک عامل محرک در دلار زدايي وارد ميدان شده و به دنبال جايگاه دادن به يوان به‌عنوان ارز ذخيره است. اگرچه بانک‌هاي مرکزي ميزان ذخاير خود را افزايش داده‌اند، سهم اين ارز در ذخاير جهاني همچنان کمي کمتر از 2.5 درصد است. افزايش ذخاير يوان حدود يک‌چهارم کاهش در تخصيص دلار را تشکيل مي‌دهد و روسيه در حال حاضر تقريباً يک‌سوم از تمام ذخاير خود را در اين ارز چيني نگهداري مي‌کند.
تاثيرات دلار زدايي چيست؟
با وجود کاهش سهم دلار آمريکا در ذخاير کلي بانک‌هاي مرکزي، اين ارز همچنان به عنوان ارز ذخيره اصلي باقي مانده است. اگر دلار جايگاه خود را به عنوان ارز پيشرو از دست بدهد، تأثيرات آن بر اقتصاد ايالات متحده احتمالاً چشمگير خواهد بود. هزينه‌هاي وام‌گيري در ايالات متحده ممکن است افزايش يابد و دسترسي به سرمايه دشوارتر و انجام کسب‌وکار در اين کشور گران‌تر شود. در شرايطي که دلار ديگر فرمانرواي بازار ارزها نباشد، ممکن است ارزش بازار سهام آمريکا نيز کاهش يابد.
بيشتر از آن، آمريکا به مدت طولاني به نقش دلار به عنوان ارز ذخيره براي پشتيباني از کسري‌هاي بزرگ در هزينه‌هاي دولتي و تجارت بين‌المللي خود وابسته بوده است. اگر بانک‌هاي مرکزي در سراسر جهان ديگر نيازي به پر کردن ذخاير خود با دلار احساس نکنند، احتمالاً ايالات متحده اين انعطاف‌پذيري را از دست خواهد داد.
با اينحال اين موضوع فقط در حد ايده است. اقتصاد جهاني است که تعيين مي‌کند دلارزدايي مي‌تواند ممکن شود يا خير. ارزي که جايگزين مي‌شود دست کم بايد به قدرت فعلي دلار در جهان دست يابد، کشوري که سرمايه و منابع کافي براي تبديل شدن به اقتصاد بزرگ را داشته باشد.
آيا دلار زدايي در حال وقوع است؟
در حال حاضر، دلار آمريکا نقش مرکزي خود در سيستم مالي جهاني را حفظ کرده است. از سويي بحث در مورد دلار زدايي به دليل جنگ اوکراين و با سردرمداري روسيه در جهان شدت گرفته است. به ويژه که ايالات متحده تلاش مي‌کند با تحريم‌ها و مسدود کردن ذخاير ارزي روسيه، به اين کشور آسيب مالي وارد کند، قدرت تنبيهي دلار نمايان مي‌شود. اين امر ممکن است کشورهاي ديگر را ترغيب کند که به دنبال راه‌هايي براي جايگاه دور زدن دلار آمريکا باشند و علاوه بر تغيير ذخاير خود به طلا يا ساير ارزها، با کنار گذاشتن دلار در معاملات خود وابستگي خود به دلار را کاهش دهند. به عنوان مثال، چين براي خريدهاي عظيم کالاهاي خود از روسيه از يوان استفاده کرده و همچنين قراردادهايي براي استفاده از ارز خود در تجارت با عربستان سعودي و برزيل امضا کرده است.حتي گمانه‌زني‌هايي وجود دارد که کشورهاي گروه بريکس (BRICS) ممکن است ارزي ايجاد کنند که بتواند با دلار براي تسلط جهاني رقابت کند، اگرچه به نظر مي‌رسد که اين گروه برنامه‌هاي فوري براي ايجاد يک ارز مشترک ندارد. با اين حال، احتمال دارد که دلارزدايي با افزايش تعداد کشورهايي که به وابستگي خود به دلار آمريکا شک مي‌کنند، رشد کند.
اقتصاد بيمار ايران مي‌تواند دلارزدايي کند؟
در سال‌هاي اخير اقتصاد ايران با شرکت نداشتن در بسياري از بازارهاي جهاني فرصت‌هاي زيادي را براي تجارت و سرمايه‌گذاري از دست داده است. تحريم‌ها مهم‌ترين عامل عقب ماندگي اقتصاد در ايران به شمار مي‌رود. خيلي از کارشناسان اعتقاد دارند اينکه ايران به جاي تلاش براي حضور بيشتر در بازارهاي جهاني و بهبود روابط ديپلماتيک خود به دنبال تحقق آرزوهاي دور و درازي همچون دلارزدايي باشد، اقتصاد ايران را بيشتر به عقب خواهد راند. برخي کارشناسان حتي پا را فراتر گذاشته و دلارزدايي را در کوتاه مدت تسهيلگر رانت‌خواري دانسته‌اند که فضا را براي برشد فعالان واقعي بخش خصوصي محدود خواهد کرد.در همين زمينه مهراد عباد، عضو هيات نمايندگان اتاق بازرگاني تهران تاکيد مي‌کند: »حذف دلار از تجارت خارجي يک بحث ايدئولوژيک است و چين با هدف اول شدن در اقتصاد دنيا، اين بحث را مطرح و تلاش‌هايي را در زمينه دلارزدايي و »تيم‌کشي« آغاز کرده است.«دولت محمود احمدي‌نژاد و ابراهيم رئيسي بيشترين تاکيد را بر دلارزدايي در ايران داشتند. چنانکه محمد مخبر چندي پيش دستور داده بود عقد قرارداد به دلار با ورزشکاران و مربيان خارجي ممنوع شود. ابراهيم رئيسي، رئيس دولت سيزدهم نيز تاکيد کرده بود که »ايران از اقدامات بريکس براي دلارزدايي حمايت مي‌کند.«با وجود تمام ادعاها در هر دو دولت ارزش پول ايران نسبت به دلار با افت شديد همراه بوده است. ارز ايران نه تنها قدرتمند نشد، بلکه ضعيف‌تر هم شد. به گزارش آراز اذربايجان به نقل از اقتصاد 24چه هست نمايندگان مجلس تلاش بيشتري براي سوق دادن اقتصاد ايران به سمت سياست‌هاي دلارزدايانه مي‌کنند اما بايد ديد که چقدر در اين راستا موفق خواهند شد؟
تاریخ:
1403/06/25 09:09 ق.ظ
|
دفعات بازدید: 46 |
چاپ
۶۳ درصد جمعیت آذربایجان غربی تحت پوشش بیمه سلامت هستند
درباره آراز آذربایجان