از کاهش حجم آب دریاچه ارومیه تا لزوم تحقیق و تفحص از ستاد احیا

گروه گزارش: با گذشت ۸ سال از شروع طرح‌های احیای دریاچه ارومیه این طرح ‌ها با وجود هزینه کردهای بسیار،کمک چندانی به احیای این گنجینه الهی نکرد و اگر نبود بارش رحمت الهی در سال‌های اخیر امروز وضعیت این دریاچه بسیار بدتر از وضع موجود بود.
اوایل دهه ۸۰ بود که گزارش‌هایی درباره افزایش غلظت آب دریاچه ارومیه در رسانه‌ها منتشر می‌شد و معاون وقت سازمان محیط‌ ‌زیست با استناد به مطالعات دانشگاه تهران، نسبت به کاهش آب این دریاچه هشدار داد و عنوان کرد که دریاچه ارومیه تا ۱۲ سال آینده خشک خواهد شد، ولی این هشدار نه تنها جدی گرفته نشد بلکه این امر توسط رئیس این سازمان تکذیب نیز شد.سال ۸۴ برنامه عمران سازمان ملل طرح “حفاظت از تالاب‌های ایران” را در برنامه‌ای هفت ساله با بودجه ۱۲٫۷ میلیون دلاری تصویب کرد که حفاظت از دریاچه ارومیه بخشی از این طرح بود و در سال بعد، پای ژاپنی‌ها به دریاچه ارومیه باز شد و با کمک یک میلیون دلاری‌ به میدان کار آمدند ولی این موضوع نیز کارساز نبود و در سال ۱۳۸۷ بحث خشک شدن دریاچه ارومیه جدی‌تر شد و در این راستا دولت وقت، تفاهم‌نامه مشترکی بین سازمان محیط ‌زیست و وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و نیرو، استانداری آذربایجان‌شرقی و آذربایجان‌غربی، و کردستان تحت عنوان “حفاظت و مدیریت پایدار حوضه دریاچه ارومیه” منعقد کرد.دولت که در سال ۱۳۸۸ از خشک شدن بزرگترین دریاچه شور ایران احساس نگرانی می‌کرد، “برنامه مدیریت جامع دریاچه ارومیه” را تدوین کرد و خرداد ۱۳۸۸″ استراتژی حفاظت و بهره‌برداری پایدار از دریاچه ارومیه” را با چشم انداز ۲۵ ساله و با هدف برقراری نظام مدیریت بوم‌شناسانه برای دریاچه ارومیه و تالاب‌های اقماری به تصویب رساند.
این برنامه‌ها در دولت احمدی‌نژاد نیز ادامه داشت و علیرغم تلاش‌هایی که شد، اقدامات انجام گرفته تاثیری در بهبود وضعیت دریاچه ارومیه نداشت که از آن جمله می‌توان به طرح شکست خورده بارورسازی ابرها اشاره کرد.دولت روحانی نیز در ابتدا تشکیل “کارگروه نجات دریاچه ارومیه ” را مطرح و سپس در سال ۱۳۹۲ “ستاد احیای دریاچه ارومیه” با هدف‌گذاری و برنامه‌های هشت ساله، را تصویب کرد و این ستاد وظیفه اجرای ۱۹ پروژه بزرگ در راستای احیای دریاچه ارومیه را عهده‌دار شد.
با اتمام دوره کاری و فرا رسیدن زمان انحلال این ستاد نه تنها وضعیت دریاچه ارومیه بهبود نیافت، بلکه بودجه کلانی برای اجرای طر‌ح‌هایی که با گذشت ۸ سال نیمه تمام مانده، هزینه شد و امروز زنگ پایان کار این ستاد نواخته شده و عملا با تعطیلی ستاد احیای دریاچه ارومیه، حتی در وب‌سایت این ستاد نمی‌توان اطلاعات دقیقی از پروژه‌های انجام‌شده و روند نجات بخشی دریاچه ارومیه را پیدا کرد و تنها پروژه فاخر این ستاد، پروژه انتقال آب از سد کانی سیب در ۳۵ کیلومتر است که با رسیدن به بستر آبرفتی و از سوی دیگر با اتمام کار ستاد احیا، این پروژه نیز همچنان راکد است.
پس از ۸ سال ستاد احیا منحل شد
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار آذربایجان‌غربی با بیان اینکه تعطیلی ستاد احیا با دستور معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور انجام شده، اظهار داشت: “مرکز آینده پژوهی دریاچه ارومیه” جایگزین ستاد احیا شد.
آیدین رحمانی با بیان اینکه طرح‌های انتقال آب به دریاچه ارومیه در مرحله نهایی و در آستانه بهره‌برداری است که با بهره‌برداری از این پروژه سالانه بیش از ۶۵۰ میلیون مترمکعب آب از جنوب استان به پیکر دریاچه ارومیه منتقل خواهد شد که این میزان تراز این دریاچه را سالانه یک متر افزایش خواهد داد.
وی خاطرنشان کرد: با تغییر دولت و از سوی دیگر با تعطیلی ستاد احیای دریاچه ارومیه پروژه‌ها برای مدتی در رکود باشند ولی انتظار می‌رود دولت جدید در راستای کمک به احیای دریاچه ارومیه، پروژه‌هایی که راکد هستند را دوباره احیا کند.
با روی کار آمدن دولت رئیسی و ایجاد مرکز آینده پژوهی و از سوی دیگر نامه‌نگاری نمایندگان مجلس به رئیس جمهور، مردم محلی امیدوار هستند که دومین دریاچه شور جهان (از نظر وسعت) مورد توجه مسولان قرار گیرد تا شاهد از سرگیری پروژه‌ه‌های طرح نجات بخشی دریاچه ارومیه باشند تا علاوه بر احیای این نگین فیروزه‌ای، از مهاجرت مردم منطقه جلوگیری شود.در این میان آنچه طی سال‌ها از چشم منتقدان عملکرد ستاد احیا مغفول ماند، نحوه و میزان هزینه کرد بودجه اختصاصی یافته به این ستاد بود به طوری‌که نمایندگان مجلس خواهان شفاف سازی نحوه و میزان هزینه کرد بودجه در ستاد احیای دریاچه ارومیه هستند، هر چند این درخواست خیلی دیر از سوی نمایندگان مجلس مطرح شده ولی شفاف سازی هزینه کرد بودجه هزینه شده که براساس اعلام کارشناسان و صاحب نظران بودجه کلان و قابل توجهی است، موضوعی نیست که بتوان به راحتی از آن گذشت.
نحوه هزینه کرد بودجه در ستاد احیای دریاچه ارومیه مورد تحقیق و تفحص قرار گیرد
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی نیز گفت: ادعای دولت دوازدهم مبنی بر احیای دریاچه ارومیه دروغی بیش نبود و دریاچه ارومیه به کمک نزولات جوی جان دوباره به خود دید و ضرورت دارد نحوه هزینه کرد بودجه در ستاد احیای دریاچه ارومیه مورد تحقیق و تفحص قرار گیرد.
حجت‌الاسلام سید سلمان ذاکر با انتقاد از عدم رهاسازی آب به سمت دریاچه ارومیه، تصریح کرد: با وجود اینکه دریاچه ارومیه در وضعیت بحرانی قرار دارد ولی با خشکسالی‌های اخیر حق آبه دریاچه ارومیه از سوی سه استان آذربایجان شرقی، غربی و کردستان رهاسازی نشده است.
وی با بیان اینکه دولت سیزدهم عملکرد بسیار ضعیفی در راستای اجرای طرح‌های نجات بخشی داشت، افزود: ۸ سال قبل، ۲۷ عنوان برنامه برای احیای دریاچه ارومیه تدوین و به عهده ستاد احیای دریاچه ارومیه گذاشته شد ولی تاکنون فقط انتقال آب، آنهم نیمه تمام، اجرایی شده و مابقی ۲۶ پروژه راکد مانده‌اند.
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی با اشاره به تبعات خشک شدن دریاچه ارومیه گفت: خشک شدن دریاچه ارومیه یعنی ۱۵ میلیون نفر از مردم شمال‌غرب به بحران‌های بزرگی همچون طوفان نمک و سپس امراض تنفسی و خشک شدن اراضی و باغات گرفتار خواهند شد.ذاکر از قوه قضائیه و سازمان بازرسی کل کشور خواست به مسئله احیای دریاچه ارومیه و چگونگی تخصیص و هزینه کرد بودجه دریاچه ارومیه ورود کند.
اصلاح الگوی کشت، بارورسازی ابرها، انتقال آب به دریاچه ارومیه از طریق رودخانه ارس( که به دلیل هزینه بر بودن با شکست مواجه شد) انتقال پساب تصفیه‌خانه‌ها، رهاسازی آب سدها صرفه‌جویی ۴۰ درصدی میزان مصرف آب بخش کشاورزی، انتقال آب از زاب، کاهش میزان مصرف آب بخش صنعت و خانگی و …از جمله طرح‌های نجات بخشی دریاچه ارومیه بود و براساس برنامه‌ریزی‌هایی که شده بود، باید دریاچه ارومیه امروز به وضعیت پایدار و پرآبی می‌رسید ولی براساس آخرین آمار که از سوی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌غربی اعلام شده، تراز آب دریاچه ارومیه به یک هزار و ۲۷۰ متر و ۶۹ سانتی‌متر رسیده که این میزان نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته ۶۲ سانتی‌متر کاهش یافته است.
یاسر رهبردین با بیان اینکه میزان آب دریاچه ارومیه نیز نسبت به سال گذشته بیش از ۲ میلیارد متر مکعب کاهش داشته است، تصریح کرد: میزان آب دریاچه ارومیه هم اکنون به ۲ میلیارد و ۸۶۰ میلیون مترمکعب رسیده است.وی دلیل اصلی کاهش تراز دریاچه ارومیه را کاهش بارندگی‌ها و ظرفیت سدهای حوضه آبریز عنوان کرد و افزود: وسعت فعلی دریاچه ارومیه ۲ هزار و ۱۹۴ کیلومتر مربع است که این میزان در مدت زمان مشابه سال گذشته ۳ هزار و ۶۵۵ کیلومتر مربع بود.
روحانی با منفی‌بافی عملکرد دولت نهم و دهم را نادیده گرفت
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص گفت: در دولت نهم اجلاسیه‌ای در مجتمع گردشگری باری برگزاری و به “بیانیه باری” معروف شد که نتیجه این اجلاسیه در آینده، تشکیل ستاد احیای دریاچه اومیه بود.
وحید جلال‌زاده تصریح کرد: ۲۵ دستورالعمل برای ستاد احیا تهیه شد که مهم‌ترین آنها بارورسازی ابرها، گسترش آبیاری مدرن در حوزه کشاورزی و انتقال آب بین حوزه‌ای بود که انتقال آب از تونل کانی سیب نیز در همین راستا اجرایی شد.
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: دولت روحانی بدون توجه به سوابق دستورالعمل‌ها با منفی بافی عملکرد دولت دهم و دهم در مورد دریاچه ارومیه کوتاهی کرد و یکسال زمان را از دست داد و با مطالعات جدیدی که به همان مباحث قبلی دست یافتند کار را آغاز کردند.جلال‌زاده با بیان اینکه بارورسازی ابرها که از کشورهای دیگر نیز کمک خواستیم به دلیل رطوبت موجود در هوا به نتیجه نرسید، گفت: در سالهای گذشته شاهد بهبود وضعیت دریاچه ارومیه بودیم که همان زمان اعلام کدیم که این بارش‌ها ناشی از ترسالی است.
به گزارش آراز آذربایجان به نقل از فارس، وی با بیان اینکه ستاد احیا مرداد ماه امسال منقضی شده است، اظهار داشت: این موضوع با تغییر دولت همراه شده و پروژه‌ها نیز متوقف شده‌اند که طی نامه‌ای از دولت سیزدهم خواستم تا نگاه ویژه‌ای به دریاچه ارومیه داشته باشد.
وی در خصوص هزینه کرد بودجه ستاد احیای دریاچه ارومیه، افزود: اعتبارات ستاد احیا به بررسی مجدد نیاز دارد تا ببینیم هزینه کرد بودجه به سمت احیا بوده یا در کارهای غیرضروری هزینه شده است .
Arazazarbaijankhabarname@gmail.com